Узбекистон Республикаси Олий ва Урта махсус тахлим Вазирлиги Карши Мухандислик-иктисодиет институти


 Хужаликнинг ташкилий хукукий шакли.   2


Download 0.62 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/37
Sana15.06.2023
Hajmi0.62 Mb.
#1476646
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   37
Bog'liq
2022-12-21-10-43-52 131849d7375dc68df5cd94ab7c4e1df5

 1. Хужаликнинг ташкилий хукукий шакли. 
 2.Тармокнинг техник иктисодий холати. 
Хужаликнинг хукукий шакли Узбекистон Республикаси фукаролик
кодексида хужалик субъектларининг хукукий маокми белгилаб берилган. Юридик 
шахс конунда ёзилади. 
Тижорат ташкилотлари юридик шахс сифатида жамият ва хужалик 
ташкилотларини ишлаб чикариш кооперативларини давлат ва худудий корхоналар 
шаклида тузилиши мумкин.
Молиявий муносабатлар хужалик субъектларининг ташкил топган вактидаги 
бошлангич сармоянинг шаклланиши жараёнида бошланади. Хужалик юритишнинг 
ташкилий хукукий шакли бошлангич сармояни ташкил килиш жараёнидаги 
молиявий муносабатлар мазмунига караб белгиланади 
Ёпик ва очик турдаги хиссадорлик жамиятларининг бошлангич сармояси 
хиссадорлик жамияти томонидан узлаштириб олинган актсияларниенг номинал 
кийматига боглик булади. Унинг микдорини конунда курсатиб бериш лозим.
Шундан 
куриниб турибдики, молиявий муносабатлар хужалик 
юритувчиларнинг ташкилий хукукий тизимига боглик экан. Молиявий 
муносабатларнинг мазмунидан келиб чиккан холда, хужалик субъектларининг 
молиявий ишлари унинг кайси тармокка тегишли эканлигидан техник иктисодий 
узига хослиги келиб чикади.
Тармокларнинг узига хослиги, унинг фондлари таркибига ишлаб чикариш 
жараёнлари узоклигига, маблаглар доиравий айланиш хусусиятларига оддий 
кенгайтирилган такрор ишлаб чикаришнинг молиявий манбаларини шакли ва 
кушимча махсулотда уз аксини топади.
Транспорт хизматидаги хисобкорни узига хослигидан асосий фондларнинг 
такрор ишлаб чикаришда пул маблагларининг маълум бир кисмини 
марказлаштирилган холда кайта таксимлаш зарурияти тугилади. Савдо 
корхоналари ва ташкилотлари ишлаб чикариш билан истеъмолни богловчи булим 
булиб, товар шаклидаги ижтимоий махсулот доиравий айланишини охирига 
етказади ва шу билан бирга унинг доимий узулксизлиги таъминлайди. Бу сохани 
узига хослиги шундаки, у хам ишлаб чикариш характерида булган (саклаш, 
кадоклаш, навларга ажратиш, кишлок хужалик махсулотларини саклаш, кайта 
ишлаш ва бошкалар) операцияларини бажариш билан киймат шаклини узгариши 
билан боглик, яъни бевосита махсулот сотишга бориб такалади. 
Хужалик субъектларининг Низом жамгармасининг бошлангич манбаларини 
ишлаб чикариш фондлари номоддий активлар ва айланма маблаглардан иборат 
булади. Мана шунинг хисобига тадбиркорлик фаолияти ривожланиши учун зарур 
шароитлар тугилади. Шундан кейин ишлаб чикарилган махсулот ( бажарилган 
ишлар курсатилган хизматлар)нинг яъни киймати яратилади ва махсулот (ишлар, 
хизматлар)нинг сотиш бахоси аникланади. Унинг сотиш натижасида тушум пайдо 
булади ва у корхона хисоб ракамига келиб тушади. 


www.qmii.uz/e-lib 
36 
Тушумни бошлангич боскичи бу таксимот жараёни булади. Олинган тушум 
моддий харажатлар хом-ашё, ёкилги, электр энергия ва бошка мехнат предметлари 
учун сарфланади. Ундан кеинги таксимот асосий ва номоддий фондларни, такрор 
ишлаб чикаришнинг манбаи булган амартизация ажратмаларига ажратилади. 
Амартизация ажратмалари пул шаклида асосий фондларнинг кучган бир 
кисмидир. Бу инвестиция жараёнининг молиявий манбаидир. 
Амортизация ажратмалари асосий фондларнинг меъёрий муддат даврида 
утказилади утказилишининг учта усули мавжуд: 

Download 0.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling