Universiteti d. J. Urakov, R. N. Tursunov a. A. Biykuziyev

Kichik 
Osiyoning 
istilo 
etilishi. 
M akedoniya 
mustahkamlangach, Aleksandr mil. 
a w . 334-yilning bahorida 
Osiyoga yurish boshladi. Uning armiyasi to‘liq 37.000 kishi edi, 
bundan Makedoniya falanga piyodalari 12.000 nafar, qo‘shimcha
3.000 kishilik «qirol gvardiyasi” va 1800 kishilik otliq askarlar edi. 
Bundan tashqari, Illiriya va Tihrasaning 9.000 ga yaqin yunon piyoda 
va otliq askarlari ham mavjud edi. Q o‘shinlaming transport vositasi 
bo‘lib 200 ta yunon kemalari xizmat qiladi.
Aleksandming Osiyodagi dastlabki harakatlari xuddi teatr 
sahnasidagiday bo‘ldi. U Osiyo tuprog‘iga qadam qo‘ygan ilk 
Makedoniya podshosi bo‘ldi. Keyinchalik Aleksandr Troya shahriga 
bordi, afsonaviy Troya shohi Triamdan Afinani bosib olgani uchun 
kechirim so‘radi va ajdodi Axillesga xurmat ko‘rsatdi.
Granik jangi ( mil. a w . 334-yil). Forslar Aleksandmi dastlab 
hozirgi Turkiya hududida kutib olishdi. Ilk to ‘qnashuv Granik daryosi, 
hozirgi Ko‘chabosh bo‘yida, Anatoliyaning shimoli-g‘arbida b o id i. 
Bu davrda forslar tomonida yunon yollanma askarlari ham bo ig an . 
Jangda Aleksandr Troyadan Afinaga keltirilgan zirhda tushdi. “Axilles 
zirhi” deb nom olgan bu zirh forslami sarosimaga soldi. Jangda 
Aleksandr yaralanib, uning hayotini hamshirasining akasi Klit 
qutqarib qoldi. Jangda Aleksandr 2. 000 nafar vatan xoinini qatl 
ettirdi, tirik qolganlarini Makedoniyagacha bo‘yinlarida zanjir bilan 
olib bordi.
Aleksandr askarlari Anatoliyaning janubi bo‘ylab g'arbga harakat 
qila boshladi va fors satrapliklari Lidiya, Kariava Lusiani egalladi. 
Mil. a w . 333-yil bahorigacha Aleksandr hozirgi Anatoliya markazi 
Anqara, o‘sha paytdagi Frigiya poytaxti Gordiumga yetib bordi.
Kichik Osiyodagi m agiubiyatlardan keyin Doro III qo‘shinga 
iste’dodli sarkarda Memnonni qo‘mondori qilib tayinlaydi. Memnon 
Milet shahrini mustahkam qilishga harakat qiladi, lekin tasodifiy
200

---

halokat tufayli vafot etadi. Aleksandr ixtiyorida otliq va piyoda 
qo‘shinlardan tashqari, harbiy flot ham b o igan ligi va qamal 
dengizdan ham amalga oshirilganligi hisobiga M ilet shahri egallandi. 
Endi Aleksandr Kichik Osiyoning ichiga qarab - Kappadokiyaga 
qarab harakat boshladi. Bu yerlarda yashovchi mahalliy qabila va 
elatlar Eron hokimiyati ostida bo‘lsalar ham, mustaqillikka intilar va 
Eron zulmidan aziyat chekar edilar. Shu tufayli ular Aleksandr va 
M akedoniya armiyasini xursandchilik bilan kutib oldilar.