Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Ҳужумо`йинтактикасинингтаснифланиши

Ҳужумтактикаси

Индивидуалҳаракатлар

Гуруҳҳаракатлари

Жамоаҳаракатлари

Кетиш

То`потишниқо`ллаш

То`пузатишниқо`ллаш

То`пни олибюриш

Чалг`итишлар

Параллел

Чалг`штирма

То`сиққо`йиш

Тезёрибо`тишҳужуми

Ҳужумҳолатида

Очиқ

Яширин

Очиқҳолатда

Бекикҳолатда

Очиқҳолда

Яширинҳолда

Айлантириб

Узатиб

Уриб

Йиг`илганда

Ёйилганда

Ичкиҳолатда

Ташқиҳолатда

Ичкиҳолатда

Ташқиҳолатда

Тезёрибо`тиш

Ёрибо`тиш

3:3

4:2

Жамоабо`либ

Жамоаҳаракатлари.
Ҳужумдажамоаларасосаниккитактиктизимниқо`ллайдилар-тезёрибо`тишвапозицияҳужум. Бутизимларнингҳарқайсисибир-биринито`лдирадива, Шунингучунҳаммажамоаларқуролланганбо`лишикерак.
Тезёрибо`тиш. Буҳужумдако`проқнатижаберадиганусулдир. Аммо, униқо`ллагандао`йинчиларнинго`зароёнма-ёнҳолатдабо`либқолишиқийин. Шунингучунпозициядаҳужумқилишнингсолиштирмаог`ирлигибирозбаландҳисобланади. Шунгақарамасдан, тезёрибо`тишқанчаликко`пқо`лланса, ҳужумчиларто`потишнишунчаликко`пбажарадилар. Замонавийқо`лтўпифақатШунингҳисобигаривожланмоқда.
Тезёрибо`тишнингмақсадирақибларнингто`пниё`қотиб, ҳужумданҳимоягао`тишипайтидасодирбо`ладиганвақтинчауюшмаганҳаракатиданфойдаланишдир. Шунингучунтезёрибо`тишгаалбаттарақибларданто`пникутилмагандаолибқо`йилгандакиришилади. Буко`пинчато`пниолибқо`йишда, то`сиқлардан, дарвозабонданёкидарвозаустунларигаурилибқайтганто`пниегаллагандаваҳужумчилартомонидано`йинқоидасибузилганҳоллардаамалгаоширилади.
Тезёрибо`тишдагио`згаришларунингшиддатибиланбог`лиқ-ҳужум 4-7сдавометади , о`зароҳаракатлароддийбо`лсаҳам, озсонлио`йинчиларбиланустунликвужудгакелтирилади.
Вақтданютишвабо`шлиқ, сонжиҳатданустунликнивужудгакелтирадивадарвозаниишг`олетишучунқулайшароитяратади. Аммобунингучунбарчаҳимоячиларҳаракатиимконборичатезкор, дадилваяхшикелишилганбо`лишикерак.
Тезёрибо`тишдаайниса, дарҳолқулайвазиятнитанлашвабиринчитўпнитўг`риузатишмуҳимдқир. Тезёрибо`тишёлг`изважамоанингҳаммао`йинчиларитомониданамалгаоширилишимумкин. Тезёрибо`тишгақанчаликко`по`йинчиларқатнашса, уларгақаршикурашишшунчаликмураккаблашади.
Дарвозатомонтезёрибо`тишдаҳужумчиларбутунмайдонкенглигидабирёкииккиқаторбўлибжойлашади. Биринчибо`либстартолган (1-3-о`йинчи) о`йинчиларниорқадагио`йинчиларқо`ллашикерак. Ҳужумчиларто`пниё`қотишивауларгажавобанҳужумуюштирилишимумкинлигисабаблибиро`йинчиорқадақолади. Агаролдқаторо`йинчиларисонжиҳатиданустунликкаеришаолмаса, ундаҳужумнингмуваффақиятлиякуниниҳимоячиларорасидагибо`шжойгакиришгаҳаракатқилаётганорқақаторо`йинчилариамалгаоширади. Бундайбирин-кетинривожланадиганваорқақаторо`йинчилариякунлайдигантезёрибо`тишҳужуми «ривожланганҳужум» дебномолган.
Узоқмасофагато`пузатибтезёрибо`тиш-оддийвамуддатиданилгариякунланадиганҳужумнингмасъулиятлиусулидир. Одатдаузатишнидарвозабонёкито`пгаегабо`лгано`йинчибажаради. Тезёрибо`тишнибошлагано`йинчимайдоннингёнчизиг`ибо`йлабёкимайдонмарказитомончаққонолдингаинтилади. Муваффақиятучунолдингаинтилгано`йинчибошқаларданузибкетишимумкин. Одатда, буниолдингачиқибо`йнаётганҳимоячиёкито`потилганжойгақарама-қаршибурчакдагиҳимоячиамалгаоширади.
Тақибданқутулгано`йинчигато`пнитезвааниқузатишкерак. Яхшиси, то`пнингё`налиштраекториясипастроқбо`лганимаъқул. Шунингдек, то`пузатишмасофасижудаузоқбо`лмаслигикерак, чункибундайтўпнирақиблардарвозабониегаллаболишимумкин. Агартезёрибо`тгано`йинчигадарвозабоннингдарҳолто`пузатишигаҳалақитберишса, уҳолдабуо`йинчито`пникечиктирмасдано`зшерикларига, уларесаолдиндагио`йинчиларгаузатишизарур.
То`пниқисқамасофадаузатибтезёрибо`тиш, Ушбуҳаракатнибиринчибо`либбошлагано`йинчинингҳартомонданпанақилинганигаишончҳосилқилингандаамалгаоширилади. Уларорқасиданбошқао`йинчиларҳамтезёрибо`тишгаинтилади. Рақибларниҳужумнито`хтатишимкониятиданмаҳруметишучун, то`пниегаллагано`йинчиқоиданибузиббо`лсаҳам, аввало, о`йиннингборишвазиятинианиқлайди, ҳимоячибиланмуносабатгакиришмасдантезмо`лжалолишгаҳаракатқиладивато`пнибо`шшерикларигаузатади.
Ҳужумчиларбутунмайдонкенглигидаолдингақарабҳаракатқиладилар. Биринчиқаторда 3-4 о`йинчибо`либ, уларқисқаё`лбиланолдингаинтиладилар. Одатда, ҳимоячиданбо`шбўлганҳужумчинитопишучун 3-4 мартато`пузатишнибажаришкифоядир.
Тезёрибо`тишҳужумибир-биригабог`лиқбо`лганучбосқичдантузилган: то`пниегаллабҳужумгао`тиш, сонжиҳатданустунликкаеришишваҳужумниякунлаш.
Ҳужумчитезёрибо`тишҳаракатинингбиринчибосқичидаирг`иболдингаташланадивао`зинитаъқибқилувчио`йинчиданқутулишгаҳаракатқилади. То`пузатмоқчибо`лгано`йинчи, қайсио`йинчигато`пузатишни, вазиятнито`г`рибаҳолаб, то`птраекториясинивайўналишинианиқлашни, агаркеракбо`лса, ҳимоячиларничалг`итишучунқилинадиганҳаракатнито`г`ританлашнибилишикерак. Тезёрибо`тганҳужумчиларнингасосиймақсадиҳимоячиларорқасигао`тганшерикларигабо`йламаёкидиагоналто`пузатишдир.
Тезёрибо`тишнингиккинчибосқичҳужумчиларҳужумкучиниимконборичакенгайтирадивамайдонкенглигидабирваиккиқаторбо`либжойлашади. То`пҳужумнинголдингиқаторигаузатилади.
Учинчибосқичинингвазифаси-ҳужумнимуваффақиятлиякунлашдир. ЙАхшиси, ҳимоячиларданҳужумчиларсонико`пбо`лишикерак. Аммосонжиҳатдантенгликбо`лганҳолатдаҳужумнингякунланишио`йиндатез-тезучрабтуради. Шунингучунҳужумчиларкамкучбилантезҳаракатқилишгадоимтайёрбо`лишикерак. Бундайҳолатлардабиринчиқатордагиҳужумчиларо`риналмаштириш, чалг`итишларёрдамидаҳужумниякунлашгаҳаракатқиладиладиларёкииккинчиқатордагио`йинчиларнинго`йингақо`шилишигақулайшароитяратишгауринадилар, буалоҳидааҳамиятгаегадир. Ноқулайпозицияданшошилиботилганто`прақибларнингҳужумгао`тишиучункучжиҳатданустунликкаеришувигаолибкелишимумкин.
СҲундайқилиб, тезёрибо`тишюксакуюшқоқликбиланташкилтопганҳаракатдир. Униқо`ллагандаяхшинатижагаеришишучунтехник-тактиктайёргарликнингюксакдаражасиетарлиемас; руҳийҳолат, дадиллик, журъатвабаъзантаваккалҳаракатқилишларҳужумнияхшинатижабиланякунлашгаёрдамберади.