Urganch davlat universiteti tabiatshunoslik va geografiya fakulteti «u m u m iy k im y o» k a fe d r a si
O’qitishni differensiallash va individuallashtirish
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
kimyo oqitishni differensiallash va individuallashtirish masalalari
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1.3. Mustaqil ishlarni tashkil etishda individual va differensial yondashuv
1.2. O’qitishni differensiallash va individuallashtirish G.K.Selevko tadqiqotlarida o’qitishni differensiallash(tabaqalashtirish) o’quv jarayonini tashkil etish shakli sifatida izohlanadi, o’zida bilim darajasi bir xil bo’lgan, u yoki bu jihatdan o’quv jarayonida umumiy sifatlarga ega bo’lgan o’quvchilar guruhi bilan o’qituvchi ishlaydi. O’qitishni differensiallash o’quv jarayonidagi ta’liim
oluvchilarning turli
guruhlarini ixtisoslashtirilishini ta’minlaydigan umumiy didaktikaning bir qismi sifatida ham belgilanadi[ 6 ]. O’qitish tizimining qurama texnologiyasi (N.P. Guzik) [7].«O’qitish tizimining qurama texnologiyasi» saviyasiga va darslarda mavzu bo’yicha davriylikni rivojlantirishga ko’ra sinf ichidagi o’qitishning differensiallashi deb qaraladi. Darslar har bir mavzu bo’yicha ketma-ket joylashgan besh tipdan iborat bo’ladi: 1 ) mavzuni umumiy tahlil qiluvchi darslar (ular leksiyalar deb yuritiladi); 2 ) ta’lim oluvchilarning mustaqil ishlari jarayonida o’quv materialining chuqurlashtirib ishlab chiqishini ko’zda tutgan, tuzilgan seminar mashg’ulotlari (bunday darslar uchtadan beshtagacha bo’lishi mumkin); 3) bilimlarni umumlashtirish va tartibga tushirish (gurahlash) darslari (mavzular bo’yicha sinovlar); 14
4) fanlararo materiallarni umumlashtirish (mavzular bo’yicha vazifalarni himoya qilish); 5) dars-praktikumlar. Keyingi
bosqichda o’qituvchi o’quvchilarning saviyalariga ko’ra differensiallashtirish ishlarini tashkil etadi. Bu ish yangi materialni berish, uni mustahkamlash va takrorlash, bilim, malaka va ko’nikmalarni nazorat qilish orqali amalga oshiriladi. Bu texnologiyada uchta differensiallashtirishning turli darajadagi qiyinchiliklari: «A»,«B»,«C» dasturlari ajralib turadi. Dasturlar quyidagi vazifalarni hal qiladi: • muayyan darajadagi bilim, malaka va ko’nikmalarni egallashni ta ‘minlaydi; • ta’lim oluvchilarning ma ‘lum darajadagi mustaqilligini ta’minlaydi; «C» dasturi tayanch standart sifatida qayd qilinadi. Uni bajarish orqali ta’lim oluvchilar fan bo’yicha o’quv materialini, uni qayta tiklay olish darajasida o’zlashtiradilar. «C» dasturi vazifalarini nisbatan qiyin dasturga o’tmasdan oldin har bir o’quvchi bajara olishi lozim. «B» dasturi mavzuni qo’llash bilan bog’liq masalalarni yechish uchun zarur bo’lgan o’quv va aqliy faoliyatining umumiy va o’ziga xos usullari bilan birga egallashni ta’minlaydi. Ushbu dasturga kiritiladigan qo’shimcha ma’Iumotlar birinchi bosqich materiallarini kengaytiradi, asosiy bilimlarni isbotlaydi, namoyish etadi va oydinlashtiradi hamda tushunchalarning amal qilish va qo’llanishini ko’rsatib turadi. «А» dasturi o’quvchilarning bilimlarini to’la anglash, ijodiy qo’llash darajasiga ko’taradi. Bu dasturda ijodiy qo’llash istiqboli tobora takomillashib boruvchi ma’lumotlar, chuqurlashtiriladigan materiallar, hamda
uning mantiqiy asoslanganligi joylashtirilgan. Materiallarni takrorlashda turli darajadagi vazifalarni erkin tiklash metodikasi qo’llanadi. Differensiallashtirilgan vazifalarni nazorat qilishda individuallikka o’tiladi va u chuqurlashtiriladi. 15
Differensial o’qitish ta’lim texnologiyasi o’quvchilarning muayyan hajmdagi o’quv materialini berilgan vaqt oralig’da o’zlashtirib olishda qancha vaqt sarflashiga qarab differensial guruhlarga ajratishga asoslanadi. Agarda har bir o’quvchi o’z qobiliyati va imkoniyatlariga muvofiq o’rganilishi lozim bo’lgan materialni samarali o’zlashtirishlari uchun yetarlicha vaqtga ega bo’lsa umumta’lim, o’rta maxsus va kasb-hunar ta’limi dasturini to’la ozlashtirishlari kafolatlanadi. Pedagogik adabiyotlarda bir-biriga yaqin bo’lgan ichki va tashqi differensiallash atamalari uchraydi. Tashqi differensiallashda o’quv jarayonini o’quvchilarning shaxsiy
xususiyatlarini hisobga olgan holda maxsus differensial guruhlarga birlashtirgan holda tashkil etish ko’zda tutiladi. M a’lumki rivojlanish sur’ati tez, o’zlashtirish darajasi yuqoriroq bo’lgan o’quvchilarda ijobiy sifatlar o’z tengdoshlariga nisbatan ertaroq shakllanadi. Ularning fikrlash doirasi kengroq bo’lganligi bois ular turlicha bilim darajadagi o’quvchilar o’qiydigan sinflarda o’qish toliqtiradi, o’qishga bo’lgan qiziqishi va ruhiy jihatdan rivojlanish sur’atini pasayishiga sabab bo’ladi. Bunday o’quvchilar uchun qulay o’quv sharoitini faqat maxsus sinflarda o’qish, undan ham yaxshirog’i muayyan o’quv predmetlarini qiyinlashtirilgan va chuqurlashtirgan o’quv dasturi bo’yicha o’qitiladigan maktablarda yaratish mumkin. Muayyan predmetlarni chuqurlashtirilgan holda o’qitiladigan sinflarga ega bo’lmagan maktablarda tashqi differensiallash u yoki bu fakultativni o’quvchilar tomonidan ixtiyiriy tanlashi orqali amalga oshiriladi. O’qitishni individuallashtirish texnologiyasi Inge Unt, A.S. Graniskaya, V.D. Shadrikov tadqiqotlarida individual o’qitish o’quv jarayonini tashkil etish shakli, modeli sifatida belgilanadi[8,9]. Unda:
• pedagog faqat birgina talaba bilan o’zaro munosabatda bo’ladi; • bir talaba faqat o’qitish vositalari (kitoblar, kompyuter va b.) bilan o’zaro aloqada bo’ladi. 16
Individual o’qitishda faoliyatning mazmuni, metodlari va sur’ati talabaning xususiyatlariga moslashtiriladi. Shaxsiy yondoshish deganda: • pedagogikaning tamoyili bo’lib, unga ko’ra pedagog o’quv — tarbiya ishlari jarayonida talabalarning shaxsiy xislatlarini hisobga olgan holda ayrim talabalar bilan individual model bo’yicha o’zaro munosabatda bo’lish hamda individual xususiyatlarga asoslanish; • o’quv jarayonida talabalarning individual xususiyatini hisobga olish; • barcha talabalarning rivojlanishigina emas, balki har bir talabaga alohida rivojlanish uchun psixologik—pedagogik tadbirlaryaratish tushuniladi. O’qitishni individuallashtirish; • o’quv jarayonini tashkil etish bo’lib, unda o’qitish usullari, sur’atini tanlash talabaning individual xususiyatlari bilan bog’lanadi; • individual yondashuvni ta‘minlovchi turli o’quv-metodik, psixologik- pedagogik va tashkiliy-ma ‘muriy tadbirlardir. Shunday qilib, didaktika bo’yicha amalga oshirilgan tadqiqotlarga ko’ra o’qitishni individuallashtirish o’quv jarayonining shunday tashkil qilinishiki, unda individual yondashuv va individual shakl ustuvor hisoblanadi. O’qitishni individuallashtirish quyidagi mualliflik texnalogiyalarida asoslab berildi:
• Inge Untning o’qitishni individuallashtirish texnologiyasi; • A.S. Granitskayaning moslashuvchan o’qitish texnologiyasi; • V.D. Shadrikovning individuallikka qaratilgan reja asosida o’qitish texnologiyasi. Inge Untning o’qitishni individuallashtirish texnalogiyasidagi asosiy konsepsiya hozirgi sharoitda o’qitishni individuallashtirishning muhim shakli o’quvchilarning maktabdagi va uydagi mustaqil ishlari deb qoidalashtirilgan. Inge Unt uning mazmuni va metodikasi deb mustaqil ishlar uchun individual o’quv vazifalari, joriy o’quv adabiyotiga moslashtirilgan, individuallashtirilgan mustaqil ishlar qo’llanmasi asosida nashr etilgan ish daftarlarini tushunadi. 17
A.S.Granitskaya o’zining moslashuvchan o’qitish tizimini sinf-dars tizimida tashkil etish va unda o’qituvchi 60-80% vaqtini o’quvchilar bilan individual ishlashga ajratish mumkinligini qayd qiladi. A.S.Granitskaya metodikasining o’ziga xosligi uning darsni muayyan g’ayriodatiy qurilma asosida tashkil etishidir: • Birinchi qism - barchani o’qitish; • Ikkinchi qism - ikki parallel jarayon: o’quvchilarning mustaqil ishlari va o’qituvchining ayrim o’quvchilar bilan individual ishlashi, ya’ni umumlashtirilgan sxemalardan foydalanish, almashinib turuvchijufi o’qituvchi bo’lib ishlash, moslashuvchan ko’p qirrali vazifalar va b. V.D.Shadrikov gipotezasiga ko’ra agar bolaga murakkablashib boruvchi vazifalarning tafsiloti berilsa, unga o’rganish jarayonini motivasiyalash taklif etilsa, lekin bolaga shu bugun uning uchun mumkin va qulay ishlash imkoniyati qoldirilsa, o’quvchilar qobiliyati samarali rivojlanadi deb hisoblanadi[5]. V.D.Shadrikov metodikasi asosini har bir o’quvchining qobiliyatiga qarab o’qitishga imkon beradigan olti darajadagi o’quv rejasi, dastur va metodik qo’llanma tashkil etadi. Hag bir fanning murakkablik darajasiga ko’ra kuchi etgan variantni tanlab olib, o’quvchilar sinfda tez-tez almashib turadi va fanning hajmi va mazmunini qo’ldan chiqarmay birgalikda o’quv dasturini o’zlashtirishga harakat qiladilar. Murakkablik darajasini tanlash tezlikda amalga oshiriladi va «ba’zan» uni amalga oshirib bo’lmaydi. Chunki u sinfdagi o’quvchilarning tenglashish, qobiliyati holatiga bog’liq bo’ladi. Murakkablikning olti darajasi amalda barcha bolalarga e’tibor berishga, barchaning kuchi etadigan hamda o’quvchining qobiliyatiga, uning rivojlanishiga moslangan, o’quv jarayonini tashkil etishga imkon beradi:Bu o’qitishni individuallashtirish mualliflik texnologiyasi negizida umumiy tamoyillar mavjud: • individuallashtirish o’qitish jarayoni strategiyasidir; • individuallashtirish - individuallikni shakllantirishning zaruriy omili; •barcha
o’rganiladigan fanlarda individuallashtirilgan o’qitishdan foydalanishning mumkinligi; 18
•individual ishlarni o’quv faoliyatining boshqa shakllari bilan integrasiyalash; • individual suratda, uslubda o’rganish. Individuallashtirish texnologiyasining umumiy xususiyatlariga quyidagilar kiradi; • o’zlashtira olmaslikka olib keluvchi omillarni qayd qilish; • fikrlash jarayonida bilim, malaka, ko’nikmalarni egallash asnosida individual kamchiliklarni tuzata olish usullari; • oila tarbiyasidagi motivasiyaning bo’linmasligi hamda iroda sustligi kamchiliklarini qayd qilish va enga olish; • qobiliyatli va iste’dodli o’quvchilarga nisbatan o’quv jarayonini optimallashtirish (ijodiy faoliyat, sinfva sinfdan tashqari ishlarni hisobga olish); • o’qitish jarayonini tanlash erkinligini berish; • umumiy o’quv malakalari va ko’nikmalarini shakllantirish; • o’quvchilarning o’z-o’ziga mos baho bera olishini shakllantirish; • (o’qitishning texnik vositalaridan, shuningdek, EHMdan foydalanish. O’qitishni individuallashtirish texnologiyasiga quyidagilar kiradi: Batov tizimi. AQSHda ishlab chiqilgan bu tizimda o’quv jarayoni ikki qismga bo’linadi: Birinchi qism- butunicha sinf ishi. Ikkinchi qism- individual mashg’ulotlar. Bunday mashg’ulotlar unga zaruriyat sezgan o’quvchilar bilan yo umum tomonidan qabul qilingan me’yorlardan orqada qolmaslik yoki nisbatan rivojlangan qobiliyatlari bilan ajralib turganlar bilan bir qatorda bo’lishini ta’minlash maqsadida o’tkaziladi.Yuqori qobiliyatli kategoriya o’quvchilar bilan o’qituvchi, nisbatan kamroq qobiliyatli va qoloq o’quvchilar bilan o’qituvchi yordamchisi shug’ullanadi. Tramp rejasi - bu texnologiya AQSHda juda mashhur. Bu o’qitish shakllarimng shunday tizimiki, unda katta auditoriyadagi mashg’ulotlar kichik guruhlardagi individual mashg’ulotlar bilan qo’shib olib boriladi. 19
Zamonaviy texnik vositalar yordamida 100-150 kishidan iborat katta guruhlarda yuksak malakali o’qituvchilar, proffcssorlar leksiya o’qiydilar. 10-15 kishidan iborat kichik guruhlar esa leksiya materiallarini muhokama qiladilar,bahs yuritadilar.Individual ishlar esa
maktab kabinetlarida, laboratoriyalarida o’tkaziladi. Leksiya mashg’ulotlariga 40%, kichik guruhlardagi mashg’ulotlarga 20%, kabinet va laboratoriyalardagi individual ishlarga esa 40% ajratiladi. Odatdagi sinf tushunchasi yo’q, kichik guruhlar ham doimiy emas. 1.3. Mustaqil ishlarni tashkil etishda individual va differensial yondashuv Differensial (tabaqalashtirilgan) yondashish deganda o’quvchilarning bilish faoliyatini boshqarishning shunday tizimi tushuniladiki, bunda o’quvchilarning individual xususiyatlari ham, shuningdek, ayrim guruhlarning asosiy xususiyatlari ham hisobga olib boriladi. Differensial o’qitish-bu o’quvchining bilish faoliyatini mazkur tizimda boshqarish bilan boradigan o’quv - tarbiyaviy jarayon. O’qitishda individual yondashish deganda, har bir o’quvchining individual psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda o’quvchilarning bilish faoliyatini boshqarish tizimi tushuniladi. Shunga mos ravishda o’qitishni tashkil etish individuallashtirilgan o’qitish deyiladi[ 11 ]. Falsafaning yakkalik, xususiylik va umumiylik kategoriyalari, dialektikaning spiralsimon xususiyatga ega ekanligi, har bir tirik individning o’sish va rivojlanish jihatlarining o’ziga xosligi va o’quvchilar jamoasini tashkil etuvchi shaxslarni inkubator jo ’jalariga qiyos qilib bo’lmasligi nazarda tutilsa, kimyo o’qitishda ham tabaqalashtirilgan yondashuv naqadar muhim pedagogik tadbir ekanligi ayon bo’ladi. Kimyo o’qituvchisi o’z o’quvchilarining aqliy va jismoniy imkoniyatlarini hisobga olgan holda ularni mustaqil ishlarga turli darajada jalb etishi tabiiy jarayondir. O’qituvchi o’qitish metodlarini optimal tanlashni amalda ro’yobga chiqarar ekan, ayni bir yosh guruhning o’zidagi o’qish imkoniyatlari turlicha rivojlangan 20
o’quvchilarning o’qish - bilish faoliyatlari xususiyatlarini nazardan qochirmasligi kerak.
Bo’sh o’zlashtiruvchi o’quvchilarda mavzu ichida eng asosiy o’rinlarni ajrata olish qobiliyati, tafakkurning mustaqilligi, rejalashtirish, o’z - o’zini nazorat qilish malakalari ancha bo’sh rivojlangan bo’ladi. Shunday bo’lgach, o’z - o’zidan ma’lumki, ularda o’qish, yozish, hisoblash sur’ati nihoyatda past bo’ladi. O’qishga nisbatan salbiy munosabat ularda tez - tez uchraydi, ko’pincha ularda ongli o’quv intizomi ham bo’lmaydi. Tabiiyki, o’qituvchi darsda bo’sh o’zlashtiruvchilarga differensial yondashish vazifasini aniqlanayotganida bu holatlarning hammasini maxsus hisobga olishi kerak bo’ladi. Bunday o’quvchilarni amaliy mashg’ulotlar nazariy mashg’ulotlarga qaraganda ko’proq qiziqtiradi. Tajribali pedagoglar ana shu imkoniyatdan foydalanib, ularni amaliy ishga kengroq jalb qilishadi. Buning uchun ularning o’quv faoliyatini faol boshqarish, yangi materialni tushuntirishda ularni har tomonlama qo’llab quvvatlash, mavzuning qiyin joylarida tushuntirish sur’atini biroz sekinlatish, o’zlashtirishda qiyinchilik tug’ilganda o’quvchilar tomonidan savollar berilishini rag’batlantirish zarurdir. Sinfdagi ko’pchilik o’quvchilarga beriladigan ayni bir topshiriqni bajarishda bo’sh o’zlashtiruvchilarga beriladigan yordamni differensiallash foydali. Bunday yordamning turlari juda xilma - xil bo’lishi mumkin. Masalan, mashq va masalalarni yechishda muammoli hal etish yo’lini «qismlarga bo’lish», «proporsiyalarga ajratish» va hokazolarni ko’rsatish, ayni vazifaga rasm, sxema ilova qilish, agar masalalar to’plamida uning javobi yo’q bo’lsa, o’z - o’zini nazorat qilish uchun uning javobini berish, yo’llovchi savollar berish, xatolarni ko’rsatish yoki masalani yechishdagi boshlang’ich qadamlarning to’g’riligini ma’qullash, ruhlantirish, masalani yechishda tayanilishi kerak bo’lgan qoidani ko’rsatish, masaladagi dastlabki harakatlarning rejasini berish, o’xshashlarini ko’rsatish va shunga o’xshagan masalaning echimi bilan tanishishga ruxsat berish va h.k.[12,13]. 21
Tayyorgarligi kuchli o’quvchilar bilan ishlashga kelganda shuni aytish kerakki, darsdagi mashqlar hajmini oshirish, ularga ma’lum vaqt ichida bajarish uchun ko’proq miqdorda masala va mashqlar yoki murakkabroq topshiriqlar berish, izlanish metodlari va mustaqil ishlash metodlarini keng qo’llash kerak [14,15]. Differensial yondashish tayyorgarligi yaxshiroq o’quvchilar guruhiga ham bir vaqtda e’tibor berishni talab qiladi. M a’lum sohadagi qobiliyatlarni rivojlantirishga doir individual uy vazifalari mazmun jihatdan endi boshqacha aщamiyat kasb etadi: mustaqil ishlash uchun bu individual topshiriqlar darslikdagi «qo’shimcha o’qish uchun» deb ko’rsatilgan maxsus yozuv ostida berilgan materiallarni mustaqil o’qishni nazarda tutadi. Bunday o’quvchilarga o’qish uchun tushunarli ilmiy - ommabop adabiyot yangiliklarini o’qishni tavsiya etish maqsadga muvofiqdir; «Mazkur masalani ikki usulda eching», «ana shunday masalani mustaqil tuzing» tipidagi topshiriqlar ular uchun, ayniqsa, qimmatlidir. Shuningdek, o’quvchining ma’lum mavzu
bo’yicha bilimlaridagi kamchilikni bartaraf etishga yo’llangan qo’shimcha mashg’ulot o’tkazishni uning sinfdosh o’rtog’iga topshirish ham foydalidir. Yordam ko’rsatayotgan o’quvchining bunday pozisiyasi bo’sh o’zlashtiruvchi o’quvchi uchun ham, muvaffaqiyatli ulgurayotgan o’quvchi uchun ham o’qishni faollashtirishning o’ta samarali vositasi hisoblanadi [16-19]. Psixologlardan V. A. Kruteskiy, N.F.Talizina, N.I.Chuprikova, E. G’oziev va boshqalar pedagogik psixologiya nazariyasiga katta hissa qo’shdilar. Ular qobiliyatni aniqlashning ba’zi bir metodlarini ishlab chiqishdi va o’quvchilarni differensiallashning miqdoriy kriteriyalari, ularning psixik-pedagogik xususiyatlari bilan bog’liqligini aniqladilar [20-23]. Bunda o’quvchilarning muhim bo’lgan umumiy sifatlari - o’qishga qobiliyati hisobga olinadi. Pedagogik tadqiqotlarda ham
keyingi yillarda o’qitish jarayonida o’quvchilarning individual sifatlarini rivojlantirishga katta e’tibor berildi [6,8,24]. Bunda yozma ishlarni bajarish, yozma mashqlar va laboratoriya ishlari kabi individual ishlarni darsda yo’lga qo’yish taklif etildi. Ayrim mualliflar esa 22
o’quvchilarning laboratoriya ishlarini bajarishida, masalalar yechishda darslik bilan ishlashdagi individual ishlari yaxshi natija beradi deb hisoblaydilar. O’quvchilarning kimyodan mustaqil ishlarini tashkil qilishda differensial topshiriqlarning muhimligi ko’plab adabiyotlarda yoritilgan [25-38]. Ularning aksariyatida o’quvchilar individual xususiyatlaridagi farqlarga ko’ra o’qitishda uchta dinamik guruhga bo’linadi - quyi, o’rtacha va yuqori bilimli o’quvchilar (tegishlicha I, II va III guruhlar). T. V. Cheremuxinaning ta’kidlashicha, o’qitish jarayonida guruh tarkibi o’zgaradi, biroq o’qituvchi oldida doimo yagona vazifa-u ham bo’lsa, har bir o’quvchini o’qitishning ayni bosqichida o’zining eng maksimal imkoniyatlaridan foydalanishdek maqsadga yo’naltirishdir. U uchta dinamik guruhni quyidagicha ta’riflaydi [11]. I guruh hatto eng sodda analiz qila olish uquviga ham ega bo’lmagan, kimyoviy fikrlay olmaydigan, moddaning ichki tuzilishini uning kimyoviy va fizik xossalari bilan mantiqiy bog’lay olmaydigan o’quvchilarni birlashtiradi. Sinf uchun berilgan masalani ular echa olmaydi, chunki uning mazmuni va bajarish usullari bu guruh o’quvchilari uchun tushunarsiz bo’lib ko’rinadi. II guruh berilgan kimyoviy masalani yechishda reproduktiv xarakterli fikrlash va harakat qilish qobiliyatiga ega bo’lgan o’quvchilarni birlashtiradi. Ularning ishlaridagi asosiy metod - avvalgi tajribaga suyanish: undan yangi vaziyatda shablon sifatida foydalanish istagi sezilib turadi. III guruhga bilishga doir berilgan masalaga ma’lum ma’noda ijodiy yondashishi bilan ajralib turadigan o’quvchilar kiradi. Ular yuqori darajada faolligi va masala variantlarini egallashi hamda bajarishining ko’p qirraliligi, berilgan kimyoviy masalalarni yechish uchun eng samarali usulni topishda yuqori darajada faollikni namoyon etishi bilan ajralib turadi. Bu guruh o’quvchilari I va II guruh o’quvchilariga nisbatan materialni keng va chuqur qabul qilish qobiliyatiga ega. Qo’yilgan masalaga maksimal darajada yaqinlashish - darsda yangi bilim berish uchun ayni sinf jamoasi qanaqa ekanligini, ba’zi o’quvchilar guruhlarining 23
intellektual rivojlanish darajasi qandayligini, ularning bilim, uquv, ko’nikma va malaka darajalari qay tariqa shakllanganligini bilish kerak. Kimyoviy ta’lim-tarbiya jarayonining barcha tashkiliy shakllarida ommaviy, guruh holidagi va individual ishlarni birga qo’shib olib borish maqsadga muvofiqdir. Kimyo ta’limi jarayonida va o’quvchilarning mustaqil ishlari davomida maxsus ishlab chiqilgan didaktik materiallar kompleksidan foydalanish katta ahamiyat kasb etadi [39-45]. Bu kompleks o’quvchilarning individual-psixologik xususiyatlariga qarab, ta’limni differensiallashga yo’naltirilgan va o’quvchilar bilim olish qobiliyati turlicha rivojlanganligini hamda bilimlarni idrok qilish va tushuntirib berishga tayyorgarligi har xil ekanligini e’tiborga olib ishlab chiqilgan. Mustaqil ishlovchi I guruh o’quvchilariga o’qitishning birinchi bosqichida faqat aniq, umumlashmagan bilimlarni qo’llashga doir engillashtirilgan topshiriqlar beriladi. II guruh o’ quvchilariga oldingi darsdagi olingan bilim va yangi materialni analiz qilishga doir o’rtacha murakkablikdagi topshiriqlar beriladi. III guruhga esa umumlashtirishga va undagi
asosiylarini ajratib
ko’rsatishga doir
murakkablashtirilgan topshiriqlar beriladi. 24
|
ma'muriyatiga murojaat qiling