Urganch davlat universiteti «tasdiqlandi»

7-MAVZU: SHAXS RIVOJLANISHINING IJTIMOIY DIAGNOSTIKASI

SHaxslarning tarbiyalanganlik darajasini aniqlash testi

Tarbiya psixologiyasi- pedagogik psixologiyaning g’oyat murakkab va kamishlangan bo’limi bo’lib, keying vaqtlarda bunga ko’proq e’tibor berilmoqda. U shaxsni bir butun holda tarkibtopishivarivojlanishigaoidichki (psixologik) mexanizmlarni, shuningdek, uningayrimxususiyatlarinio’rgatadi.

Shaxs faoliyati jarayonida moddiy va ijtimoiy muhitning o’zaro aloqasi jarayonida shakllanib boradi. Faollik bo’lmagan joyda shaxsning qaror topishi va rivojlanishi ham bo’lmaydi. Bunda ijtimoiy aloqalar jamiyat, guruh hamda turli jamoalar hayotiga faol kirishib ketish shaxsni shakllantirishning muhim omillari sifatida maydonga chiqadi. Aniq maqsadni ko’zlagan holda oldindan rejalashtirilgan hamda tashkil etilgan jarayon bo’lishi tarbiya, shaxs va ijtimoiy muhitning o’zaro ta’sir ko’rsatuvchi yo’nalishlari hisoblanadi. Shaxsning shakllanib borishi sur’ati unga xos ayrim xususiyatlarning to’la va butun holda barqaror bo’lib borishi uning mehnatda, o’qishda, o’yinda, muloqotda va yurish-turish madaniyatida yaqqol ko’rinadi. Shuni ta’kidlab o’tish kerakki, faoliyatni masababdan amalga oshirilishi zarur ekanligini tushuntira olish bilangina har bir ishning rivojlantiruvchi va tarbiyalovchi vazifasi amalga oshadi. Bu fikrni shunday tushunish kerakki, tarbiyalanuvchi ongiga anglab etilgan barqaror va kuchli ichki ehtiros paydo bo’lgandagina amalga oshirilayotgan faoliyat tarbiyalovchi kuchga aylanadi. Xo’sh, tarbiyaning o’zi nima? A. Navoiy fikricha tarbiya, ya’ni “Pedagogika” bola tarbiyasiningfanidir. Bolaningsalomatligivasaodatiuchunyaxshitarbiyaqilmoq, taninipoktutmoq, yaxshixulqlarnio’rgatmoq, yomonxulqlardanasrabo’stirmoqdir.

Shaxsnikamoltoptirishdaaxloqiytarbiyaniasosiyhisoblagansharqolimlari “Insonlargaengmuhim, ziyodasharaf, balanddarajaberuvchi” deb ta’rifberganlar. Tarbiyalaganlini esa yaxshi va yomon xulqlarning qay darajada shakllanganligi bilan o’lchaganlar. Ushbu testda yaxshi xulqlar turlari, ularning mezonini aniqlash va shular orqali tarbiyalanganlik darajasini belgilashga harakat qildik. Buning uchun yaxshi xulqning turlari, ularning mezonlarini ishlab chiqdik.

Keyingi ish esa har bir shaxsning tarbiyalanganlik darajasini aniqlashdir.

Har bir tarbiyachi – o’qituvchi uchun yaxshi xulq, uning mezonini bilish – keying faoliyatini tashkil etishda yordam beradi deb o’ylaymiz. Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash esa tarbiyalanuvchining kamchilik tomonlarini tuzatishga yordam beradi.