Қурилиш меъйёрлари ва қоидалари

2. ЙЎЛ-ҚУРИЛИШ ИШЛАРИНИ ТАШКИЛ ҚИЛИШ 
2.1. Йўлларнинг бутун узунлиги, ёки унинг қисмларида, шунингдек 
айрим турдаги йўл-қурилиши ишларини бажаришда узлуксиз кетма-кет қуриш 
услубини қўллаш лозим. 
Қурилиш объектлари тарқоқ ҳолатда, қисқа узунликда, бажариладиган 
ишлар бир хилда бўлса, бир объектдан бошқасига навбатма-навбат ўтадиган, 
ихтисослашган узулуксиз ишлайдиган гуруҳлар ташкил қилиниши керак, улар, 
одатда, йўл-қурилиш ташкилотининг бирлашган ташкилий тизим комплексида 
бўлиши лозим. 
Кетма-кет қурилишнинг тезлиги, айрим бажариладиган иш босқичлари 
орасидаги ташкилий ва технологик танаффуслар катталиги қурилишнинг ўта 
мураккаб ва кўп меҳнат талаб қилувчи жараёнларини ва бошқа ташкилий ва 
иқтисодий омилларни ҳисобга олиб, техник-иқтисодий вариантларни солиш-
тириш натижасида қабул қилинади (техник ресурсларнинг тайёрлиги ва ундан 
фойдаланиш даражаси, ресурслардан тезкор ва оқилона фойдалана билиш, мум-
кин қадар қурилиш жараёнини механизациялаштирадиган қурилма ва мате-
риалларни қўллаш, жойлардаги бор материаллардан фойдаланиш ва ҳоказо). 
2.2. Хўжалик автомобил йўлларини қуриш ва реконструкция қилишда 
ишлаб чиқариш услубларини, махсус механизмларни ва қурилиш материал-
ларини шундай танлаш лозимки, унда ишлаб турган коммуникацияларни 
сақланиши, янги коммуникациялар, бинолар ва қурилмалар қуриш керак бўлса 
уларнинг қурилишини таъминлаш зарур, агар ишлар ишлаб турган корхоналар 
ҳовлисида бажарилаётган бўлса корхонанинг бетўхтов нормал ишлаши таъмин-
ланиши керак бўлади. 
2.3. Автомобил йўлларини қуришда махсус йўл машиналари ва жиҳоз-
лардан, кўчма таъмирлаш участкалардан, зарур бўлган транспорт ва алоқалар-

---

ШНҚ 3.06.03-08 5-бет 
дан, шунингдек қурувчилар учун кўчма ва осон кўча оладиган вақтинчалик 
қурилмалардан, омборлардан, устахоналардан ва хоказолардан фойдаланиш 
зарур. 
2.4. Қурилаётган йўл бўйида АБЗ ва ЦБЗларни жойлаштириш уларнинг 
хизмат кўрсатадиган йўл қисмлари кўламиини, қурилиш тезлигини ҳисобга 
олиб, лойиҳанинг қурилишни ташкил этиш қисмида аниқланади. 
Йўл ёқасида жойлашган АБЗ ва ЦБЗлар темир йўл станциялари ва 
пристанлардан йироқда жойлашган бўлса, унда темир йўл ёқасида (пристан 
олдида) материал таъминот омборлари қуриш лозим бўлади. 
Қурилаётган автомобил йўлининг узунлиги 50 km ва ундан ортиқ 
бўлганда, битта темир йўл олди таъминот омбори 1 дан 3 тагача асфальтобетон 
ва цементбетон заводларига хизмат қилиши лозим. 
2.5. Иш унумдорлиги кам мобил ва доимий машиналар мажмуи битта 
объектдаги иш ҳажми камлик қилса ёки керакли ҳажмда иш билан таъминлаш 
мумкин бўлмаган ҳолда, қурилиш мавсуми давомида улардан 2-3 объектда 
фойдаланиш имкониятиятини яратиш керак, бунда фақат уларни олдиндан йўл 
тўшамасини қуриш учун тўлиқ тайёрлаб қўйилиши ва тезкор равишда кўчириш 
ишлари яхши ташкил этилган бўлиши лозим. 
2.6. Жамланган ишларнинг бажарилиш муддатлари ва ишлаб чиқариш 
услублари автомобил йўлларини қуриш ишлари оқими мажмуининг тезлиги ва 
суръатиини пасайтирмаган ҳолда йўл бўйи бажарилаётган ишлар оқимидан 
олдинроқ бажарилишини таъмин этиш лозим. 
Изоҳ: Жамланган ишларга катта кўприкларни, сувларни йўналтирувчи қурилмаларни, 
шу қаторда йўлнинг 1 km узунлигида тупроқ ишларининг ҳажми, йўлда бажариладиган 
ўртача тупроқ ишлари ҳажмида 3 ва ундан ҳам кўп бўлган ёки бажариладиган ишлардан 
ўзининг қийинлиги ва кўп мехнатлиги билан бошқа бўлаклардан фарқ қиладиган (ботқоқдан 
ўтиш, бўш тупроқлар, кўчма ёнбағир ва бошқалар) ишларни бажариш киради. 
2.7. Автомобил йўлларни қуриш ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш 
бўйича техник-ташкилий чора-тадбирлар йўл қисмларида, лойиҳада кўзда 
тутилган ҳар бир қисм учун қурилиш-монтаж ишларининг кетма-кет ва ўз 
вақтида бажарилишини ҳисобга олган ҳолда қабул қилиниши лозим. 
2.8. Саноат корхоналари ички йўлларини қуришда қуйидаги талабларга 
риоя қилиш зарур: 
- йўл пойини қуриш ишларини ҳар доим қоидага кўра, йўл қуриш 
минтақасида вертикал текислаш ишларини бажаргандан сўнг бошлаш лозим; 
- йўл тўшамасини қуриш ишлари асосан темир йўл изларидан доимий 
ўтиш жойларини тўла қуриб тугатилгандан сўнг бажарилади. 
2.9. Фермер хўжаликлари ва бошқа қишлоқ хўжалик субъектларида ички 
хўжалик автомобил йўлларини қуришда: 
- айрим йўл қурилиш ишларининг навбати ва муддатларини, ерлардан 
фойдаланувчилар билан келишилган ҳолда, уларнинг хўжалик ва ишлаб 
чиқариш фаолиятларини (пода боқиш, экин майдонларини суғориш ва 
ҳ.к.з.ларга) таъсир этишини ҳисобга олиш; 
- қишлоқ хўжалик корхоналари ва субъектларида баъзи вақтларда қишлоқ 
хўжалиги ишларидан бўш бўлган, йўл қуришда ишлатиш мумкин бўлган 

---

ШНҚ 3.06.03-08 6-бет 
қишлоқ хўжалик машиналари ва уларнинг тиркамаларини (техник тавсифи 
бўйича тўғри келса) ҳамда меҳнат резервини вақтинча корхона ва хўжаликлар 
билан келишилган ҳолда шартнома асосида йўл қурилишига жалб этишни 
ташкил қилиш, 
- кўрсатилаган йўлларни, асосли ҳолларда босқичма-босқич қуришни, 
биринчи босқичда вақтинча транспорт ҳаракатини йўл пойи кўтармасидан ёки 
йўл тўшамасидаги икки қаторнинг биттасидан ташкил қилиш имкониятиятини 
таъминлаш (транспорт воситаларининг ўтиш вақти ва турини чегаралаган 
ҳолда), шу билан биргаликда биринчи навбатда йўлнинг ёмон қисмларини ях-
шилаш кўзда тутиш лозим. 
2.10. Автомобил йўллари қурилишида ҳар-хил ишларни бажараоладиган 
механизмларни А-иловада кўрсатилганидек, шу ишларни комплекс механиза-
циялашнинг бир неча вариантларини техник-иқтисодий солиштириш асосида 
танлаш лозим. 
Йўл тўшамасининг асоси ва қопламасига материалларни тақсимлашда, 
асосан I ва II тоифа йўлларда, автоматик назорат олиб борувчи, йўналишни ва 
вертикал белгиларни текшириб турувчи ускуналар билан жиҳозланган ўзиюрар 
тақсимловчи механизмлардан фойдаланиш тавсия этилади.