Universiteti "tasdiqlayman"


Tillarning ikkinchi morfologik tipi - agglyutinativ tillar bo`lib


Download 5.09 Kb.
Pdf ko'rish
bet134/175
Sana02.06.2024
Hajmi5.09 Kb.
#1837896
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   175
Bog'liq
Ma\'ruza matni. Tilshunoslik. 1-kurs (40soat) kechki

Tillarning ikkinchi morfologik tipi - agglyutinativ tillar bo`lib
agglyutinatsiya (yopishtirish) – so`zning o`zak-negiziga affikslarni muayyan 
ketma-ketlikda (asosdan keyin) qo`shib borilishi va bunda har bir affiksning 
alohida grammatik ma'noni ifodalashidir. Agglyutinativ tillarda har bir morfema 
o`z ma'no mustaqilligini saqlab qoladi. Masalan, boshqird tilida:
им. падеж ед. числа баш (голова) — мн. числа баш-лар (головы) 
род. падеж ед. числа баш-тын (головы) — мн. числа баш-лар-тын 
(голов) 
вин. падеж ед. числа баш-ты (голову) — мн. числа баш-лар-ты 
(головы). 
Agglyutinativ tillar uchun o’zak tarkibida tovush o’zgarishlari yuz berishi 
xarakterli emas. Ularda turlanish va tuslanish odatda bir xil tipda bo’ladi. Biroq 
ushbu tillarda ham o’ziga xosliklar ko’p uchraydi. Ushbu tillarga turkiy tillarni 
misol sifatida keltirish mumkin.
Tillar morfologik tuzilishining uchinchi tipi – ajratuvchi (o`zak tillar, 
amorf tillar) deb atalib, ular so`z o`zgarish tizimini mavjud emasligi bilan 
xarakterlanadi. Masalan, xitoy tilida cha - choy, vo - men, bu – yo`q, xe - ichmoq 
ma'nosini bildiradi, biroq ushbu so`zlar cha vo bu xe tartibida birikkanida men 
choy ichmoq yo`q ma'nosini bildiradi. Lekin ular buni “Men choy ichmayma” 
shaklida tushunaveradi. Formal ko`rsatkichlar - affikslarning mavjud emasligi 
ushbu tillarda analitik vositalar - yordamchi so`zlar, gapda so`z tartibi, ohang 
kabilarning yetakchilik qilishiga olib kelgan. Ushbu tillarda morfologik shakllarni 
hosil qiluvchi vositalar bo`lmagani va ularda so`z shakli asosga teng bo`lganligi 
uchun ular amorf – o`zak tillar deb yuritiladi. Bunday tillarga xitoy, vyetnam kabi 
tillar kiradi. 
Tillarning 
to`rtinchi 
morfologik 
tipi 
– 

Download 5.09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   175




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling