University of geological sciences

Qarz mablagʻlari hisobiga moliyalashtirish shakllari va ularning tasniflanishi
7
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Kapital qoʻyilmalarni moliyalashtirish – murakkab jarayon boʻlib, odatda,
katta miqdordagi mablagʻlarni talab qiladi va kreditlash muddati bir yildan ortiqni
tashkil etadi. Bunda korxonaning moliyaviy koʻrsatkichlari, nufuzi, faoliyat
koʻlamidan qat’iy nazar tijorat banklariga garov ta’minoti taqdim etiladi.
Investitsion loyihalarni moliyalashtirish uchun bank kreditlaridan foydalanishni
alohida yoʻnalish sifatida belgilash mumkin.
Ilgari jalb qilingan qarz mablagʻlarini qayta moliyalashtirish – shartlari
nisbatan foydali boʻlgan yangi kredit olish va uning yordamida oldingi qarz
mablagʻini qoplashni anglatadi. Qayta moliyalashtirish boʻyicha bunday
operatsiyalar bir tomondan foiz stavkalardagi farq sabab ob’ektiv asosga ega
hisoblanadi, lekin boshqa tomondan, muddat va talab qilinadigan xarajatlar tufayli operatsiya samaradorligi past hisoblanadi.
8
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Qarz mablagʻlari hisobiga moliyalashtirishda korporativ obligatsiyalar
Korporativ amaliyotda qarz mablagʻlari hisobiga moliyalashtirishning yana
bir shakli korporativ obligatsiyalar muomalaga chiqarish hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasining “Qimmatli qogʻozlar bozori toʻgʻrisida”gi Qonuniga asosan, korporativ obligatsiyalar – aksiyadorlik jamiyatlari va o‘zining tashkiliy-huquqiy shaklidan qat’i nazar tijorat banklari tomonidan chiqariladigan obligatsiyalardir. Korporativ obligatsiyalar quyidagi shartlarga rioya etgan holda:
- emitentning bunday obligatsiyalar chiqarish to‘g‘risida qaror qabul qilingan sanadagi, auditorlik tashkiloti xulosasi bilan tasdiqlangan o‘z kapitali miqdori doirasida;
- keyingi uch yilda rentabellik, to‘lovga qobiliyatlilik, moliyaviy barqarorlik va likvidlilikning auditorlik tashkiloti xulosalari bilan tasdiqlangan ijobiy ko‘rsatkichlariga ega bo‘lgan, shuningdek, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mustaqil reyting bahosini olgan emitentlar tomonidan;
- investorlarga tegishli mablag‘larning emitentlar tomonidan to‘lanishi bo‘yicha to‘lov agentlari vazifasini bajaruvchi tijorat banklari ishtirokida chiqariladi. Korporativ obligatsiyalar ularning egalariga aksiyadorlik jamiyatini va boshqa tashkiliy-huquqiy shaklda tashkil etilgan tijorat bankini boshqarishda
ishtirok etish huquqini bermaydi.