Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика университеты


Download 2.79 Mb.
bet12/43
Sana16.06.2023
Hajmi2.79 Mb.
#1504528
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   43
Bog'liq
Tarih oqitish metodikasi

Моддий маданият буюмларига — бизгача сакданиб келаётган ёки илмий асосда кайта тикланган бурунги мехнат куроллари, курол-яроглар, зеб-зийнат буюмлари, уй-рузгор анжомлари, турар жойлар, кургонлар, макбарапар, кадимги шахар харобалари ва бошкалар киради.
Тасвирий санъат асарларигамоддий вокеликни, одамлар ва уларнинг бир-бирига муносабатини хамда уларнинг теварак-атрофидаги парс ал арии — хар хил буюмларни, географик мухитни бевосита тасвирлаб берувчи асарлар, одамларнинг хар хил рухдар, арвохдар, жинлар, алвастилар, афсонавий кахрамонлар, девлар ва хоказолар хакидаги хаёлий тасаввурларини акс эттирувчи асарлар киради Куникма - урганиш натижасида кулга киритилган, беихтиёр, автоматик тарзда бажариладиган харакат, куникмапар бирор харакатни назоратсиз, автоматик тарзда бажариш кобилиятларидир.
Ёзма манбалар — конунлар, буйруклар, хужалик ишларига дойр ёзувлар, шартномалар, хизмат вазифасига оид ёзишмалар, сиёсий нуткдар, суд хукмлари, йилномалар, хроникалар, мемуарлар, шахар ва мамлакатлар тасвирлаб ёзилган асарлар, хатлар ва ёзувлар киради.
Такрорлаш учун саволлар

                1. Тарих дарслигининг билим манбаи сифатида.

                2. Тарих дарслигини асосий компонентлари.

                3. Матн ва матндан ташкари компонентларни аникланг.

                4. Дарсликнинг асосий матнига нима киради?

                5. Дарсликдаги методик компонентларини аникланг.

                6. Укувчиларнинг дарслик матни ва безак материали билан ишлаш усуллари.

5-мавзу. Тарих укитишнинг ташкилий шакллари. Даре, унинг турлари ва тузилиши Режа:
1 .Даре - укув ва тарбиявий ишнинг асосий ташкилий шакли.
2.3амонавий тарих дарси, унга куйиладиган талаблар. Тарих дарелари мавзуларининг узвийлиги ва дидактик жихозланиши.
З.Дарс турлари.
Тарих курси олдига куйилган таълим - тарбия вазифаларини амалга оширишнинг энг мухим шартларидан бири хар бир синфда укитиладиган тарих курсининг тутган урни, унинг таълим-тарбиявий вазифалари, хар бир булим ва булимдаги мавзулар, хатто хар бир дарсда утиладиган мавзунинг хам жузъий вазифалари олдиндан аник белгилаб олингандан кейингина тарих укитишга киришиш максадга мувофик булади.
Урта таълим ва урта махсус таълим тизимида тарих укитишнинг максад ва вазифаларини муваффакиятли амалга ошириш биринчи навбатда Укитувчининг хар бир дарснинг таълим-тарбия вазифаларини олдиндан аник ва тугри белгилаб ола билишига богликдир. Бу хам, уз навбатида, укитувчининг дарснинг таълим- тарбия вазифаларини тугри белгилаш методи ва усуллари хакидаги назарий билим ва малакаларининг даражасига богликдир.
Даре - укув ишининг асосий ташкилий шакли булиб, унда укитувчи аник белгиланган даре доирасида укувчиларнинг доимий таркиби билан катъий жадвал буйича шугулланади, жамоавий билиш фаолиятига рахбарлик килиб, Укув дастурига узи белгилайдиган дидактик ва тарбиявий вазифаларга эришиш учун хилма-хил методлардан фойдаланади.
Даре укув ишини ташкил килишнинг асосий шакли, аммо у таълимнинг бошка шаклларини: лекция, практикумлар, лаборатория машгулотлари. семинарлар, консультациялар, уй вазифалари, кушимча машгулотларни ривожлантиришни истисно этмайди.
Таълимни ташкил этишнинг ёрдамчи шакллари факультатив машгулотлар саналади. Улар укувчиларнинг кизикишлари асосида ташкил этилади: тугараклар, клублар, олимпиадалар, викториналар, кургазмалар, экспедициялар ва хоказолар.
Даре укувчиларнинг доимий таркиби, машгулотларнинг аник белгиланган рамкага эгалиги (хар бир даре мактабда 45 минут, академик лицей ва коллежда 80 давом этади); жадвал олдиндан тузиладиган ва укув ишлари бирор аник мавзуда ташкил этилиши каби узига хосликларга эга булган таълимнинг жамоа шакли хисобланади.
Дарсда укитувчи билан укувчининг узаро муносабат жараёни шахеий алокага асосланган. Укитувчи дарсда истисносиз барча Укувчиларнинг фаолиятларини йуллайди ва назорат килади, шунингдек, укувчиларнинг узлари орасидаги узаро алока ва узаро контролни кУллаб кувватлайди. Укитувчининг даредаги иши барча Укучиларнинг дарснинг узидаёк Урганилаётган билим асосларини эгаллашлари, зарур куникма ва малакаларни хосил килишлари учун замин яратади.
2. Дарсларнинг типлари ва структураси. Даре - дареларнинг бутун тизимидаги звено булиб, улардан хар бири узининг маълум вазифасини хал килади. Бу вазифа укитиш звеноларидан келиб чикади. Бундай айрим дарелар барча звеноларни, бошкалари факат айримларини, учинчипари факат биттасини камраб олиши мумкин. Дарелар канча звенони камраб олиши ва кандай вазифапарни хал этишига кура турлича структурага эга булган типларга булинади. Структура - бу даре кисмларининг нисбати ва узаро богланиши булиб, улар уз вазифаси ва укитувчи билан укувчилар фаолияти характери билан фарк килади.
Демак, етакчи дидактик вазифа ва структурага кура дарелар куйидаги типларга булинади:
1Комбинацион дарелар (укитувчи янги материални тушунтиради, мустахкамлайди, такрорлайди, контрол килади).

                  1. Янги материални урганиш дарелари.

                  2. Билим, куникма ва малакаларни мустахкамлаш дарелари.

                  3. Машклар ва амалий ишлар дарелари.

                  4. Умумлаштирувчи такрорлаш дарелари.

                  5. Лаборатория дарелари.

                  6. Укувчилар билимини назорат килиш, текшириш ва бахолаш дарелари, бундан ташкари стандарт булмаган, инновацион даре шакллари хам кенг кулланилади: семинар-дарслар, конференция-дарелар, ролли уйинлар, интеграллашган дарелар.

Аралаш ёки комбинацион даре узида укув ишларининг турли максад ва турларини акс эттиради

  • утилган материал устида ишлаш;

  • янги мавзуларни англаш ва узлаштириш;

  • амалий куникма ва малакаларни хосил килиш;

Шу билан богликдикда аралаш дареда одатда куйидаги структуравий компонентлар ажралади.

  • укувчиларни дарега тайёрлаш;

  • такрорлаш-умумлаштириш ишлари;

  • янги материални англаш ва узлаштириш ишлари;

  • билимларни амалиётда куллаш куникма ва мапакаларини шакллантириш ишлари буйича ишлар;

  • уйга вазифа;

Янги материални баён килиш дарелари. Укитувчи томонидан укувчиларни янги материал устида ишлашдан хабардор килади ва урта ва юкори синфларда катта хажмли ва мураккаб материалларни урганишда муваффакиятли кУлланилади.
Бундай даре структураси: укувчиларни дареларга жалб этиш, даре максадларини куйиш; киска текшриш, уйга вазифа.
Урганилган материални мустахкамлаш ва амалий куникма ва малакаларни хосил килиш дарелари унинг янада чукуррок англаш ва узлаштириш, амалий куникма ва малакаларни амалиётда куллаш максадидан келиб чикиб, хамма синфларда алохида мавзуни ёки булимларни урганилгандан кейин утилган материални такрорлашга йуналтирилиб утказилади.
Такрорлаш, тизимлаштириш ва умумлаштириш дарслари укув дастурининг катта булимларини такрорлаш билан боглик ва дар х,ол мавзуларни урганилгандан кейин ёки укув йили охирида утказилади.
Даре тузилиши замонавий даре амалиёти ва назариясида принципиал, ахамиятга эга, худдий шундай таълимда самарадорлигн ва натижа эгалигини аниклаб беради. Даре элементлари сифатида куйидаги таркибий киемлар ажратилади:

  • янги материални урганиш;

  • уйга вазифа;

  • билимларни назорат килиш;

  • билимларни умумлаштириш ва тизимлаштириш;

  • урганилган материалларни мустахкамлаш.


Download 2.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling