Usmanova Lola Ahmadovna mirzo g‘olib maktublarida fe’lga oid kategoriyalarning ifodalanishi
“Makatibe G‘alib” (“G‘olib maktublari”)
Download 1.3 Mb. Pdf ko'rish
|
mirzo golib maktublarida felga oid kategoriyalarning ifodalanishi
|
“Makatibe G‘alib” (“G‘olib maktublari”)
Rampur navobi Yusuf Ali Xon Nozim (taxallusi) va uning og‘li navob Kalab Ali Xonlar she’riyat ixlosmandlariga yaxshi ma’lumki G‘olibning shogirdlari bo‘lgan. G‘olib Rampur navoblaridan 1859 yil iyul oyidan oyiga 100 rupiya umrining oxiriga qadar maosh olib turgan. Shu bois G‘olib va Rampur navoblari o‘rtasida muttasil yozishmalar bo‘lgan. G‘olib xatlarining juda katta qismi Rampurda saqlanadi. 1936-yilda Rampur bosh vaziri general Bashir Husayn Zeydi shu 32 .ص ٤٨ – .١٨٨٤ ،گرام بلاغ ناویا ،ٹویٹیٹسنا بلاغ :۔یلد یئن – .لوادلج.طوطخ ےک بلاغ .مجنا قیلخ 26 xatlarni to‘plab chop ettirishga qaror qildi. Buning uchun bu ishni u Mavlono Imtiyoz Ali Xon Arshi (taxallusi)ga topshirdi. Arshi Janoblari G‘olib yozgan 117 ta xatning tanqidiy matnini tayyorladi. Bu xatlar quyidagi shaxslar nomiga bitilgan: 1) Yusuf Ali Xan Nozim – 43 ta xat; 2) Navob Kalab Ali Xon – 65 ta; 3) Navob Zaynobiddin – 2 ta; 4) Halifa Ahmad Ali Rampuri – 1 ta; 5) Munshi Siyl Chand – 6 ta; 6) Mavlavi Muhammad Hasan – 1 ta. “Makatibe G‘alib”ning birinchi nashri birinchi marta 1937 yilda “Matbaa Qayyuma” bosmaxonasida Mumbayda nashr qilingan. Shundan so‘ng uning 6 ta fotoprinti nashr qilindi. Mavlono Arshi to‘plamning boshiga 183 sahifadan iborat so‘z boshi yozgan. Unda G‘olibning yaratgan asarlari inglizlar hukumati bilan munosabati, Bahodirshoh Zafar bilan aloqasi, Rampurga safari bilan bog‘liq G‘olib hayotidan ayrim lavhalar yozilgan. Shundan so‘ng xatlarning matni boshlanadi. Mavlono Arshi xatlarning tanqidiy nashrini tuzishga o‘ta ilmiy yondashgan. Matnni o‘qib chiqqanda bir ikkitagina xatoni kuzatish mumkin. Xatlarga juda izchillik bilan ilmiy uslubda izohlar berilgan. Biron sharhtalab yo‘qki, Arshi janoblari uni izohsiz qoldirgan bo‘lsa. Yuqoridagi to‘plamlarni ko‘zdan kechirib aytish mumkinki “Makatibe G‘alib”dan avval bironta matnning bu tarzdagi ilmiy tanqidiy matni haligacha tayyorlanmagan edi. Chunki boshqa olimlar bilan solishtirsak, Mavlono Arshi xatlarning tanqidiy nashrini tuzishga o‘ta ilmiy yondashgan va xatlarning har bir qirrasini o’rganib chiqqan. Bu esa o‘z o‘rnida G’olib maktublari ilm ahlida qanchalik yuqori obro‘ga sazovor ekanligidan dalolat beradi. |
