Tayanch so’z va iboralar: fonetika,unli tovushlar, undosh tovushlar, til oldi unli, til orqa unli, lablangan unli, lablanmagan unli, tor unli, keng unli, jarangli undosh, jarangsiz undosh, potlovchi undosh, sirg’aluvchi undosh, lab undosh, til undosh, bo’g’iz undosh.
Pinbord texnikasi
1-mashq.«Fonetika»ga oid quyidagi topishmoqlarning javobini toping va yodda saqlang. «D-t», «g-k», «z-s», «b-p» tovushlari o‘rta-sidagi o‘xshash va farqli tomonlarini toping, ularni izohlang.
1. Yetti da bor, 6. Jarangli tovushlarning
«Yettov»da yo‘q. Jarangsiz juftlari bor.
«Ikki»da bor. Toping, ularning qanday
«Ikkov»da yo‘q. Bir-biridan farqi bor?
2. Bir so‘zda bir xil undosh 7. Bo‘g‘izda hosil bo‘lar
Ketma-ket qator kelar. Nomi ne deb atalar?
Misol topib aytinglar 8. Til uchi milkka tegib
Ular qanday tovushlar? Havo yo‘lini to‘sar.
3. «Arra»da ikkita bor, So‘ngra birdan ochilib
«Yalla»da ham shuncha bor, Tovushlar portlab chiqar.
Yana qaysi so‘zlarda Topsin dono bolalar,
Shu holat bo‘lar takror? Ular qaysi tovushlar?
4. O‘pkadan chiqqan havo 9. Yozamiz-u, ko‘ramiz,
Og‘zimiz bo‘shlig‘ida Aytamiz, eshitamiz.
To‘siqlarga uchrashar, 10. Bordir olti xil tovush,
Ko‘p tovush hosil qilar. Ular cho‘zib aytilar.
5. So‘z oxirida kelsam So‘z tuzilmas ularsiz,
P yozmang, — qilar nido. O‘ylang, balki toparsiz?
B holimcha yozmasangiz
Qilasiz katta xato. (R. Sirojiddinov)
3-mashq. B—p, d—t jarangli, jarangsiz undosh juftlarining so‘z boshi va oxirida o‘qilishiga e’tibor berib so‘zlarni o‘qing. So‘z ma’nolari-ning yozuv hamda talaffuzdagi farqini tushuntiring. Ajratilgan so‘z juftlarining ma’nodoshini toping.
Bir—pir, bol—pol, bayt —payt, band — pand, bob — bop, yod — yot, sud — sut, dor — tor, dori — tori, dog‘—tog‘, dil — til.
4-mashq.Zarur, murakkab, qoida, hushyor, haqiqat, bilim, g‘azab, gilam so‘zlarining tarkibidagi unli tovushlarni alohida olib, ularning hosil bo‘lishidagi nutq organlarining harakatini tushuntirib bering.
Do'stlaringiz bilan baham: |
