Universiteti abdullayeva shaxzoda abdullayevna askarov abror davlatmirzayevich

 
Oilaning felitsitologik funksiyasi nima? Hozirgi zamon oilasining tobora
ahamiyati ortib borayotgan funksiyalaridan biri uning felitsitologik funksiyasidir 
(italyancha «felitsite»- baxt degani). «Shaxsiy farovonlikka erishishga intilish 
oilaviy munosabatlar tizimida ko‘p jihatdan hal qiluvchi omil bo‘lib bormoqda. 
Oilada er-xotinning bir-birini to‘liq tushunishi- ularning o‘zlarini baxtli his 
qilishlarini ta'minlaydi. Shuningdek, o‘zidagi mavjud tabiiy-ijodiy
imkoniyatlarni (iqtidorni) ro‘yobga chiqarish, jamiyat va oila doirasida sarflash 
ham insonga o‘zini baxtli his qilish imkonini beradi»(13.42). Keyingi vaqtlarda
insonning imkoniyatlari ortgan sari uning baxtga intilish darajasi ham ortib 
bormoqda. 
Oilaning regulyativ funksiyasi oila a'zolari o‘rtasidagi o‘zaro 
munosabatlarni boshqarish tizimini, shuningdek, birlamchi ijtimoiy nazoratni, 
oilada ustunlik va obro‘ni amalga oshirishni ifodalaydi. Bunda kattalar tomonidan 

---

144 
yosh avlodni nazorat qilish va ularni moddiy hamda ma'naviy tomondan qo‘llab- 
quvvatlash nazarda tutiladi. 
Oilaning relaksatsiya funksiyasi uning eng asosiy funksiyalaridan biridir. 
Bu degani oila a'zolarining jinsiy, emotsional faoliyatini, ruhiy-jismoniy quvvatini, 
mehnat qobiliyatini yana qayta tiklash demakdir. 
Oila funksiyalarining muvaffaqiyatli bajarilishi har qanday oila baxtini 
ta'minlovchi mezon hisoblanadi. Shuning uchun oilaning o‘z funksiyalarini
muvaffaqiyatli bajarishi nafaqat uning ichki holatiga, shu bilan birga jamiyatning 
ijtimoiy sog‘lomligiga ham ta'sir etadi. 
Bola maktabga kelgunga qadar oilada tarbiyalanadi. Oila bolaning 
dunyoqarashi, xulqi va didiga ta'sir ko‘rsatishi tabiiy holdir. Ota-onalarning 
bolalarni tarbiyalashdagi eng birinchi vazifalari ularning sog‘ligini saqlashdir. 
Buning uchun bola to‘yib ovqatlanishi, gigiena talablariga rioya etishi lozim 
bo‘ladi. Ota-onalar o‘zlarining mehnat faoliyatlari, xulq-atvorlari bilan ham bolaga 
namuna bo‘lishlari shart. O‘zaro oilaviy jamoada yaxshi iborali so‘zlashuvni 
tashkil etish lozim. 
Ota-onalar bolalarining maktab-o‘quv vazifalarini yaxshi bajarilishini
ta'minlash uchun quyidagilarga rioya qilsalar maqsadga muvofiqdir: 
- 
bolalarning darsga kech qolishlariga va sababsiz dars qoldirishlariga yo‘l 
qo‘ymaslik; 
- 
ularning mashg‘uloti uchun uyda qulay sharoit yaratish; 
- 
bolalarning uy vazifalariga halollik bilan qarashga o‘rgatish, ularning g‘ayrat va 
chidamliligini oshirish; 
- 
bolalarni vijdonli va rostgo‘y bo‘lishga, mustaqil ishlarga o‘rgatish. 
Oiladagi sog‘lom muhit, odamiylik, insonparvarlik munosabatlari 
farzandning ruhiy dunyosiga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Ota-onaning o‘zaro yaxshi 
munosabati, mehribonligi, g‘amxo‘rligi oiladagi farzandlarning munosabatlarini 
to‘g‘ri shakllantirishga yordam beradi. Ona qizida muloyimlik, shirinsuxanlik, 
qizlarga xos oriyat, uyatchanlik, ibo, iffat kabi fazilatlarni tarbiyalash bilan birga, 
unga uy-ro‘zg‘or yumushlarini o‘rgatish ham lozim. Ota o‘g‘lida to‘g‘riso‘zlik, 

---

145 
mehnatsevarlik, 
olijanoblik, 
fidoiylik, 
saxovatpeshalik 
kabi 
hislatlarni 
shakllantirishi bilan birga uyda erkaklar bajaradigan barcha yumushlardan 
xabardor qilishi kerak.
Ma'lumki, oila va qarindoshlik munosabatlari har qanday kishi hayotining 
zaruriy qismi hisoblanadi. Oilaviy munosabatlar-er va xotin, ota-onalar va bolalar, 
aka-ukalar va opa-singillar o‘rtasidagi munosabatlar har jihatdan iliq va qoniqarli 
bo‘lishi mumkin. Ammo bu munosabatlar yoshlarni chuqur umidsizlik va 
gunohkorlik to‘yg‘ulariga yetaklovchi muammolar va ixtiloflar bilan ham to‘ladir. 
«Oilaviy hayotning «qorong‘u tomonlari» televidenie va boshqa ommaviy axborot 
vositalarida namoyish qilinadigan ayrim ko‘rkam manzaralariga ziddir. 
Oilaning buzilishiga va ajralishiga olib keladigan ziddiyatlarni, janjallarni 
hisobga olgan holda, oilaviy hayotning o‘ziga tortmaydigan ko‘pgina salbiy 
tomonlari ham mavjud. Ba'zan ruhiy kasalliklar ham oilaviy munosabatlar 
xarakteriga ta'sir etadi. O‘zining salbiy oqibatlariga ko‘ra, oilaviy hayotdagi 
agressivlik, ichkilikbozlik, giyohvandlik va boshqa illatlar og‘ir holatlar 
hisoblanadi». 
Ayniqsa, ota-onalar ajralishining bolalarga o‘tkazadigan salbiy ta'sirini 
baholash juda qiyin. Ajralish oldidan ota-onalar o‘rtasidagi tortishuvning qanchalik 
kuchli ekanligiga, bolalarning yoshiga, ularning qarindoshlari bor-yo‘qligiga, 
farzandning ajralgan ota-onaga bo‘lgan munosabatlariga, har ikki ota-onaning tez-
tez ko‘rishib turish imkoniyatining bor-yo‘qligiga ko‘p narsa bog‘liq. Bular va 
boshqa bir qator omillar bolaning ko‘nikish jarayoniga ta'sir ko‘rsatadilar. Hatto 
oiladagi ruhiy-ma'naviy tanglikni bolalar tezda seza olish qobiliyatlariga egadirlar. 
Ajralish holatlarining salbiy oqibatlari ular uchun nihoyatda og‘ir kechadi. 
Oila doimo maktab, mahalladagi pedagog-psixologlar, faollar bilan 
hamkorlikda ish olib borishi lozim. Bu albatta yoshlarning ma'naviy-marifiy 
sohada yuksak samaradorlikka erishishlariga yordam ko‘rsatadi va ularning 
tarbiyasiga ijobiy ta'sir qiladi.

---

146 
Shunday qilib, oiladagi sog‘lom turmush tarzi- jinoyatchilik va 
huquqbuzarliklarning oldini olish garovidir Bunda oila, mahalla, ta'lim 
muassasasining hamkorligi muhim ahamiyat kasb etadi. 
MAVZU YUZASIDAN TOPSHIRIQLAR: