Ушбу ы=ув =ылланма в 5140900 касб таълим (бинолар ва иншоотлар =урилиши) йыналиши быйича билим олаётган талабалар, 3-йиллик ма

Relьs g’ildirakli yuritish moslamalari. Asosan kam (past) qarshilik kuchi bilan 
ishlaydi. Katta, og’ir yuklarni qabul etadi, konstruktsiyasi oddiy, qiymat sarfi oz, uzoq, 
muddatga chidamli, ishonchli xisoblanadi. 
Kamchiligi: kichik aylanish burchagiga (manevrnostь), ega yangi joyga ko’chirish 
murakkab, relьsni o’rnatish va ishga tushirish uchun qo’shimcha xarakat sarflarni paydo qiladi. 
Odimlovchi yuritish moslamalari, ular bir necha konstruktiv yechimlarni o’z ichiga oladi. 
Ular mexanik va gidravlik uzatmali bo’ladi. Mashinaning aylanish va qaytishi aylanuvchi 
platforma xisobiga bo’lib, u pastki yarim ramaga joylashgan, qadamlovchi yurishi va yuritish 
mexanizmlari aylanadigan yuqori platformaga joylashgan. 
Pastki rama, korobkasimon yumaloq plastina A-0,3…2 m dan iborat bo’lib, asosiy 
balkasi bilan birgalikda bo’ladi. Bir-biriga radial, krest-nakrest kabi (yoki balkalar yordamida) 
tayanchlar bilan bog’langan. Diametri gruntga tushadigan o’rtacha 0,3...1,5 kgs/sm
2
me’eriy 
bosimni ta’minlanaydi . 

---

65 
Pastki qism diametri mashina og’irligi (G tonna) orqali quyidagicha Dq(1,3...1,5)
3
G
m. Gruntga tegib turuvchi list qalinligi oldindan 1q3 
3
G
mm deb olinadi. 
Yuqorigi list ikki marta yupqaroq olinadi, yon atrofi esa 1,3 marta yupqa bo’ladi. 
Tayanch aylanasining chetki qismiga yaqinroq o’rnatilsa, relьs tayanch maqsadga yaqin 
bo’ladi. qadam o’lchamlari 1...2,3 m gacha mexanik uzatmalar uchun, 0,6...1 m gidravlik 
uzatmalar uchun olinadi. qadam vaqti davomiyligi 21...30 s va 40...60 s. (0,5 km/soat). 
Bunday mexanizmlar asosan kuchli ekskavator - draglaynlarda ishlaydi . 
Tortish kuchi xisobi. Bunda mashina xarakatlanishidagi qarshilik kuchi va dvigatelь 
uzatmalari bo’yicha mexanizmning tortish kuchini ta’siri va yuritish moslamasi (tayanch) ni grunt 
bilan birikib qolishi xisobga olinadi. Xarakatlangandagi qarshilik, mexanik uzatma va g’ildirak 
yoki zanjirli xarakatlantiruvchi qism orqali amalga oshiriladi va quyidagicha ifodalanadi. 
B
n
у
пов
пеp
p
W
W
W
W
W
W
W






bunda 
W
r
 - mashinaning ishchi qismlarida paydo bo’lgan qarshilik; 
W
per
 - xarakatlanganda (aylanganda) yuritish moslamasi (tayanchni) qarshiligi; 
W
POV
 - mashinaning aylanishdagi qarshiligi; 
Wu> Wp> Wv - joyni qiyalik, xaydash olgan vaqtdagi inertsiyasi va shamol qarshiliklari; 
W
r
 - mashinaning turi, tipi, ish turi va uni konstruktsiyasiga bog’liq omil; 
W
per
 - juda ko’p faktorlarga bog’liq bo’lgani uchun, analitik usulda topish qiyin. 
U xolda 
M
пер
fG
W

f- yuritish moslamasi (turli xildagi tayanch) xarakatlangandagi o’rtacha qarshiligi; 
G
m
 - mashinaning og’irlik kuchi. 
Yumshoq gruntda xarakatlanganda quyidagicha bo’ladi 
пер
пов
W
W
)
5
.
0
.....
25
.
0
(

qiyalik joyda mashina xarakatlansa qarshilik kuchi quyidagicha ifodalanadi

sin



M
у
G
W
bunda 

- mashina yo’lining qiyalik burchagi. "q" olinsa balandlikga xarakat,
"-" olinsa pastlikga xarakat. 
Boshlang’ich xarakatdagi inertsiyadan xosil bo’lgan qarshilik 
а
r
I
m
W
n
)
/
(
2


bunda: 
m - mashina og’irligi; 
I- mexanizm xarakatlantiruvchi qismining uzatmalarida xarakatni 
aylanishdagi inertsiya momenti; 
g - yuritish g’ildiragi radiusi; 
a - mashinaning boshlangich tezlanishi. 
SHamol bosimi ta’siridagi qarshilik quyidagicha bo’ladi: 
В
В
Sq
W

bunda S-mashinaning 
shamolga 
duch 
keladigan 
yuzalari 
yig’indisi; 
q
v
 - shamol bosimi.