Universiteti b. A. Bahritdinov s. A. Zokirova

ma’naviy  va  madaniy  kuch-qudratga  ega  bo'lgan  0’zbekiston  bugungi  kunda 
qo’shni  davlatlar  -   Qozog’iston,  Qirg’iziston,  Tojikiston,  Turkmaniston  va 
Afg’oniston rtasida  boglovchi xalqa vazifasini taydi.
Bularning  barchasi  respublikaning jahon  iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi, 
chet el investitsiyalarini jalb qilish, 0’zbekistonni davlatlar rtasida zaro foydali 
hamkorlikning,  tovarlar va  kapital tranzitining  o’ziga xos  mintaqaviy  markaziga 
aylantiradi.  Transport,  sayyohlik  va  moliyaviy  xizmatlaming  rivojlanishi  uchun 
keng  imkoniyatlar ochib  beradi».
«Geografik  rin’  tushunchasi geografiyaning,  ayniqsa iqtisodiy va  ijtimoiy 
geografiyaning eng muhim kategoriyasidir. Bunda iqtisodiy-geografik o’rin asosiy 
belgilovchi  rl  ynaydi.  Iqtisodiy-geografik  o’rin  uchta  nihoyatda  muhim  jihat 
bilan  ifodalanadi:
Birinchisi  -   makon  doirasidagi  munosabatlarni  anglatadi.
Bunda ob’yektning geografik koordinatasi, ya’ni geografik uzunligi va kengligi 
hamda  boshqa 
o yektlarga 
nisbatan tutgan  o’mi  muhim  ahamiyat  kasb etadi.
Ikkinchi jihati - oyektning iqtisodiy-geografik o’rni bilan bog'langan. Chunki 
ob'yektning  qanday geografik  muhitda joylashganligi  kp jihatdan  iqtisodiy va 
ijtimoiy  taraqqiyotini  belgilab  beradi.

Iqtisodiy-geofafik ringa xos bo’lgan uchinchi jihat -  bu ob’yektlar orasidagi 
masofadir.  Masofa  bo’lmasaf  geografik  o’rin  haqida  so’z  yuritishga  asos 
bo’lmaydi.  Ob’yektlar orasida amalda  uch  shakldagi  masofa  mavjudligi  haqida 
aytish  mumkin:
birinchisi  -   masshtab  yordamida;
ikkinchisi -  aloqa yo llari  uzunligi  bo’yicha;
uchinchisi  -   vaqt  yoki  yl  xarajatlari  bilan  aniqlanadigan  masofalardan 
iborat.
Iqtisodiy salohiyatni baholashda uchinchi belgi, ya’ni vaqtyoki yo’l xarajatlari 
bilan  aniqlanadigan  masofa  katta  rl  ynaydi.
Iqtisodiy geografik rin  uchta ynalish  byicha tahlil  qilinadi.
l.)Asosiy  hududiy  munosabatlar.  Bunda  quyidagilarga  e’tibor beriladi:
1.  Oektining  ishlab  chiqarish  elementlari  (konlar,  iqtisodiy  markazlar, 
aloqa  yllari  va  boshqalar)ga  nisbatan  rni.
2.  Hudud  (davlat,  mintaqa  viloyat)  ga  nisbatan  mi.  U  markaziy,  oraliq, 
chet  yoki  ichkarida joylashgan,  shuningdek,  chegaradosh  blishi  mumkin.
II 
Taraqqiyot  natijasida  shakllangan  hududiy  munosabatlar  (igtisodiy 
mintaqalar va  markazlarga  nisbatan).
III 
Integral  rin  (integral  hududiy  munosabatlar).  Bunda  aloqalarning 
mavjud  masshtabda  bog’liq  xolda  mikro,  mezo  va  makro  o’rinlarini  ajratish 
mumkin.
Yuqorida  tahlil  etilganlarni  hisobga  olgan  holda,  0 ’zbekiston  Respublika- 
sining  muhim  ishlab  chiqarish  komponentlariga  nisbatan  iqtisodiy-geografik 
o’rnini  baholash  mumkin.
10-jadval.
0‘zbekistonni transport tuzilishi asosiy krsatkichlari.
2006 y.
Ko‘rsatkichlar va o‘lchov birligi
Yuk aylanmasi,mlrd.t/km
69,2
Magistral quvur transporti
36,9 18,1
Temir yl transporti
18,1
Avtomobil transporti
14,1
Aviatsiya transporti
0,1
Yuklarni tashish,mln.t
785,8
Jumladan:
Avtomobil transporti
668,5
Magistral quvur transporti
71,5
Temir yo‘l transporti
45,8
Avtomobil transporti
39,0
Aviatsiya transporti
Aviatsiya transporti
0,001

Temir yo‘l transporti
2,1
Shahar elektr transporti
0,9
Ylovchilar tashish,mln.kishi
3996
Jumladan:
Avtomobil transporti
3830
Shahar elektr transporti
150
Temir yo‘l transporti
15,1
Aviatsiya transporti
0,9
Manba: Statistical reviewofthe Republic of Uzbekistan 2005.
  - 
Tashkent,  2006. P.  130-132.
11-jadval.
zbekistonda elektr energiyasini ishlab chiqarilishi va iste’moli
1995
1999
2000
2001
Elektr energiyasiga  umumiy 
ehtiyoj, GVt/s
42020
43015
44017
45011
Elektr energiyasi ishlab 
chiqarish, GVt/s
47453
45300
46840
47927
Манба: Energy Balances ofnon-OECD countries 2000-2001.  IEA ZshkNsx. 2003 EsNMop.
2002  yilida 49,3*  mlrd kvt-soat elektroenergiya  ishlab chiqarildi.
Respublikada  yagona  elektr  uzatish  tizimi  barpo  qilingan,  shu  bilan  birga 
davlatlararo  shartnomalar  asosida  Qirg’iziston,  Tojikiston  va  Qozog’iston 
mamlakatlari bilan elektroenergiyani eksport-import qilish byicha aloqalar mavjud.
0’zbekiston yoqilg’i-energetika va mineral xom ashyo resurslari bilan yaxshi 
ta’minlangan.  Ushbu  rinda  neftb,  tabiiy  gaz,  qo’ng’ir  kmir  byicha  deyarii 
muammo  yo’q  ekanligini  ta’kidlab  o’tish  zarur.  Shu  bilan  birga  Respublika 
texnologik  (kokslanadigan)  kmirni  boshqa  mamlakatlar  (Rossiya  va 
Qozog’iston)dan  import  qiladi.
0’zbekiston  ichki  ehtiyojlarini  tla  qondirish  maqsadida  qora  metallurgiya 
mahsulotlari  (chyan,  plat,  prokat)ning  asosiy  qismini  ham  Rossiya  va 
Qozog’istondan oladi. Chunki Bekobod metallurgiya zavodi va yirik mashinasozlik 
korxonalari  tarkibidagi  po’lat  erituvchi  va  prokat  ishlab  chiqaruvchi  sexlar  qora 
metallurgiya  mahsulotiga  bolgan  respublika  ehtiyojining  z qismini  ta’minlaydi.
3.0 ’zbekistonnina ozia-ovaat mahsulotlarini eksport va import ailuvchi 
mamlakatlar va reaionlaraa nisbatan aaro-qeoarafik 
0
’mi.
Agro-geografik  rinning  qulaylik  darajasi,  u  bilan  uzviy  bog’liq  blgan 
differensial  renta  orqali  ifodalanishi  mumkim.  Bunda  qishloq  xo’jaligining tovar 
mahsulotlarini iste’mol qilinadigan joyga yoki qayta ishlaydigan sanoat hududiga

yetkazishdagi  xarajatlaming  har xilligi  hamda  qishloq  xjaligiga  zarur  blgan 
ishlab chiqarish vositalarini etkazish ximatlaridagi farqda va  boshqalar hisobga 
olinadi.
Agro-geografik  o’rinning  qulaylik  darajasi  oqibat-  natijada  qishloq  xjalik 
mahsulotlarini  ishlab  chiqarishda  va  ularni  iste’mol  qilishda
12-jadval.
Tashqi savdo aylanmasi geografiyasi,%, 2006.
Mintaqalar byicha
Yevropa
53,5
Afrika
0,4
Osiyo
42,2
Avstraliya va Okeaniya
0.1
Amerika
3,8
Davlatlar guruhlari bo‘yicha
Uzoq xorij
SHHTmamlakatlari
42,1
MDH mamlakatlari
43,2
Markaziy Osiyoning 
Qo‘shni mamlakatlari
9.8
YEOIH mamlakatlari
36,2
zbekiston tovar aylanmasida ulushi eng katta bolgan alohida mamlakatlar byicha
Rossiya
26,2
Qirg’iziston
1,0
Turkiya
6,7
Latviya
0.8
Qozog’iston
6,7
Yaponiya
0.7
Xitoy
6,5
Belarus
0.7
Eron
6,1
Shveysariya
0,6
Ukraina
5,7
Hindiston
0,6
Janubiy Koreya
5,7
Ozarbayjon
0,5
Germaniya
3,0
Italiya
0,5
Buyuk Britaniya
2,4
Belgiya
0,4
AQSH
2,3
Turkmaniston
0,4
Tojikiston
1.7
Niderlandiya
0,4
Fransiya
1.2
Avstriya
0,4
BAA
1.0
Boshqa mamlakatlar
17.8
Manba: zbekiston iqtisodiyoti. Statistik vatahliliy sharh. Yillik nashr, 2002. - Samarali 
iqtisodiyot markazi. -T.,2003.-51-b.
13-jadval.
Tashqi savdoning tovartuzilmasi, % 2006.
Eksport
Import
Jami:
100
Jami:
100
paxta tolasi
17,2
Mashina va asbob- 
uskunalar
40,3

Eksport
Import
Energiya tashuvchilari
13,1
Kimyo mahsuloti  va 
plastm assalar
15,0
Qora va  rangli  metallar
1.2
Qora va  rangli  metallar
10,4
Xizmatlar
xizmatlar
12,1
Mashina va  asbob 
uskunalar
Oziq-ovqat
9,1
Oziq-ovqat
7,9
Energiya  tashuvchilari
8,1
Kimyo  mahsuloti  va 
plastm assar
5,6
Boshqalar
4,3
Boshqalar
Manba:  0 ‘zbekiston  Respublikasining  2006  yildagi  ijtimoiy-iqtisodiy  holati  tolg ’risi- 
dagi 0 ‘zR Davlat statistika qo‘mitasi tomonidan chop etiladigan  to‘plam  malumotlari 
asosida  tuzilgan.
IV B O B .
ZBEKISTONNING  HUDUDIY SALOHIYATI
Yer  yuzasining  ma’lum  bir  qismi  -   hudud  o’ziga  xos  xususiyatlar  va 
resurslarga,  geografik  ringa  ega.  Hudud  insonning  turmushi,  shuningdek, 
xilma-xil  faoliyatini  amalga  oshiradigan  zamindir
Ma’lumki,  hududiy  masalalar  bilan  geografiya  fani  shug’ullanadi.  Zero, 
mazkur fanning tadqiqot predmeti ham hududdir. Geografiya fani hududni tashkil 
etuvchi  elementlarni  qandaydir bir tplam  sifatida emas,  balki zaro aloqador 
holda  rganadi.
Hududiylik  -   geografiyaning  muhim  tamoyili  va  yondashuvlaridan  biridir. 
Binobarin, hududni iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy tashkil qilinganligi nuqtai nazaridan 
tahlil  etish  va  baholash  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  borada  hududni 
zlashtirganlik  darajasi  va  miqyosini,  unda  mavjud  aholining  iqtisodiy, 
demografik va  boshqa ynalishdagi faoliyatlari  bilan  bogliq  holda tadqiq etish 
markaziy  rinni  egallaydi.  Chunonchi,  ishlab  chiqaruvchi  kuchlarning 
rivojlanganlik  darajasini  ktarishda  ular  mavjud  blgan  hudud  rtasida 
mutanosiblikni  aniqlash  va  baholash  muhim  rl  o’ynaydi.
Ishlab  chiqarish  bilan  u  mavjud  ЬоЧдап  hudud  orasidagi  o’zaro 
aloqadorlikni  aniqlash  u  yoki  bu  hududga  xos  xususiyatlarni,  chunonchi 
tog’-kon  bilan qayta ishlovchi sanoati  rivojlangan joylar rtasidagi farqlarni 
ifodalashga  imkon  beradi.  Bunda  bir xil  sharoitda,  qayta  ishlovchi  sanoati 
rivojlangan  hududning  iqtisodiy-ijtimoiy  taraqqiyot  darajasi  yuqori 
bo'lishligini  tadqiqotlar  natijasi  tasdiqlaydi.  Biroq,  shunday  holat  mutlaq 
haqiqat,  ya’ni  blishi  muqarrar degan xulosaga  olib  kelishi  mumkin  emas. 
Darhaqiqat, jahonda qayta  ishlovchi sanoati  rivojlangan  boy davlatlar bilan 
bir  qatorda  qazib  olish  sanoati  tufayli  iqtisodiy  va  siyosiy  reytingi  yuqori

bolgan  mamlakatlarning  ham  mavjudligi yuqorida  bayon  qilingan  fikrimizni 
tasdiqlaydi.
Hudud,  ayniqsa,  qishloq xjalik  ishlab chiqarishi  bilan  uzviy  aloqador.
Yer qishloq  xjalik  sohasining asosiy  ishlab chiqarish  vositasi,  uning  eng 
muhim  predmetidir.  Bunda  hududning  geofafik  o’rni,  tabiiy  sharoitlari, 
mintaqaviyligi  juda  katta  o’rin  tutadi.  Chunki  kattaligi  bir  xil  blgan  ekin 
maydonidan  har  xil  miqdordagi  hosil  oiinishi  mumkin.  Shuningdek,  bir  ekin 
maydonidan  bir yilda bir marta hosil olinsa,  boshqa maydondan  ikki-uch  marta 
hosil yig’ib olinadi. Shunga o’xshash jihatlarning hudud salohiyatini baholashda 
hisobga  olinishi  muhim  rl  ynaydi.
Har qanday hudud siyosiy-ma’muriy (davlat,  undagi federativ va ma’muriy 
tuzilmalarning  hududlari),  iqtisodiy  (iqtisodiy  rayonlar,  mintaqalar  hududlari, 
ishlab chiqarish majmualarining hududlari), tabiiy-geografik (tekisliklar va tog’lar, 
vohalar  va  vodiylar,  tabiat  zonalari  va  boshqalar)  belgilarining  bir  butunligi 
aloqadorligi,  bog’liqligi  bilan  ifodalanadi.
Mazkur  belgilarning,  ularga  xos  xususiyatlarning  mavjudligi  u  yoki  bu 
hududda iqtisodiy va ijtimoiy tizimlaming shakllanishi va rivojlanishiga bevosita 
hamda  bilvosita  ta’sir  qilib,  u  orqali  boshqarish  maqsadi  va  mazmunini 
aniqlashda  yordam  beradi.
Hududlar  ishlab  chiqarishdan  tashqari  mavjud  aholining  o ziga  xos 
ma’naviy,  ma’rifiy va  madaniy rivojlanish xususiyatlari,  turmush tarzi va  boshqa 
jihatlari  bilan  ham  bir-biridan  ajralib  turadi.
Shunday qilib hudud -  ishlab chiqarish jarayonining muhim sharti.  Undan:
a)  makon  (maydon);
b)  mehnat  predmeti (konlar,  suv,  rmon  va  boshqalar);
v)  mehnat vositasi  (ekin  maydoni  va  boshqalar);
g)  hayot faoliyati (yashash, turmush kechihsh, dam olish va hk.)  amalga 
oshiriladigan  (shahar  va  qishloqlar,  uy-joylar,  :madaniy-maishiy  xizmat 
ko’rsatuvchi  korxona  va  muassasalar,  jamoalar);
d)  ziga  xos jamoalar shakllanadigan  va  taraqqiy etadigan joy  sifatida 
foydalaniladi.
Hududni  iqtisodiy jihatdan  zlashtirilganlik  darajasini  aniqlash  va  uni 
baholash  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  hudud  salohiyatida  haligacha 
foydalanilmayotgan imkoniyatlami aniqlashga yordam beradi. Hududni iqtisodiy 
jihatdan zlashgirilganlik darajasi murakkab va  keng qamrovli tushunchadir.  U 
ma’lum hududda tabiat bilan jamiyat rtasidagi zaro aloqadorlikni  ifodalovchi 
tarixiy taraqqiyot jarayonlari natijalarini aks ettiradi.
Hududning  iqtisodiy  o zlashtirilganlik  darajasini  aniqlashda  quyidagi 
krsatkichlardan  foydalanish  tavsiya  etiladi:
-aholi,  shu jumladan  shahar va qishloq  aholisining  soni va  zichligi;
-shahar  aholisining  salmog’i  va  shaharlar tarmog’inining  rivojlanganlik 
darajasi,  shahar va  qishloqlar  rtasidagi  masofa;
-mehnatga  layoqatli  aholining  ulushi;
-aholi jon  boshiga to’g’r
‘1
  keluvchi yalpi  milliy (ichki)  mahsulot  hajmi;

-hudud  birfigiga  to’g’ri  keluvchi  asosiy fondlaming  qiymati;
-aholi jon  boshiga tgYi  keluvchi  sanoat va  qishloq xo’jalik  mahsulotlari;
-  aholi  jon  boshiga  tg’ri  keluvchi  noishlab  chiqarish  sohasida  amalga 
oshirilgan  xizmatlar  qiymati;
-  tashqi  savdo tarkibi  (eksport va  import  hajmi  hamda  nisbati);
-  ekin  maydoni,  shu jumladan  sug’oriladigan  yerlar va  boshqalar.
Hududdan  foydalanishning  intensivligi  yaylov  chorvachiligi  mintaqalariga
xos ekstensiv qishloq xjalik ishlab chiqarishdan mehnat va kapitai mablag’larni 
kp talab  qiluvchi  sohalar mavjud  mintaqalarga  tomon  olib  boradi.
Snggi  sohalar  aholi  va  mehnat  resurslarlni,  sanoat  va  intensiv  qishloq 
xjalik  ishlab  chiqarishini  zida  jamlagan  blib,  yuqori  darajadagi  mehnat 
unumdorligi va samaradorligining  mavjudligi  bilan ajraiib turadi.  Bunday jihatlar 
odatda  urbanizatsiya  darajasi  yuqori  blgan,  malakali  mutaxassislarga 
asoslanuvchi qayta ishlash sanoati rivojlangan,  qishloq xjaligida shahar atrofi 
xjaligi  ustun  turuvchi  mintaqalarga xosdir.
Hududning  ishlab  chiqarlsh  elementlari  bilan  ta’minlanganligi  haqidagi 
tasawumi 
Hudud 
biriigiga nisbatan  hisoblangan  aholi va mehnat resurslarining 
qiymati  va  yalpi  milliy  (ichki)  mahsulot  hajmi,  ya’ni  iqtisodiy  zlashtirilganlik 
darajasini  ifodalovchi  asosiy  krsatkichlar  beradi.  Ular  hududining  iqtisodiy 
salohiyatini krsatadi, unda mavjud blgan imkoniyatlar haqidagi ma’lumotlami 
taqdim  etadi
0 ’zlashtirilganlik  darajasi  mazkur  hududning  ma’lum  davrga  nisbatan 
rivojlanganligining  miqdoriy  mezonidir.
Ma’lumki,  ma’muriy  bo’laklar  hududining  kattaligi jihatidan  bir-biridan  bir 
necha  n  yoki  yuz  marta  farq  qiladi.  Bir  xil  sharoitda,  katta  hududga 
zlashtirilganlikning  nisbatan  past  darajasi  va  aksincha,  kichik  hududga  esa 
uning  yuqori  darajasi  xosdir.  Shuning  uchun  ham  o’rtacha  krsatkichlar 
hududning  zlashtirilganligi  haqida  geografik jihatdan  haqqoniy tasawur  bera 
olmaydi.  Ana  shuni  hisobga  olgan  holda  mintaqalar  ichida  ayrim  kichik 
hududlami  ajratib,  ularni  zlashgirilganlik  nuqtai  nazaridan  alohida  baholash 
maqsadga  muvofiqdir.  Bunda  ma’muriy-hududiy  blakka  xos  belgilar,  eng 
avvalo,  aholining  zichlik  ko’rsatkichlariga  asoslanish  ijobiy  natijalar  beradi. 
Binobarin,  0’zbekiston  Respublikasida  aholining  ko’rsatkichini  har bir  kvadrat 
kilometrga  50  kishidan  kam  hududlami  alohida  blaklarga taqsimlagan  holda 
tahlil  qilish  maqsadga  muvofiqdir.  Mazkur  krsatkich  bir  kishidan  kam  blsa, 
hudud  amalda  zlashtirilmagan  deb  hisoblanadi.
Hududlar  rtasidagi  iqtisodiy  zlashtirilganlik  darajasidagi  farqlar  ko’p 
jihatdan  ularga  xos tabiiy sharoitlar bilan  bog’langan.
Ushbu  rinda  ishlab  chiqarishning  iqtisodiy taraqqiyot  hamda  aholi  soni 
va  zichlik  krsatkichiga  bog’likligini  inkor  etmagan  holda,  hududlarning  ichki 
tashkil qilinganligidagi, xalqaro siyosiy va iqtisodiy munosabatlaridagi va tashqi 
krinishidagi  xususiyatlar  kp jihatdan  tabiiy  sharoit  bilan  aniqlanishini  aytib 
o’tish zarur.

Indikator
0 ‘lchov
birligi
2000
2001
2002
2003
2004
Yerning  umumiy 
maydoni
ming ga
44,410.3 44,410.3 44.410.3 44.410.3
0 ‘rmon fondining 
umumiy  maydoni
ming  ga
8,532.7
8.052.7
8.052.7
8,088.8
8.110.5
Ko‘kalamzorlar va 
ekinzorlar maydoni
gektar
50,856.2 51,178.2 51,288.1 51,243.8 51,561.7
Qishloq xo‘jaligida 
foydalaniladigan yer 
fondi maydoni
ming  ga
26,734.5 26,694.1 25,841.1 25,681.3
Qishloq xo‘jalik 
tashkilotlari 
tomonidan qishloq 
xo jalik ekinlariga, 
turlariga ko ra  o‘g‘it 
solinishi
ming
sentnerda
|  Mineral o‘g‘itlar 
100% ozuqa 
I  moddasi  hisobida
5,658.2
5,006.7
5,926.5
3,861.6
3,326.7
Jumladan
Azotli  g rtlar
4,177.3
3,950.6
4,456.8
2.907.8
2.491.1
Fosforli  g‘itlar
1,275.6
964.1
1,340.9
862.9
682.8
Kaliyli 
0‘g‘itlar
205.3
92
128.8
90.9
152.8
|  Organik 
0‘g'itlar
ming tn
3,2581
3,158.3
3,961.4
2,574.6
2,102.3
Yerlar buzilishi va 
rekultivatsiyasi
Gektar
Buzilgan yerlar
45,403.4
44,206.4
45,000.8
45,101.9
43,938.7
Ishlangan yerlar
13,691
12,367
13,601.7
13,152.2
13,206.5
Rekultivatsiya 
qilingan yerlar 
maydoni
47,689.2
49,890.7
51,581.9
54,118.3
78,781
Ba’zi  holiarda,  ayniqsa,  tabiiy  sharoiti  aniqlangan  krsatkichlar  bo’yicha 
ham  Qoraqalpog’iston  Respublikasi  va  Navoiy  viloyati  yetakchi  rinlarni 
egallaydi.  Hududi  kichik  viloyatlarning  ko’pchiligi  Farg’ona  vodiysida  mavjud 
bo’lib,  ulaming  ichida Andijon  viloyati eng past krsatkichga to’g’ri  keladi.
Hududlarni  mamlakat  iqtisodiyotining  uzviy  blaklari  iqtisodiy  rayonlar 
miqyosida  tahlil  etish  samarali  natijalar  beradi.
0’zbekistan  Respublikasi  hududi  sakkizta  iqtisodiy  rayonga taksimlangan

bo’lib?  ular  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyot  xususiyatlari  hamda  demografik  va 
geografik  salohiyatiga  ko’ra  bir-biridan  ajralib  turadi.
Mamlakatda  HUDUD  salohiyatining  kattaligi  boJyicha  Quyi  Amudaryo  va 
Buxoro-Navoiy  iqtisodiy  rayonlari  katta  ustunlikka  ega.  Keylngi  o’rinlardagi 
Qashqadaryo,  Mirzacho’1
  va  Surxondaryo  rayonlariga  xos  ko’rsatkichlar 
yuqoridagilarnikidan  ancha  past.  Uchta  viloyat joylashgan  Farg’ona  iqtisodiy 
rayonlga  respublika  hududining 4,3 foizi to’g’ri  keladi,  xolos.
Iqtisodiy  rayonlarning  hudud  salohiyati  byicha  respublikada  egallagan 
rinlari  haqidagi  ma’lumotlar 6-jadvalda  keltirilgan.
0 ’zbekiston  aholisining  hududiy  joylashishida  katta  farqlar  mavjud. 
Aholining  yarmiga  yaqin  qismi  Farg’ona  va  Toshkent  iqtisodiy  rayonlarida 
joylashgan.  Vaholanki,  ularning  respublika  hududidagi  ulushi  7,8  foizni  tashkil 
qiladi,  xolos.  Shu  vaqtning  zida  mamlakat  hududlnnig  71,9 foizini  egallagan 
Quyi Amudaryo va Buxoro,  Navoiy rayonlarida  respublika aholisining atigi 20,6 
foizi yashaydi.
Hudud kattaligi va aholi sonidagi keskin farqlar nisbiy krsatkichlarga juda 
katta  ta’sir  qilmoqda.  Aholining  zichlik  krsatkichi  Farg’ona  iqtisodiy  rayonida 
335,2  kishiga  teng.  Bu  Quyi  Amudaryo  hamda  Buxoro,  Navoiy  rayonlaridagi 
ko'rsatkichlardan  deyarli  24  marta  ortiq. Aholining  zichlik  ko’rsatkichi  byicha 
respublikada dastlabki uch rinni egallagan rayonlarga xos krsatkich trtinchi-