Urganch davlat universiteti “tarix” kafedrasi

-Zar’ (fors.) – uzunlik o’lchovi, 107 sm ga teng.
-Zohid (ar.) – VII-X asrlarda Movarounnahrda molu dunyoga rag’bat va hoxishi bo’lmagan kishi; tarki dunyo qilgan va hayot lazzatlaridan voz kechgan kishilar.
- Zul-Qarnayn (ar.) – Aleksandr Makedonskiyning laqabi. O’rta Osiyo hududida uni Iskandar Zul-qarnayn deb atashgan.
- Zuxra (ar.) – Nohid-Venera sayyorasining nomi. Go’zallik, xush-xursandchilik, muhabbat belgisi.


I
- Ibn (ar.) – Sharq xalqlarida erkaklar ismlari tarkibida keluvchi so’z. XX asr boshlarigacha O’rta Osiyo xalqlari o’rtasida ham keng qo’llanilgan.
- Ideal (fr.) - oliy maqsad, barkamollik, yuqori takomillashuv, orzu qilinadigan mukammallik.
- Ijtimoiy siyosat - insonlar tub manfaatini himoya qilishga, ularning moddiy, madaniy, ma’naviy hayotini yaxshilashga, sog’lig’ini saqlashga, iqtisodiy, madaniy, ilmiy, texnikaviy, estetik, darajasini ko’tarishga mo’ljallangan asosli tadbirlar.
- Ilmi nujum – yulduzlar ilmi.
- Imperiya (lot.) - hokimiyat, saltanat ma’nosini anglatadi. Ko’p hollarda o’z tarkibiga boshqa xalqlar va mamlakatlar hududlarini qo’shib olgan katta davlatni anglatadi. M.: Rim imperiyasi, Amir Temur imperiyasi.
- Integratsiya (lot.) - tiklash, to’ldirish, bir butun ma’nosida ishlatiladi. Alohida ajralib turgan qismlarni bir butun holatga keltirish jarayonini anglatadi. M.: Iqtisodiy integratsiya bir necha davlatlar iqtisodini bir-biriga bog’laydi, moslashtiradi, iqtisodiy hamkorlik holatini yuzaga keltiradi.
- Investitsiya (nem.) - bir hududdan ikkinchi bir joyga aqliy va moddiy sarmoya kiritish.
- Intervensiya (lot.) - Bir davlatning ikkinchi bir davlat ichki ishlariga aralashishini, ko’proq harbiy harakatlarini anglatadi. M: Sovet qurolli kuchlarining 1979 yilda Afg’onistonga kiritilishi; 1991 yilda AQSH qurolli kuchlarining Iroqqa qarshi harakatlari.
- Internatsional (lot.) - xalqlar o’rtasidagi munosabatni bildiradi. O’zbekchada baynalmilal atamasi qo’llaniladi.
- Inflyatsiya (lot.) - pulning qadrsizlanishi.
- Inqilob (ar.) - tabiat va jamiyatda biror hodisaning rivojlanishida ro’y beradigan chuqur va keskin sifat o’zgarishlari. Ko’p hollarda revolyutsiya so’zi bilan ifodalanadi.
- Islohot (ar.) - Mavjud ijtimoiy-iqtisodiy tizim (struktura) asoslarini saqlagan holda hayotning biror tomonini, yo’nalishini qisman o’zgartirish, qayta qurish, yangiliklarni joriy va tatbiq etish. M.: Iqtisodiy islohotlar, madaniy islohotlar.
- Istibdod (ar.) - boshqa davlatga (xalqqa) qaram bo’lib qolgan mazlum xalqning siyosiy, iqtisodiy, madaniy - ma’naviy jihatlardan ezilishi, xo’rlanishi.
- Istiqlol (ar.) - mustaqillik, xurlik ozodlik, erkinlik.
- Istiqbol (ar.) - shaxsning, xalqning, davlatning kelajagi, taqdiri.
- Iqtisod (yun. Ekonomika) - uch xil ma’noda ishlatiladi: 1) ishlab chiqarish munosabatlarining bir butunligi, yaxlitligi yoki jamiyatning iqtisodiy asosi; 2) muayyan mamlakat xalq xo’jaligi yoki uning biror sohasini qamrab olgan qismi va ishlab chiqarish turlari; 3) ishlab chiqarish munosabatlarini o’rganuvchi fan.
- Ichki siyosat - muayyan davlatning ichki muammolarini xal etishga qaratilgan tadbirlar majmuasi.
- Ishlab chiqarish kuchlari - mehnatga yaroqli kishilar (ishchi kuchlari) va ishlab chiqarish vositalari (mehnat ashyolari va mehnat qurollari) yig’indisi, ularning bir butunligi.
- Ishlab chiqarish munosabatlari - kishilarning ishlab chiqarish va iste’mol jarayonida moddiy - iqtisodiy munosabatlarni yoki ularning mulkka daxlliklari tufayli kelib chiqadigan munosabatlar.
- Iqta (ar.) - o’rta asrlarda Markaziy Osiyo mamlakatlarida yirik mansabdorlarga xadya qilingan yer (mulk).