Ushbu «Radiotexnika» fanidan laboratoriya ishlarini bajarishga doir uslubiy tavsiyanoma A. Qodiriy nomli jdpi ilmiy Kengashi qaroriga asosan bosishga ruxsat etildi

Havfsizlik texnikasi qoidalari

Har bir talaba laboratoriya ishlarini bajarishga kirishishdan oldin laboratoriyaning ichki tartib –qoidalari va xavfsizlik texnikasi qoidalarini bilib olishi va unga o’zi ham, o’rtoqlarining ham qat’iy amal qilishini talab qilishi lozim.

Ular quyidagilar:

• 
  elektr sxemani yig’ish va unda har xil uzib –ulash ishlarini sxema tok manbaidan uzilgan holatda amalga oshirish lozim;
  
• 
  elektr zanjiridagi yalang’och yoki izolyasiyasi buzilgan joylarga tegib ketishi qat’iyan man etiladi;
  
• 
  elektr sxemaning ishlab turgan paytida unda biror nosozlik paydo bo’lsa sxemani tok manbaidan darhol uzish va o’qituvchiga xabar berish kerak;
  
• 
  elektr sxemani shunday yig’ish kerakki, undagi ulash simlari bir-biri bilan kesishmasin, unda tarang ham, juda uzun ham bo’lmasin;
  
• 
  elektr o’lchov asboblari va yordamchi qurilmalarni shunday joylashtirish kerakki, ularni kuzatish, boshqarish, rostlash oson bo’lsin;
  
• 
  laboratoriya ishlarini bajarayotganda boshqa talabalarga xalaqit bermaslik kerak;
  
• 
  elektr tokidan shikastlanish odam gavdasi orqali o’tuvchi tok miqdoriga bog’liq, boshqacha qilib aytganda odam gavdasiga ta’sir qiluvchi kuchlanish odam tanasining qarshiligiga bog’liq. Bu qarshilik gavda xolatiga, charchoqlik darajasi, uning qanday sharoitda turganligiga bog’liq, demak hayot uchun xavfli kuchlanish ham turlicha bo’ladi. Juda sernam va oyoq ostida tok o’tkazuvchi materiallar bo’lganda hattoki 12 V kuchlanish ham xavfli, quruq xonalarda esa 42 V dan ortiq kuchlanish xavfli hisoblanadi.
  

Elektr toki bilan shikastlanganda ko’rsatiladigan birinchi yordam
Birinchi yordam ko’rsatilayotgandagi asosiy yutuq yordam harakatining tezligi, yordam qiluvchining bilimdonligi va uddaburonligiga bog’liq. Birinchi yordam quyidagilardan iborat:

• 
  jabrlangan kishini tok ta’siridan qutqarish, buning uchun elektr qurilma yoki sxemani tok manbaidan uzish kerak;
  
• 
  “Tez yordam” mashinasi chaqirish lozim va u kelguniga qadar sun’iy nafas oldirishni amalga oshirish kerak;
  
• 
  shikastlangan kishi harakatiga xalaqit beruvchi kiyimlarni yechib olish;
  
• 
  toza havo kelish imkonini qilish;
  
• 
  shikastlangan kishi atrofiga ortiqcha odam to’planishiga yo’l qo’ymaslik;
  
• 
  jarohatlangan kishi og’zini darhol ochish, buning uchun pastki jag’ni barmoqlar bilan ochish, uni ochiq qoldirish uchun tishlar orasiga hyech bo’lmasa bir parcha yog’ochni ro’molchaga o’rab qo’yish kerak;
  
• 
  bordi-yu til ichkariga tortilib, nafas yo’lini to’sib qo’ygan bo’lsa, uni dastro’molcha bilan ushlab tortib nafas olish uchun sharoit yaratish lozim.