Maktabgacha ta’lim psixologiyasi va pedagogikasi yo’nalishi
__ kurs ____-guruh talabasi __________________________________________________ning “Psixologiya nazariyasi va tarixi ” fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI
Mavzu: Psixolog kasbiy faoliyat etikasi
Topshirdi: _______________________
Qabul qildi: _______________________
Reja:
Psixologning kasbiy faoliyati haqida umumiy tushuncha.
Psixolog faoliyatining etik muammosi
Psixolog kasbiy faoliyat turlari
Kasbiy etika nima
Psixologning o’ziga xos shaxsiy sifatlari
Xulosa
Foydalanilgan internet saytlari
Psixologiya zamonaviy insonning kundalik hayotida alohida o'rin tutadi, bu hayotning ijtimoiy va iqtisodiy sohalaridagi o'zgarishlar va jamiyat rivojlanishi, ushbu o'zgarishlarni keltirib chiqargan madaniy o'zgarishlar. Psixologiya insonning his-tuyg'ularini va his-tuyg'ularini tushunishga yordam beradigan insoniy xulq-atvorning vakolatli talqinini olib boradi, bu hayotni optimallashtiradigan, unda uyg'unlikni yaratadigan, yangilangan hayot talablariga muvaffaqiyatli moslashishga yordam beradigan texnologiya.
Amaliyot sohasidagi yuqori darajali va malakali mutaxassislarga tobora ortib borayotgan talab mavjud psixologiyaBunga bir qator o'rinli talablar: ma'lumotlarning mavjudligi, mahorat darajasi, bilimlarni amaliy ishda qo'llash qobiliyati, o'z ishlarining natijalari uchun javobgarlik.
Amaliyot sohasidagi yuqori darajali va malakali mutaxassislarga tobora ortib borayotgan talab mavjud psixologiyaBunga bir qator o'rinli talablar: ma'lumotlarning mavjudligi, mahorat darajasi, bilimlarni amaliy ishda qo'llash qobiliyati, o'z ishlarining natijalari uchun javobgarlik.
Axloqiy me'yorlarga rioya qilish mutaxassislar uchun eng muhim talabdir, aynan shu narsa malaka darajasining haqiqiyligini ko'rsatadi va tobora ko'proq munozaralarga sabab bo'ladi. Axloqiy me'yorlarni o'rganish psixolog zarur hisoblanadi:
1. sanoatning asosiy yo'nalishlari va tushunchalarini aniqlang psixologiya paydo bo'lgan muammolar haqida umumiy ma'lumot bilan;
2. axloqiy tamoyillarni tahlil qiling psixolog.
Psixologik maslahat berish yangi yo'nalish psixologyaqinda mustaqil hudud sifatida aniqlandi faoliyati puxta talab qiladigan an'anaviy ish shakllari bilan bir qatorda o'qitish.
Psixologik maslahat berish yangi yo'nalish psixologyaqinda mustaqil hudud sifatida aniqlandi faoliyati puxta talab qiladigan an'anaviy ish shakllari bilan bir qatorda o'qitish.
Asosiy bilimlar psixologik konsultatsiya ko'p sohalarda zarur bo'lib, ularning ustuvor yo'nalishi yordamdir odamga: tibbiyot, ijtimoiy ish, defektologiya va. va hokazo. Bu ko'plab muammolarni keltirib chiqarmoqda, chunki ushbu sohalarning har biri o'ziga xos xususiyatlarni hisobga olgan holda o'ziga xos xususiyatlarga nisbatan o'ziga xos talablarni qo'yadi. psixologik maslahat.
Psixologik maslahat berish amaliy sohadir psixologiyaqaysi bir renderlash odamlarga psixologik yordam, mutaxassisning tavsiyalari va tavsiyalari shaklida - psixolog.
Psixologik Maslahat ma'lum bir vaqtda, bu uchun maxsus jihozlangan xonada, qoida tariqasida, begonalardan ajratilgan va maxfiylik sharoitida amalga oshiriladi. Maslahat majlisi vaqt bilan cheklanmagan holda, mijoz bilan suhbat shaklida bo'ladi. Hozirgi vaqtda mijozning shaxsiyati baholanadi va uning individual xususiyatlari, tavsiyalari berilib, ular muammoni hal qilish uchun ilmiy asoslangan, asoslangan.
Psixologik Maslahat ma'lum bir vaqtda, bu uchun maxsus jihozlangan xonada, qoida tariqasida, begonalardan ajratilgan va maxfiylik sharoitida amalga oshiriladi. Maslahat majlisi vaqt bilan cheklanmagan holda, mijoz bilan suhbat shaklida bo'ladi. Hozirgi vaqtda mijozning shaxsiyati baholanadi va uning individual xususiyatlari, tavsiyalari berilib, ular muammoni hal qilish uchun ilmiy asoslangan, asoslangan.
Shu bilan birga, hisob-kitob mijoz tomonidan uning muammosiz yordamisiz maslahat va tavsiyalardan mustaqil foydalanishiga yordam beradi psixolog. Buning asosi har bir normal, sog'lom odam bardosh bera oladi degan ishonchdir psixologik muammolaruning hayotida yuzaga keladigan va vazifa psixolog unga muammoning mohiyatini aniqlashga yordam bering.
Ishda ishlatiladigan barcha usullar va usullar batafsil tavsiyalar bilan muammoni hal qilish yo'lini aniqlash va aniq shakllantirishga mo'ljallangan psixolog mutaxassisimijozga tushunarli va tushunarli.
Ishda ishlatiladigan barcha usullar va usullar batafsil tavsiyalar bilan muammoni hal qilish yo'lini aniqlash va aniq shakllantirishga mo'ljallangan psixolog mutaxassisimijozga tushunarli va tushunarli.
Maslahatlar soni har bir alohida holat uchun alohida belgilanadi, masalaning mohiyati, uni hal qilish shartlari, uzoq vaqt talab qilinishiga qarab. psixologik yordam.
Axloqiy tamoyillar - axloqiy tamoyillarga asoslangan zamonaviy jamiyatda qabul qilingan va tartibga solinadigan muayyan axloq qoidalari faoliyati, shuningdek, turli sohalardagi aloqa jarayoni ishtirokchilarining o'zaro ta'siri. Mutaxassislarni tayyorlashda - psixologlarmasalani o'rganish axloq, asosiy tayyorgarlikka kiritilgan.
Axloqiy printsiplar asrlar davomida ishlab chiqilgan va tsivilizatsiyalar tarixi, falsafalari, madaniy an'analari va diniy qonunlari izidan chiqqan axloqiy me'yorlarni o'rnatadi. Ya'ni, bu tamoyillar qonunga emas, balki axloqiy me'yorlarga asoslanadi.
Axloqiy printsiplar asrlar davomida ishlab chiqilgan va tsivilizatsiyalar tarixi, falsafalari, madaniy an'analari va diniy qonunlari izidan chiqqan axloqiy me'yorlarni o'rnatadi. Ya'ni, bu tamoyillar qonunga emas, balki axloqiy me'yorlarga asoslanadi.
Falsafada axloqning ilmiy ta'rifi bilan, uning axloqiy manbalari, inson taraqqiyotidagi o'zgarishlar hisobga olinadi. Har qanday dunyo dinlarining shakllanishi ma'lum bir axloqiy tamoyillar va diniy ta'limotlar tarafdorlari rioya qilishi kerak bo'lgan normalarga asoslanadi. Madaniyat deganda odamlar o'rtasidagi munosabatlar normalari tsivilizatsiyalashgan jamiyatda ro'yobga chiqarilishini, urf-odatlar va urf-odatlar uning tarkibiy qismlarini kiritishni anglatadi. Davlatlar, millatlar, ijtimoiy jamiyatlar, xalqlarning siyosiy manfaatlariga tayangan holda siyosat va mafkura ham axloqiy ong manbai bo'lib xizmat qiladi. Bu barcha manbalar axloqiy tamoyillarning shakllanishiga asoslanadi.
Axloq me'yorlari - bu pozitsiya, unga asoslanib, psixolog o'z faoliyatini quradi.
Axloq me'yorlari - bu pozitsiya, unga asoslanib, psixolog o'z faoliyatini quradi.
Shunday qilib, printsiplar axloq kodeksini shakllantiradi, bu nafaqat ishlarni rejalashtirish va qurishda, balki unda muammoli vaziyatlar yuzaga kelganda ham qo'llanma bo'ladi. Asosiy maqsad jamiyatni bilimlardan mohirona foydalanishdan himoya qilishdir psixologiya, va psixologlarni obro'sizlantirishdan. Asosiy printsiplar o'zgarishsiz qoladi, ammo kerak bo'lganda, ma'lum shartlarga qarab, ular qayta ko'rib chiqiladi va o'zgartiriladi.
Maxfiylik printsipi. Bu ixtiyoriy va ongli ravishda ishtirok etishni anglatadi psixologik jarayon, shuningdek, begona odamlarning ishtirok etishiga rozilik berish (rahbarlar, maslahatchilar, tomonlarning vakillari) Shuningdek, individual, o'quv, maslahat ishlari jarayonida olingan ma'lumotlarni oshkor qilishni taqiqlash. Agar oshkor qilish zarur bo'lsa, unda ma'lumot mijozning manfaatlariga zarar etkazadigan tarzda foydalanishni istisno qiladigan shaklda taqdim etilishi kerak. Shu bilan birga, ma'lumotlar yozib olinishi va oshkor qilinishini istisno qiladigan sharoitlarda saqlanishi kerak. Ish to'g'risidagi hisobotlar mijozni aniqlashga imkon bermaydigan shaklda taqdim etiladi.
Maxfiylik printsipi. Bu ixtiyoriy va ongli ravishda ishtirok etishni anglatadi psixologik jarayon, shuningdek, begona odamlarning ishtirok etishiga rozilik berish (rahbarlar, maslahatchilar, tomonlarning vakillari) Shuningdek, individual, o'quv, maslahat ishlari jarayonida olingan ma'lumotlarni oshkor qilishni taqiqlash. Agar oshkor qilish zarur bo'lsa, unda ma'lumot mijozning manfaatlariga zarar etkazadigan tarzda foydalanishni istisno qiladigan shaklda taqdim etilishi kerak. Shu bilan birga, ma'lumotlar yozib olinishi va oshkor qilinishini istisno qiladigan sharoitlarda saqlanishi kerak. Ish to'g'risidagi hisobotlar mijozni aniqlashga imkon bermaydigan shaklda taqdim etiladi.
Barkamollik printsipi. Bu vakolatlar chegaralarini aniq belgilash va ko'rib chiqishni anglatadi, psixolog, shuningdek, ishlarni rejalashtirish, usullarni tanlash, usullarni tanlash uchun javobgarlik.
Barkamollik printsipi. Bu vakolatlar chegaralarini aniq belgilash va ko'rib chiqishni anglatadi, psixolog, shuningdek, ishlarni rejalashtirish, usullarni tanlash, usullarni tanlash uchun javobgarlik.
Mas'uliyat printsipi. Bu kabi, javobgarlikni anglashning bir turi professionalham shaxsan, ham uning uchun faoliyatimijozning farovonligi haqida g'amxo'rlik qilish. Malakali mutaxassis o'z bayonotlaridagi va nutqlaridagi ma'lumotlarning sifati uchun javobgardir psixologik mavzular. Siz ish natijalarini ishlata olmaysiz, bu mijozga zarar etkazishini taxmin qilib. Haqiqiy maqsadlarga erishishning muqobil usullari mavjud bo'lmaganda, mijozni ular to'g'risida xabardor qilmaslik mumkin. Taqdim etish orqali psixologik nogironlarga yordam berish, mutaxassis uning oqibatlari uchun to'liq javobgar bo'ladi.
Bugungi kunda ko’pchilik umumiy o’rta ta’lim maktablari o’zining psixologlariga ega. Biroq shunga qaramay direktor va o’qituvchilar ko’pincha psixologning qo’lidan nima kelishi mumkinligini yaxshi tasavvur etolmaydilar. Ularga psixolog hamma muammolarini bir zumda hal qilib beradigandek tuyuladi. Ammo psixologning maktabda ish boshlaganidan keyin maktabda tashqi jihatdan hech narsa o’zgarmaganini ko’rishgach, ularda «Maktab psixologining o’zi nima keragi bor?» degan tipdagi savollar tug’iladi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, maktabdagi amaliy ish uchun psixolog o’rgangan nazariy bilimlar etmay qoladi. Maktabga kelib qolgach, psixologlar ko’pincha amaliyotning ular oldiga qo’ygan muammolaridan dovdirab qoladilar. Shunday ahvolga tushib qolmasligi uchun psixolog avvalo maktabga nima maqsadda borayotganligini aniqlashtirib olishi kerak. Psixologik maslahatning umumiy maqsadlaridan kelib chiqib, psixolog umumiy o’rta ta’lim maktabida quyidagi vazifalarni bajarishi talab etiladi:
1. Bolalarning har-bir yosh bosqichida shaxs sifatida va intellektual jihatdan to’laqonli rivojlanishini ta’minlash, ularda o’z-o’zini tarbiyalash va rivojlantirish qobiliyatini shakllantirish:
2. Har bir bolaga indivudual yondashuvni va uning psixologik- pedagogik o’rganilishini taminlash:
3. Bolaning intellektual jihatdan va shaxs sifatida rivojlanish jarayonida yuz berishi mumkin bo’lgan chetga chiqishlarni profilaktika qilish.
Etika bu - xulq-atvor me’yorlarining yig‘indisi, jamiyat ma'lum guruhlarining axloqi. Har qanday kasbiy guruh ish faoliyatida, ish yuritishning qonun-qoidalari ishlab chiqiladi, mana shu qoidalaming yig£indisi kasbiy etikani tashkil qiladi. Xuddi shunday, shifokorlik etikasi, ilmiy etika to‘g‘risida aytish mumkin. Ko‘pchilik shifokorlik etikasi muhimligini biladi.
Qadimgi yunon faylasufi va shifokori Gippokrat shifokorlar etik qoidalarini belgilab bergan. Endilikda bu Gippokrat qasami deb nomlanadi, va tibbiy etika asosini tashkil qiladi. Psixologning kasbiy ish faoliyati bu insonning ichki dunyosi, shaxsiyati bilan ishlashdan iborat. Bu ish faoliyati etikaning o‘zgacha qonun va prinsiplariga bo‘ysunishni talab etadi. Psixologiya shunday imkoniyatlarga egaki, bularni qoilash juda ehtiyotkorlikni talab etadi.
Psixolog kasbiy etikasining muhim prinsiplarini ko‘rib chiqamiz:
l)Kasbiy Iayoqatlik prinsipi.
Psixolog o‘z xaq-huquqini va majburiyatini, imkoniyat va chegarasini bilish kerak. U o‘zining kasbiy imkoniyatini yaxshi bilishi kerak va ish kasbiy tayyorgarchiligi chegarasida faoliyat olib borishi lozim. Rivojlantiruvchi, to‘g‘riiovchi, konsultativ dastur qo‘liayotganda psixolog uning nazariy asoslarini bilishi va uni olib borishning texnologiyasini uqib olishi kerak.
Layoqatli va butunlikcha psixologik yordam tashkil etish uchun psixolog kasbdoshlari va yondosh mutaxassislik vakillari ya'ni psixiatrdar, shifokor psixoterapevtlar, neyropsixologlar bilan aloqa o‘rnatish kerak. Mijozga “Yo‘q men bu savollar bilan shug‘ullanmayman, boshqa mutaxassisga murojat qiling” degan javob uning layoqatlilik ko‘rsatkichi bo‘ladi.
Shaxsiy layoqatlilik prinsipi psixologdan faqatgina biladigan, shu savolni yechish uchun amaliy ish metodlariga ega boigan holat kirishishi mumkinligini talab etadi. Psixologik masalalarni yechishda psixolog nazariy ko‘rsatmalar va amaliy tajribaga suyanishi kerak.
2)Insonga zarar yetkazmasiik prinsipi
Psixolog o‘z ish faoliyatini avvalo buyurtmachining foydasidan kelib chiqqan holda olib boradi. Lekin shu bilan birga zarar yetkazmasiik prinsipiga amal qiladi, u yoki bu darajada amaliy tajribalarga qo‘shilgan mijozlar mas’uliyat sezishi kerak. Ko‘pgina psixologik jarayonlar orqaga qaytmasligini nazarda tutisb kerak. Gippokrat tomondan tuzilgan bu zarar yetkazish etikaviy qoida nafaqat shifokorlar, psixologlar uchun ham juda muhim. Psixologning olib borgan psixologik jarayonlari insonning sog‘ligiga, jamiyatdagi o‘miga, qiziqishlariga zarar yetkazmasligi lozim. Bundan tashqari, psixologik tahlil javoblaridan xabari bor insonlar ham tekshiriluvchiga zarar yetkazmasliklarini ta'minlash zarur. Buning uchun psixolog o‘z takliflarini shakllantirib, ularni saqlanishini tartibga soladi.
3)Obyektivlik prinsipi
Psixolog har qanday insonga nisbatan boshqacha qarashga yo‘l qo‘ya olmaydi. Har qanday sharoitda ham obyektiv bo‘lish, boshqalar fikri ta'siriga tushmasligi kerak. Tajriba olib borilayotgan insonning yuridik va jamoatdagi o‘mi, boshqalaming unga nisbatan ijobiy yoki salbiy qarashiari psixolog fikriga ta'sir etmasiigi lozim. Ish davomida olingan javoblar har doim ilmiy asoslangan, tekshirilgan va har tomonlama o‘ylab ko£rilgan bo‘lishi kerak.
Psixolog bilan quyuq shaxsiy aloqalar bo‘lish ehtimoli qoidalarga to‘g‘ri kelmaydi. Psixolog chetdan, hissiyotga berilmasdan mijozning muammolariga qarab, qaror qabul qiladi.
4)Mijozni xurmat qilish prinsipi
Psixolog tajriba qilinayotgan mijozni qarashlarini hurmat qilishi, u bilan aloqada rostgo‘y, haqqoniy boMishi talab qilinadi. Psixolog bilan muloqot davomida mijoz unga nisbatan ishonch, moyillik, va qoniqish hissini sezishi kerak.
Amaliy psixolog va mijoz o‘rtasida tenglikka asoslangan muloqot amalga oshsa, bu ish jarayoni optimal olib borilayotganidan darak beradi Mijoz o‘zini psixologning to‘laqonli hamkoridek sezishi kerak. Amaliy psixolog mijozning harakatlariga nisbatan baholovchi gaplar aytishdan o‘zini tiyishi va unga keraksiz maslahatlar berishdan o‘zini qaytarishi kerak.
Buyurtmachiga psixolog tarafdan beriladigan yordam maslahat ko'rinishida boiishi kerak, uning kasbiy ishbilarmonligiga hurmat bilan qarab, ehtiyotkorona fikr bildirishi kerak.
5)Kasbiy konfidensiallikka rioya qilish
Psixolog psixodiagnostik metodikalami maxfiyligini saqlay bilishi lozim. Bu shuni bildiradiki, kasbiy metodikalar professional bo'lmagan insonlar qo‘liga tushmasligi kerak. Psixolog psixodiagnostik tajribalaming natijalarini maxfiyligini saqlab, javoblami bexos yoki atayin tarqalib ketishini oldini olish uchun xizmat qiladi. Mijoz to‘g‘risidagi ma'lumotlar hech qanday holatda ochiq munozaraga qo‘yilishi kerak emas.
Tajriba qilinayotgan mijoz o‘zining psixologik ko‘rinishini bilishga qiziqishi mumkin. Bunday holatda psixolog ma'lumotning ma'lum bir qismini ko‘rsatishi mumkin. G. Lessing fikriga ko‘ra “Mijozga faqat haqiqatni va faqat haqiqatni aytish kerak, lekin hammasini emas”.
Do'stlaringiz bilan baham: |
