Ushbu to‘plam muallifning ko‘p ylllik pedagogîk ish tajribasining
Download 468 Kb. Pdf ko'rish
|
ertaklarda matematika
§ _ 7 ik k in c h is i 18-16=2 m. ( 6 0 _ l8 _ 2 i u c h in c h isi 18 - 17=1 m. ( — “ = 42 (kun)) yuqoriga ko ‘tarilgan. Oxirgi kunni ham e ’tiborga olsak, birinchi qurbaqa 8 kundan, ik k in ch isi 22 kundan, uchinchisi 43 kundan keyin quduqdan chiqadi. 39. A gar m a y m u n la rn in g so n in i * b ila n , ulam ing har birini y ig ‘ib oigan yong‘oqlarining sonini y bilan belgilab olsak, maym unlar xy ta yong‘oq tergani kelib chiqadi. Har bir maymun ( x - 1 ) ta yong‘oq otgan b o is a , hammasi b o iib x ( x - l ) ta yong‘oq otilgan b o ia d i. Shunday qilib, u la r M au g lig a ( x y - x - ( x - l ) ) ta y o n g ‘oq olib k elish g an . U h o ld a , ushbu te n g lam an i hosil qilamiz x(w-x+l)=33. Bundan kelib chiqadiki, x soni 33 ning boiuvchisidir, ammo x * l va x*33, u holda x=3 yoki x=l 1 . Birinchi holda y -x + l= l 1 va y=13, ikkinchi holda y-x+l=3 va y=13. 40. B irinchi g ald a karto sh k an in g bahosi 1 k ilo g ram m i x s o ‘m, su tn in g 1 litri y s o ‘m, tuxum ning 10 donasi z so ‘m b o is in . U holda birinchi galda xarid uchun (x+y+z) so‘m toMangan b o iad i. Karim ikkinchi galda 3x+4y+5z=600 so‘m va uchinchi gald a 6x+5y+4z=600 s o ‘m xarid 81 uchun to ia g an b o iad i. Ikkala tenglamani qo‘shib, 9(x+f+y+z)= 1260 ni hosil qilamiz. Bundan, Karim b irin ch i galda x+y+z=140 s o ‘m x arid uchun to iag an i kelib chiqadi. 41. M evali m uzqaym oqning bahosi x s o ‘m b o is in . U holda qaym oqlisi (x+100) so ‘m va shokoladlisi (x+200) so‘m b o iad i. Barcha olingan m uzqaym oqqa 2400 s o i n to ia n g a n i m a iu m . Shartga k o ‘ra, 4(x+x+100+x+200)=12x+1200; 12x+1200=2400. 12x=1200; x=100. Demak, bir hissa mevali muzqaymoq 100 so ‘m, qaym oqlisi 2 0 0 so ‘m va shokoladlisi 300 so ‘m ekan. 42. Hilolaning gapidan kelib chiqadiki, bobosi 75 yoshda. N evaralam ing uchalasining yoshlari y ig in d isi 25 ga teng. Alibekning yoshini x deb, A sa d b e k n ik in i y deb va H ilo la n ik in i z deb belgilab olsak, u holda A sadbekning s o ‘zidan x + 2 y = x + y + y = x + y + ( z - 3 ) = 2 5 - 3 = 2 2 ek an in i topamiz. x ning 5 dan katta va y dan kichik ekani faqat x= 6 ; y = 8 b o ig a n holda o ‘rinli b o ia d i. Demak, Alibek 6 yoshda, Asadbek 8 yoshda va H ilola 1 1 yoshda ekan. 43. Mohinur 17 yoshda. 82 44. Bobo 66 yoshda. Nevara yoshda. 45. S ay y o h la r d ary o n in g tu rli s o h illa rid a b o ig a n . 46. 1729 = 13+ 12 3 = 93+10\ 47. Agar tumirda k nafar shaxmatchi qatnashgan b o isa , ulaming o ‘zaro bittadan o ‘ynagan partiyalar soni — ga teng b o iad i. Faraz qilaylik, o ‘tgan yili turnirda y nafar sh a x m atc h i va bu yil x n a fa r sh ax m atch i q atn ash g a n b o i s a , u h o ld a sh a rtg a k o ‘ra 3 x(x-l) y íy - l) ... . . . . . . g ’ 2 2 tenglik bajanladi. 3 Shunday qilib, jg- x ( x - l ) - butun son, ya’ni yo x, yoki (x-l)lardan bittasi 16 ga boiinadi. 2 6 yoki x= 1 7 b o iish i m um kin. A g ar x = 1 6 b o i s a , u h o ld a | . £ Í £ j ) = |.1 2 0 = 45 va ™ ^~^ = 45 tenglam a 8 2 o Z y=10, y=9 ildizlarga ega b o iad i. Javob y=10, x = I 6 b o iad i. Tumirda 16 nafar shaxmatchi qatnashgan. O ig a n yili 10 nafar shaxmatchi qatnashgan. x=17 b o ig an holni o ‘zingiz tekshirib ko ‘ring. 83 48. ( 1 8 - 2 0 + 1 8 ) + 4 8 1 = 1 8 ( 2 0 + 1 )+ 4 8 1 = = 18-21 -4 8 1 . Bu yerda 21-481=10101. Demak, har qanday ikki xonali sonni 1 0 1 0 1 ga ko‘paytirsak, 6 xonali son hosil bo‘lib, berilgan ikki xonali sonni uch marta takroriy yozishdan iborat bo‘ladi. 49. Agar Ilhombekning yoshi (10x+y)ga teng b o ‘lsa, uning bobosi ( 1 0 0 x+y) yoshda bo‘ladi. Shartga ko‘ra 60x+6y= 1 OOx+y ; Bu yerdan 8 jt=y. Ilhombek 18 yoshda. 50. Birinchi cho‘ponda л- ta qo‘y va ikkinchi c h o ‘p o n d a y ta q o ‘y b o ‘lgan b o ‘lsa, ush b u k elib chiqadi. B irinchi c h o ‘ponda 7 ta q o ‘y, ikkinchi cho‘ponda 5 ta qo‘y boigan. 51. Arximed qonuniga ko‘ra qotishmani suvga tushirilganda, qancha suvni siqib chiqargan bo‘lsa, qotishma shu suv og‘irligicha yenglayadi, ya’ni qotishma suvda: 13 kg 410 g - 12 kg 510 g = 900 g yenglaygan. Demak, qotishm aning hajmi 900 sm ekan, . . . . . 13410 , . . . 2 umng zichligi esa -<щ - = 14,9gr / sm ga teng. m unosabatdan y - 5, x= l ekani 84 Endi qotishm adagi oltinning o g ‘jriignj deb, kumushnikini deb olaylik. U holda olt¡nnjng hajmi щ ^ 2 , kum ushniki b o ‘ladi. Bundan ï ^ +ï ï h = 90 0 b ° elishi k e ra k - U ^olda ushbu tenglamalar sistemasini hosil qilamiz; *+>>=1341,0 Buni yechib, x = 8685g, у = 4?25g ekanini topamiz. Endi oltin va kumushning qotishmadagi hajmini hisoblayiniz: 8685 . l^ -j = 450- oltmniki, 4725 iQ-y = 450- kumushniki. Demak, qotishm ada oltin va kumush hajmi jihatdan teng nisbatda joylashgan ek^n. 52. 50% li kislotali eritmadan x g va 7 0 % П kislotali eritm adan y g araiashtirdii^ deylik. U holda birinchi eritm ada щ -x g sof kislota va 70 ik k in c h isid a — -y g s o f kislota b o ‘ladi. 85 Aralashmaning umumiy og ‘irligi (x+y) g b o iib , aralashmaning 65% ini, ya’ni y™ (* + >') gnitashkil qilishi kerak. Shunday qilib, ushbu tenglama kelib chiqadi. Bundan 5y=15x b o iib , x :y = 5 :1 5 , x:y= 1 :3. Demak, birinchi aralashmadan 1 hissa, ikkinchi aralashmadan 3 hissa aralashtirish kerak ekan. 53. Faraz qilaylik, c foizli qotishmani, ya’ni 500 probali oltinni hosil qilish uchun 375 probali oltindan a foiz, 750 probali oltindan b foiz olish kerak b o isin . a foizli probaning o g ‘irligi x gramm, b foizli probaning og ‘irligi y gramm desak, y ^ + j^ ) ~ qotishma hosil b o iad i. Bu esa c foizli probali qotishmaning og‘irligiga teng b o iish i kerak, y a’ni: ( a - c ) x - { c - b ) y y o k i ( c - a ) x = ( b - c ) y , y a ’ni x : y = ( b - c ) : ( c - a ) . g s o f k is lo ta b o ‘ladi. Bu esa » • 65 30> Download 468 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling