Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

Ҳимоятактикаси.
Ҳимоядао`йнашнингумумжамоаусулишахсий, ҳудудийвааралашбо`лишимумкин. Бироққисманбо`лсаҳамбошқаусулелементлариданфойдаланмасданбиргинаусулдао`йнайверишхатобо`лади, чункибуҳолҳимоятактикасиниқашшоқлаштирибқо`яди. Ҳимоядао`йнашусуллариниҳимоячиларнингшахсийҳислатлариваимкониятлариниҳисобгаолибтанлашкерак.
Мудофаақилаётганжамоаҳаракатларинингҳаммасиҳужумқилаётганларҳаракатигажавобтариқасидабо`либ, рақиблартактикасинингхусусиятларигақарабуюштирилади. Мудофаанингяхшиуюштирилганлигижамоагаҳужумҳаракатлариниҳаммуваффақиятлибажаришимкониниберади.
Ҳимоянингасосиймақсадирақибларнингдарвозагато`пнианиқотишиимкониятиникамайтиришдир. Бундаасосийвазифаларқуйидагиларданиборатбо`лади: 1) қисқавақтичидарақибларданто`пниолибқо`йиш; 2) ҳужумдаиштирокетувчигуруҳо`йинчилариорасидагио`рганилганалоқаларнибузиш; 3) дарвозагато`потишларигақаршиликко`рсатиш. 4) о`здарвозасиолдидато`пучункурашишвато`пегаллангандансо`нгҳужумниташкилқилиш.
Ҳимоядао`йнашусуллариҳилма-хилбо`либ, асосандарвозанимудофаақилиш, то`пниқо`лгакиритишучунфаолкурашишниназардатутади. Ҳимоядагио`йинҳамҳужумдагисингаришахсий, гуруҳважамоаҳаракатлариданиборат.


Ҳимояуйинитактикасинингтаснифланиши.

