Узбекистон алока ва ахборотлаштириш


Download 0.95 Mb.
bet6/15
Sana09.03.2023
Hajmi0.95 Mb.
#1255354
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
KOMMUTATSIYA ASOSLARI BOYICHA

*

0

#

Бунда иккита электрон генератори ишлатилади. Биринчи генератор частоталарнинг биринчи гурухини, яъни 4 та частота ишлаб чикиши мумкин. Иккинчи генератор частоталарнинг иккинчи гурухини (4 та) ишлаб чикиши мумкин. Демак, 8 та частотадан 2 тасини ишлатиб комбинация хосил килинади. Комбинациялар сони 16 та. 10 таси ракамларни узатиш учун, 2 таси ёрдамчи комбинация учун, колганлари захира хисобланади.
Бу узатиш тури «8 дан 2 та» куп частотали код деб ном олган. Жадвалдан куриниб турибдики, хар бир ракам иккита частота ёрдамида узатилади. Масалан, 3 ракамни узатиш керак булсин. Бунинг учун 3 ракамли тугмача босилади ва линияга f1=1477 Гц ва f2=697 Гц дан иборат икки частотали комбинацияси юборилади. Узатиш вакти 50 мс га тенг.
ТА схемасида микрофон ва телефон дифференциал тизим (телефон трансформатори) оркали бир пайтда 2 симли АЛ си уланган. Шунинг учун овозни кабул килиш вактида 2 симли трактдан 4 симли трактга ва аксинча, овозни узатиш вактида 4 симли трактдан 2 симли трактга утиш зарур, яъни узатиш ва кабул килиш занжирларини бир-биридан ажратиш зарур. Агар узатиш ва кабул килиш занжирларидан окаётган токлар ажратмаса, микрофон оркали окаётган ток ташки занжирдан ташкари ТА схемаси оркали хам окади. Натижада абонент узининг телефони оркали уз товуши ва атроф мухитдаги шовкинни эшитади. Бу ходиса махаллий эффект дейилади.
Микрофоннинг кучайтириш хусусияти туфайли абонентлар телефонда гаплашаётганда телефонсиз гаплашаётганга нисбатан уз овозини 20-25 дб баланд овозда эшитади. Натижада абонент уз овозини одатдан ташкари баланд эшитади ва ихтиёрсиз равишда товушни пасайтиради. Бу эса телефондаги сухбатдоши эшитишини камайтиради ва товуш маскировкаси туфайли кулокка амплитудали товуш сигналларига сезгирлиги ошиб, паст амплитудали товуш сигналларига сезгирлиги камайиб, эшитмай колади. Атроф мухитдаги шовкинлар хам микрофон оркали кучайиб, эшитишга халакит беради. Шу сабабли махаллий эффект телефон алокасига салбий таъсир курсатиб, алока сифати ва узоклигини камайтиради. Шунинг учун ТА ларида махаллий эффектни камайтирувчи схема кулланилади. Махаллий эффектни камайтириш учун телефон трансформатори асосида курилган дифференциал тизимлар ва электрон калитлар кулланилади. Телефон трансформатори ёрдамида куприк ёки компенсацион усулда курилган схема ишлатилади. Хозирги замон ТА ларида асосан электрон калитлар кулланилади.
Махаллий эффектга карши ТА нинг куприк асосида курилган схемаси 2.3-расмда келтирилган. Бундай схемада махаллий эффектни йукотиш учун телефондан окаётган ток IT = 0 тенг булиши зарур. Бунинг учун Iл Wл = I мув Wмув шарти бажарилиши керак, бунда Iл ва I мув окаётган ток киймати, Wл ва Wмув трансформатор урамлар сони.

узатиш кабул килиш


2.3-расм. Куприк асосида курилган ТА соддалаштирилган схемаси


Сузлашувни узатиш вактида баланс ва линия токлари, трансформатор узагида бир бирига карама-карши йуналишга эга 2 та магнит окимни хосил килади ва бу умумий магнит окимнинг натижаси нолга тенг. Шунинг учун телефон занжиридан ток окмайди: IT = 0, яъни махаллий эффект бартараф килинади. Кабул килиш вактида бу схеманинг таъсири булмайди.


Т
Тр
А нинг компенсацион схемаси 2.4-расмда келтирилган.


2.4-расм .ТА нинг компенсацион схемаси


Микрофон оркали хосил булаётган ток йуналиши икки томонга йуналган I м ва I л токларига ажралиб ока бошлайди. Трансформаторнинг I ва II урамидан окаётган ток унинг III урамида ЭЮК хосил килади. Схемадаги каршиликлар шундай танлаб олиниши керакки, I1>I2 шарти бажарилиши керак. Унда III чулгамда хосил булган ЭЮК I3=I1-I2 булади. Шу вактнинг узида сузлашув токининг бир кисми компенсация каршилиги RK да кучланиш UK хосил булади: UK= IK*ZK


Махаллий эффектга карши чизмада тулик шарт бажарилиши учун I 3 ва U K киймати буйича тенг ва карама – карши фазада булиши керак. –UK = е3 . Бундай холатда телефон бир хил потенциалли нукталар орасида уланган булади, яъни телефон занжиридан ток окмайди.
Аналог ТА куп турлари мавжуд. Уларга Россияда яратилган ТА-68, ТА-72, ТА-66, ТАН-70, ТА-Л38; Венгрияда яратилган СВ-667, Германияда W – 66, Вариант; Болгарияда ТА-100, ТА-1300, Польшада – Астра, Яскер; Чехославакияда – Тесла, Латвияда – Лена, Стела, Ретра, Элетап;
Шахарлараро ТА: АНТ-60, АНТ-15;
Кучайтиргичли ТАУ-74;
Юкори товушли ТА: АТТ-80 ва хоказо.
Шулардан биттасининг, яъни ТА-72 нинг принципиал схемасини куриб чикамиз (2.5-расм):


2.5- расм . ТА-72 туридаги ТА схемаси


ТА-72 куприк асосида курилган махаллий эффектга карши схемага эга. Сузлашув курилмалари таркиби микрофон - М (МК-16), телефон - Т (ТК-67), 3 урамли автотрансформатор - ТР, 4 элементли (R1 ва R2 каршиликлар, С1 ва С2 конденсаторлар) мувозанат контуридан иборат. Абонентлар кулогини акустик зарбалардан ва ракам тераётганда ракам терувчининг шовкинидан химоялаш учун телефонга параллел равишда 2 та диоддан (Д1 ваД2) иборат булган варистор уланган.


Ричагли улагич РУ 1-2-3 ва 4-5-6 контакт гурухларидан иборат. Микротелефон гушаги телефон аппаратида турганда АЛ (Л1 ва Л2) занжирига чакирик курилмаси уланган булади. Бу занжир куйидагича: Л1, К0, 5-6 РУ, С1, Л2. Конденсатор С1 марказий батареяли АТС дан берилаётган узгармас ток занжирини узиш вазифасини бажаради. Агар абонент телефон аппаратига 25 Гц частотали чакирик токи юборилса, у ток юкоридаги занжир буйлаб окади. Кунгирок жиринглаб абонент чакираётгани хакида хабар беради.
Микротелефон гушаги кутарилганда линияга (Л1,Л2) сузлашув курилмаси уланади: Л1, 1-2 РУ, I урамли ТР, II чулгамли ТР, мувозанат схемаси (R1,R2,C2,С1), 4-5 РУ, Л2. Биринчи ва иккинчи урамидан окаётган ток йуналиши мос тушгани учун телефон уланган III урамидан ток окади ва абонент телефонда сузлашув тулкинларини эшитади.
Агар абонент сухбатдошини чакирмокчи булса, микротелефон гушагини кутаради. Бунда РУ 5-6 контактлар оркали чакирик занжири линиядан узилади. РУ 1-2 контактлари уланиб микрофонга узгармас ток манбаи уланади. Л1, 1-2 РУ, 1 ТР, М, 4-5 (6-7) РТ, Л2. Узгармас ток занжирининг уланиш телефон станциясида чакирик тушди, деб тушунилади. Чакирилаётган абонент ракамларини телефон станциясига узатиш учун РТ контактлари курсатилган РТ 6-7 контактлари импульс, 3-4 контактлари эса сузлашув курилмаларини ажратиш, 4-5 контактлари ортикча импульсларни сундириш, 1-2 контактлари телефонни ракам терилаётган вактда узиш учун ишлатилади. Ракам тергичнинг диски буралганда (ракам терилганда) 4-5 контактлари узилади, 3-4, 1-2 контактлари эса уланиб, то диск узининг аввалги холатига кайтгунича шу холатда булади. Диск узининг аввалги холатига кайтаётганда, яъни куйиб юборилганда терилган ракамга мос равишда 6-7 имульс контакти тулкинлантирилиб, узгармас ток занжирини гох узиб, гох улайди. РТ 3-4-5 контакт гурухининг уз холатини узгартириши дискнинг узининг аввалги холатига кайтаришидан 100-200 мс олдин юз беради. Бу вакт эркин йул дейилиб (бу вакт ичида импульслар юборилмайди), телефон станцияси курилмалари кейинги ракамни кабул килиш учун керак булади.




    1. Download 0.95 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
      1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




      Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
      ma'muriyatiga murojaat qiling