Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Умумтаълиммактаблариволейболсекцияларидамашуглотларниташкилетишвао`тказишхусусиятлари.
Умумийо`ртатаълимучунжисмонийтарбиябо`йичадавлаттаълимстандартларитаълимжараёнинингсифатига, таълиммазмунигадоирталабларни: о`қувчилартайёргарлигинингзарурваетарлидаражаси, таълиммуассасаларидагифаолиятиважисмонийтаълимҳамдатарбиясифатигабаҳобериштартибивамеханизмларинибелгилабберади.
«Таълимто`г`рисида»гиқонун, «Кадрлартайёрлашмиллийдастури» асосидатаълимолишё`лларихилма - хиллигишароитидаҳарбиртаълиммуасасасио`қувчиларнингсог`лигинисақлашвамустаҳкамлаш, жисмонийимкониятлариниривожлантириш, улардажисмониймаданиятасосларинишакллантиришникафолатловчишарт-шароитларяратибберишгамажбурдир.
«Жисмонийтарбияватаълим» курсиумумийо`ртатаълимдақуйидагилардантаркибтопади:
Жисмонийтарбиядарслари.
Ҳаракатфаолиятинингдарсданташкаришакллари: дарсданолдино`тказиладигангимнастика, жисмонийдақиқалар, узайтирилгантанаффуслардагидинамикпаузалар, о`йинлар.
Жисмониймашқмашг`улотларинингсинфданташкаришакллари: спортсекциялари, факултативлар.
Жисмонийтарбияо`қувдастуриспорто`йинлариматериалларикиритилган (волейбол, баскетбол, қо`лто`пиваалоҳидафутбол).
Волейболбо`йичадастурматериалларинио`ргатишучунзарурбо`лганмашқлари, техникватактикусулларҳамдао`йиннингназарийваамалийқоидаларикиритилади. Машг`улотларнингсамарадорлигио`қитувчинингдарснито`г`рирежалаштиришиваташкилетишига, ко`проқфойдалиҳаракатларнио`ргатишнингкоефицентигабог`лиқбо`лади. Жиҳозваасбобанжомларданфойдаланишмуҳимроло`йнайди.
Волейболбо`йичамашг`улотнимуваффақиятлио`ргатишучунбирнечато`пвамайдончабо`лишиетарлиемас. Албатта, то`лдирмато`п, осибқо`йилганто`плар, амортизаторлито`пларвабошқашукабижиҳозларбо`лишикерак. Дастурдаволейболучунажратилгансоат (йилига 20 соат) ҳаракаттехникасиватактикасинизарурваетарлидаражадао`злаштириболишгаетмайди. Шунингучунумумтаълиммактабларидаволейболспортибо`йичасекциямашг`улотлариниташкилетишмақсадгамувофиқдир.
Волейболспортсекциясиниташкилетишёшволейболчиларнитанлашданбошланади. О`қувгуруҳларидашуг`улланувчиларнингтаркибийуйг`унлигиҳамдаёшжиҳатданбирхиллигимашг`улотмашг`улотларишаклигамостушади.
Умумийфаолиятдамунтазамравишдаиштирокетишшуг`улланувчиларниягонажамоақилибжипслаштиради, буҳамжисмонийтарбиянинго`қувҳамдатарбиявазифаларинисамаралиҳалетишдамуҳимомилбо`либхизматқилади.
Волейболсекциямашг`улотларинио`тказишдаҳамқабулқилинганқаторумумийталабларнибажаришкеракбо`лади.
Биринчидан, шуг`улланувчиларнио`қитишватарбиялашбутунмашг`улотдавомидаамалгаоширибборишкерак.
Иккинчидан, машг`улото`тказишдаҳарқандайё`лларбиланбо`лсаҳамуслубийшаблонларданқочишкерак.
Машг`улотмазмуниваусулиятихилмахилқилишкераклигинивазифаларнингдоимийравишдамураккаблашибборишишуг`улланувчинингорганизмивапсихикасидасодирбо`ладигандинамикаси, ташқишароитнинго`тказувчанлигигатақозоетади.
Учинчидан, шуг`улланувчинингшахсийхусусиятлариниҳисобгаолганҳолдауларнибиртекисдао`қувфаолиятигажалбетишкерак. Фақатшуё`лбиланшуг`улланувчиларучунузоқвақтдавомидабирбутуно`қувтарбияжараёнигаеришишмумкинвашуг`улланувчиларнингмашг`улотниташлабкетишлариёҳудқолоқларпайдобо`лишиниолдиниолади.
То`ртинчидан, ҳарбирмашг`улотдагио`қувфаолиятиниуслубийтамойилларигақатъийриояқилганҳолдаолибборишкерак. Машг`улотнингтаъсириҳартомонламасог`ломлаштирувчиватарбияберувчибо`лишикерак.
Бешинчидан, машг`улотолдигамазкурдарсдаҳалетишмумкинбо`лганмутлақоаниқвазифаларқо`йишкерак. О`қувтарбияжараёниингумумиймасалаларини (куч, тезкорлик, чаққонлик, чидамлилик, егилувчанлик) ҳалетишигаалоҳидааниқвазифалартизиминибажаришорқалиеришилади.
Волейболмашг`улотидарсларкабиучқисмга:
тайёргарликасосийякунийқисмларгабо`линади. Со`нграбелгиланганқисмларнинголдигақо`йилганвазифаларниҳисобгаолганҳолдадарснинганиқусталашгантузилмасиишлабчиқилади.
Машг`улотнингтайёргарликқисмидабошланадиганасосийфаолиятгафункционалтайёргарликмарказийо`ринниегаллайди. Бунгамеъёрлашосон, тайёрланишвабажаришгако`пвақткетмайдиганмашқларёрдамидаеришилади. Югуриш, сакраш, о`йинларвао`қувчиларгаяхшитанишбо`лганҳаракатшуларжумласигакиради. Умумийривожлантиришмашқларикомплекснибирин-кетинликтамойилигариояқилганҳолда, ко`пгинахоллардақуйидагитартибдабажарилади: киришишмашқлари: қо`лваелкакамариучунмашқлар: оёқларучунмашқлар: чо`нқайишлар: гавдаучунмашқлар: сакрашлар: мушакларникучайтиришучунмашқлар.
Машг`улотнингенгмураккабвазифалариасосийқисмдаҳалетилади. Одатда, янгиматериални, координациясижиҳатданмураккабҳаракатларниурганишасосийқисмнингбошидаҳалетилади.
Волейболдагитехникватактикҳаракатларнио`ргатишвазифаларибосқичларигақатъийриояқилганҳолда (таништириш, о`ргатиш, такомиллаштириш) асосийқисмдаҳалетилади. Техникватактикҳаракатларгао`ргатишдатайёрлов, яқинлаштирувчимашқларкомплексиданкенгфойдаланишмақсадгамувофиқдир.
Машг`улотнингякунийқисмидаҳаракатшиддатиниаста-секинкамайтириш, бажарилганишнибажарувчилартомонидантахлилкилабилишгаеришишжудамуҳимдир. УйвазифаларигаалоҳидаеътиборберишкеракМашг`улотмустақилбажариладиганмашқларбиланто`лдирилади.
Волейболмашг`улотларинио`тказишжойларинитанлашҳаммуҳимаҳамиятгаега.
Машг`улотларнимумкинқадарочиқҳавогаолибчиқишимкониятиданто`лафойдаланишкерак. То`г`ри, очиқмайдончадашуг`улланувчиларгараҳбарликқилишқийинбо`лади.
Баъзан, қуёш, шамол, шуг`улланувчилареътибориничалг`итадиганпредметлардарсо`тказишгаҳалалберибтуради. Аммоочиқҳаводао`тказилганмашг`улотлардаишқобилиятиошадивабумашг`улотларчиниқишга, сог`лиқнимустаҳкамлашгаёрдамберади.