Ҳимоятактикаси

СҲахсийҳаракатлар

Гурух ҳаракатлари

Жамоаҳаракатлари

Тўпсизо`йинчининазоратқилиш

Тўплио`йинчининазоратқилиш

То`пниолибқо`йиш

Узатилгантўпниолибқо`йиш

Урибқайтариш

Тусикқо`йиш

CҲалгиг`ишлар

ЙОрдамқилиш

Қо`шилиш

Мухокамақилиш

СҲахсийҳимоя

Худудийҳимоя

Аралашҳимоя

Фаолҳаракатда

Сустҳаракатда

Чиқиб

Қайтиб

Жойалмаштириб

Қо`лларбиланто`сиққуйиш

Алмашиб

Узатиб

2

3

Қо`шилиб

Қо`шилмасдан

6:0

5:1

4:2

3:3

2:4

5К1

4К2

Жамоаҳаракатлари.
Ҳимоядажамоаҳаракатлариниташкилетишдаучтизимдан: шахсий, зоналивааралашҳимоятизимлариданфойдаланилади.
СҲахсийҳимоя. Буқо`лто`пио`йинидаасосийҳимояқилиштизимидир. СҲахсийҳимояучвариантданиборат: бутунмайдонбо`йлаб, майдоннинго`зигақарашлиқисмидаваеркинто`пташлашзонасида.
Бутунмайдонбо`йлабшахсийҳимоято`пниё`қотгандансо`нгдарҳолуниегаллашучунфаолкурашишгамо`лжалланган. Ҳимоячиларолдинданмаълумёкио`зигаяқинтургано`йинчиларнитақсимлаболадиларвауларнито`пегаллашҳамдаваузатишимкониятлариданмаҳруметишучунуларданажралмайкузатади. Ҳужумчилардарвозагаяқинлашгансариҳимоячиларнингфаолликдаражасиортади.
Агаррақибжамоасио`йинчиларитехникжиҳатданбо`шёкиҳужумқилишисустбо`лса, о`йинвақтиниатайлабчо`зишсаёкиҳимояқилувчио`йинчиларсонжиҳатданустунликкаегабо`лса, уҳолдабутунмайдонбо`йлабшахсийҳимояқилишниқо`ллашимақсадгамувофиқдир.
Майдоннинго`зигақарашлиқисмидаҳимояҳаракатларинибажарарекан, жамоао`здарвозаситомончекинадивамайдоннинго`ртачизиг`ияқинидаолдиндантақсимлангано`йинчиларнитанлаболади. То`пегаллагано`йинчизич «девор» биланпанақилинади, бошқаларинингто`силишиеса, о`йинчибиландарвозаорасидагимасофагабог`лиқ, ударвозабонгақанчаяқинбо`лса, шунчазичпанақилинади.
Ҳужумчиларҳаракатинимаксималмураккаблаштиришучунҳимоячиларбутунмайдонбо`йлабёкиеркинто`пташлашзонасидаҳаммаҳужумчиларнизичто`сибтурса, қо`лланилсаяхшинатижаберади. То`пнибурчакдануйингакиритишдаёкиуйиннингохиргиминутларидажамоаминималҳисобдаютқазаётганбо`лса, прессингқо`ллашмақсадгамувофиқбо`лади.
Зоналиҳимоя. Бутизимдаҳарбирҳимоячинингҳаракатқилишзонасианиқланади, яъни, унингзонасигакирганҳарбирҳужумчинизичпаноҳгоҳбо`лишгаҳаракатқилади.
О`йинчиларҳимоягақайтибкелиб, о`злаританлаганжойлариниегаллайди, со`нгҳужумчиларнингсилжишивато`пнингалмаштирилганжойитомонҳаракатқилади. Ҳужумчинингто`пбиланқилганҳарқандайҳаракатигашузонадагиҳимоячижавобгардир. Бирмунчахавфлибо`лган 10-12ммасофаданҳужумқилувчиҳужумчигаунгаяқинбо`лганҳимоячичиқади, бошқалариесабо`шқолганжойнито`лдиришади.
О`йинчиларнингҳимоядажойлашишинингбирнечавариантларимавжудбо`либасосануларнингбештасизонадажойлашишгаҳаракатқиладилар: бурчакларда, марказдаваиккитасиуларнингорасида. Бундайҳолдабирдан-учгачамудофаачизиг`иниташкилқилишимумкин. Енгбаландбо`йлиҳимоячиларо`ртада, қолганлариесабирин-кетинбурчактарафгажойлашади. Уёкибувариантнитанлашрақибо`йинчиларинингтаркибиваҳаракатқилишларигабог`лиқ. Узоқмасофаданнатижалиҳужумқиладиганжамоагақаршииккичизиқбо`йлабмудофааташкилетилади-бурчакдагивачизиқбо`йлабо`йнайдигано`йинчиларорқалиҳужумқилинса, уҳолдаҳимоячиларнингбир-иккиқатормудофаақилишчизиг`идажойлашишусулиқо`лланилади. Кенгтарқалганзонадаҳимояқилиштизимлариқаторига 6-0, 5-1, 4-2, 3-3 ларкиради.
Ҳарбирварианто`зинингтуригаега. СҲундайқилиб, 5-1 олдингачиқарилгано`йинчиҳархилусулдаҳаракатқилишимумкин; то`пбиланбо`лгано`йинчигаҳужумқилиш, бомбардиро`йинчигақаршиҳаракатқилишёкиумумийҳужумданчетлаштиришмақсадидамарказдагио`йинчининг, унгақаршио`йнаши.
Зоналиҳимояниқо`ллашда, муҳимидарвозагато`потишгаҳалақитқилишбиланчекланмай, балкиҳужумчиларнингзонагакиришигаё`лқо`ймасликвауларнингеркинто`пузатишимкониятинимураккаблаштиришдир. Зоналиҳимоядао`йинчиҳардоимҳаракатчан, егилувчанвашиддаткорбо`лишиталабетилади. Унингқудрати, шахсийҳимоягаяқинлашгансариортаверади. Рақибларнингжойлашишинидастлабкиҳолатгақайтаришёкиҳаммао`йинчиларнизичпаноҳгохдаушлашникучайтиришмақсадидашундайжойлаштиришларқо`лланилади.
Аралашҳимоя. Бутизимдашахсийвазоналиҳимоянингижобийтомонларибирлаштирилган. Иккиасосийтамойилманфаатиалоҳидао`йинчигақаршиҳаракатвазонадагимудофаанинатижалиқилишдир.
Бундайҳимояқуйидагивариантларгабо`линади: 5К1, 4К3, 1К4К1. Буларнинганглатишича, о`йинчиларнингбирқисми (биринчирақам) зонаниушлабтурадибошқалариеса, (иккинчирақам) ҳужумчинишахсанҳимояқилади.
Вариант 5К1 – ҳимояниташкилетишдако`пучрайдиганусулдир. Бундао`йинчилар 6-0 зонадагигао`хшабҳаракатқиладилар, о`йинчиларданбириеса, кучлиҳужумчигақаршишахсийҳимоядао`йнайди.
Вариант 4К2 бирвақтдаиккио`йинчининг (бомбардирвамарказдагиёкиянабошқао`йинчилари) ҳаракатинибог`лабқо`йишмақсадидақо`лланилади. Яънииккимаҳоратлиҳужумчигақаршишахсийҳимояда, бошқалариесачизиқбо`йлабзонадаҳимояқилиштамойилларидао`йнайдилар.
Вариант 1К4К1-рақибларжамоасичизиқбо`йлабо`йнайдиганбо`лсашунгақаршиқо`лланиладивауо`йинчиниҳимоячиданбиригапаноҳгохликқилишюкланади. Ҳужумниташкилқилувчио`йинчигақаршишахсийҳимояқо`лланилиббошқао`йинчиларесазонадао`йнайдилар.
Ҳимоядамуваффақиятлио`йнаш, барчаҳимоятизимларинито`латакомиллаштирибегаллашгавашахсийҳимоядаяхшиҳаракатқилишнибилишгаасосланган. Шунингучуншахсийтизимгаустунликберишкерак. Кейинчаликзонавариантларинингбириниқо`ллашваундансо`нгаралашҳимоягао`тишҳужумқилишидарақибларолдигамураккабвазифаларқо`яди.