Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази андижон давлат тиббиёт институти


Download 450.23 Kb.
bet137/164
Sana17.02.2023
Hajmi450.23 Kb.
#1204879
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   164
Bog'liq
Dermatologiya дарслик

КИСКАЧА ТАРИХИЙ МАЪЛУМОТ
Касалликка орттирилган иммунитет танкислиги синдроми AIDS (ОИТС) деган ном 1982 йилда берилган. Уша даврда уни бесоколбозлар (гомосексуалистлар) касаллиги деб хисоблашар эди. Тез орада бу касалликнинг гиёхвандларда, шунингдек гемофилияга дучор булган беморларда куп учраши маълум булди. Кейинчалик касалликнинг бемор оналардан болаларга йулдош оркали утиши аникланди. Йигилган маълумотларнинг барчаси мазкур дарднинг кузгатувчиси булиши керак, деб тахмин килишга асос булди. Купгина мамлакатларда ОИТСнинг келиб чикиш сабабларини аниклашга киришилди. Жумладан, Америкада Роберт Галло, Францияда Люк Монтанъе рахбарлигида олиб борилган илмий-тадкикот ва кузатишлар самараларини берди. Уларнинг 1982-1984 йилларда утказган кузатувларида ОИТСнинг вирус касаллиги эканлиги аникланди, касалликни ретровируслар кузгатиши исботланди. Янги кашф этилган вирусларга HTLV –1, HTLV – II, HTLV-III (HumanT-Lymphotropicvirus) ва LAV (Lymphotropicvirus) деб берилган номлар умумлаштирилди. Нихоят, 1986 йилда ОИТСни кузгатувчи вирусга HIV (humanimmunodeficincyvipus) деб ном берилди. Шунингдек тиббий адабиётда кулайлик яратиш максадида кискача килиб ИТВ (иимунитет танкислиги вируси) деб атадик.
КАСАЛЛИКНИНГ САБАБЛАРИ. Хозирги пайтда иммунитет танкислиги вирусининг камида 2 хил ирсий турлари НIV-I, НIV – II борлиги аникланди. ИТВ бактерицид эритмалар таъсирида тез нобуд булади. Айникса, формальдегиднинг 0,5% эритмаси, лизолнинг 0,5%, хлорамин, эфир, ацетонларнинг 3%, натрий гипохлориднинг 0,2% эритмаларида ва 70% спиртда тез юкумсизланаи. ИТВ нинг юкумлилик хусусияти хомиладорликка карши махсус – сперминцид таъсирида йуколади. Сперминцид жумладан ИТВнинг тескари транскриптаза ферменти активлигини хам сусайтиради. Турли-туман буюмлар таркибидаги ОИТВни юкори харорат (57о дан юкори) хам бутунлай нобуд килади. Аммо ретровирус куритилган холда 22о С. да 4-6 кун мобайнида узининг юкумлилик даражасини салаб колиши мумкин. Шунингдек ОИТС кузгатувчилари радиактив нурланишлар ва ультрабинафша нурларига бирмунча чидамли.
ИТВ беморларининг биологик тукималарида ва суюкликлари таркибида куп микдорда топилган. Айникса кон таркибидаги вируслар хал килувчи роль уйнайди. Кон касаллик манбаигина эмас, у касаллик кузгатувчисини бошка шахсларга ташувчи вазифасини хам бажаради. Аммо касалликнинг асосий сабабчиси эркакларнинг уруг суюкликлиги (сперма) дир. Шу билан бирга аёлларнинг жинсий суюклиги (кин ва бачадон буйнидан ажраладиган суюклик) таркибида ИТВ патоген холда сакланади. Гетеросексуалистлар орасида ОИТСнинг кенг таркалаётганлиги сабабини тушунтириш мумкин. Бошка биологик суюкликлар (сулак, куз ёшлари, тер, аёллар сути, орка мия суюклиги) таркибидаги ретровируслар маълум микдорда топилган. Аммо бу суюкликларнинг микдори кам булганлиги ва уларнинг таркибидаги вируслар сони хам кам топилганлиги сабабли уларнинг касаллик юктириш хавфи паст. Факат она сути оркали касаллик болага утиши мумкин (агар она узок муддат давомида эмизаётган булса). ИТВ кондаги моноцитлар, лимфа тугунларида, упка тукимасида, суюк илигида, шунингдек асаб системаси тукималарида хам топилган.



Download 450.23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling