Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тош кент давлат


Download 75.97 Kb.
Pdf ko'rish
bet20/37
Sana30.01.2024
Hajmi75.97 Kb.
#1809001
TuriМонография
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   37
Bog'liq
000000001030 01

к у з л а г а н
мак- 
сади - компетенциянинг энг мухим кирралари, доимо ривожланиш 
табиатига эга булган, универсал билимлар асосида шаклланган 
мустакил фаолият тажрибаларидан иборат, маданият ва фаолият­
нинг кенг тармокларига тааллукли унсурларни уз ичига олади.
Шахснинг уз касбий фаолиятини бажариши учун куйидаги 
шахсий сифатлар зарур: ижодкорлик, техник фикр юритиш, уз 
кучига ишониш, уз касб махоратини тинмай ошириб бориш, 
жараёнларни эмоционал-катъийлик билан бошкара билиш, касбий 
компетентликни юзага чикариши натижаларидир. Бунга асосан, 
касбий компетентлик доимо усиб борувчи динамик ходисадир, 
малака ошириш ва 
у
3
устида ишлаш жараёнининг натижаси 
хисобланади. Билим ва махорат, хатто ижобий йуналиш хам вакт 
ЗО'иши билан эскириб колади, жамиятнинг замонавий талабларига
янги технологияларга мос келмаслиги мумкин. Жамият хам, 
одамлар, муаммолар хам узгариб бормокда. Демак, бу вазифаларни 
ечиш учун ёндашув ва методларни хам узгартириш талаб этилади. 
Компетенция уз билимларини тинмай бойитиб боришни, янги 
ахборотларни урганишни, шу кун ва давр талабларини хдс этишни, 
янги билимларни излаб топиш махоратини, уларни кайта ишлашни 
хамда уз амалий фаолиятида куллашни талаб килади. Компетенция 
эгаси булган мутахассис муаммоларни ечишда узи уздаштириб 
олган, айнан шу шароитга мос метод ва йуллардан фойдаланишни 
яхши билиши, хозирги вазиятга муносиб булган методларни танлаб
56


олиб к;уллаши> тугри келмайдигаиларини рад этиши, масалага 
танкидий куз билан караши каби куникмаларга эга булади. Шу 
боис компетенция масаласи долзарблигича колади.
Булажак касб таълими укитувчиларининг касбий компетент­
лигини шаклланиш жараёнини самарали ташкил этилишида таълим 
воситаларнинг алохдда роли мавжуд. А.Р.Ходжабоев таъкидлага- 
нидек, «...олий таълим муассасалари, умумтаълим мактаблар ва 
касб-хунар коллежларининг таълим жараёнида кулланилаётган 
асбоб-ускуналар, машина ва механизмлар нафакат ишлаб чикариш 
воситалари сифатида, балки биринчи навбатда таълим воситалари 
саналади, талабалар улар ёрдамида касбий куникма ва малака- 
ларини хосил килиш ва мустахкамлаш имкониятларига эга 
буладилар».
Демак, юкорида курсатиб утилганидек, булажак касб таълими 
укитувчиларини касбий компетентлигини шакллантиришда: асбоб- 
ускуналар, машина ва механизмлар таълим воситалари сифатида 
кулланилади. Лекин педагогика олий таълим муассасаларида 
укитиладиган педагогика фани хамда ишлаб чикаришнинг мавжуд 
ривожи яна бир катор таълим воситаларидан фойдаланиш 
мумкинлигини курсатмокда. Жумладан,
- касб таълими укитувчиларини тайёрлаш ва уларни касбий 
компетентлигини шакллантириш жараёнида иштирок этувчи субъ- 
ектлар (мухандис-педагоглар, малакали укув усталар, техник хо­
димлар ва бошкалар)нинг хатти-харакати, юриш-туриши, муома- 
ласи, маънавий-ахлокий киёфаси, ижтимоий фаоллиги ва бошкалар;
- таълим муассасасида карор топган шахслараро муносабат 
мазмуни;
- ахборот воситаларининг булажак касб таълими укитувчила­
рини касбий компетентлигини шакллантиришга курсатаётган таъси- 
ри ва иштироки кабиларни киритиш мумкин.
Булажак касб таълими укитувчисининг касбий компетентли­
гини аниклар эканмиз, олиб борилган психолого-педагогик тадки- 
котларнинг далолат беришича, бу масалага олимлар турли тушунча 
ва турли нуктаи назардан ёндашганларини, уни таркибида турли 
унсурлар мавжудлигини кайд этганликларининг гувохи буламиз. 
Бизнинг фикримизча, касбий компетентлик масаласига, унинг 
мохияти ва тузилишига билдирилган турлича муносабатларининг 
сабаби, тадкикот масалаларини ечишда хам турли-туман методлар 
билан ёндашилганлигидадир. Хар бир муносабат ортида маълум
57


муаллифнинг шахсий карашлари мужассам. Хдр кандай шароитда 
хам, бундай ёндашувлар диккатга сазовордир, аммо доим хам ин- 
тегратив метод билан ёндашув куп улчовли мазкур объектни тула- 
конли тушунтира олмайди. Бунинг окибатида тушунчалар мохия­
тини ким кандай тахлил килади, таърифлайди, деган масалада тор- 
тишув эмас, балки компетенция йуналиши асосида ёндашиш оркали 
бу тушунчанинг ягона мохиятини аниклаб олишдан иборат булиши 
керак.
Талаба шахсини аник методикалар асосида доимий урганиш 
таълимда самарали натижаларга олиб келади. Бу борада олиб 
борилаётган назарий ва амалий ишларни энг аввало, талаба- 
нинг кизикишларини, унинг эхтиёжлари, иштиёки ва идеалини 
урганиш каби хусусиятлар талабанинг борликка, ижтимоий хаёт 
вокеа-ходисаларига, жамиятга, жамоага, бошка шахсларга хам­
да уз-узига муносабатларини англатади. Демак, талабаларнинг 
ураб турган оламга муносабатини, юзага келган муаммолар 
ечимини тугри хал килиши ва турли вазиятлардан чикиб кети- 
ши учун унинг компетентлигини шакллантириш хусусиятла- 
рига хам эътиборимизни каратишимиз зарур.

Download 75.97 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling