Uzum yetishtirish texnologiyasi

Uzilgan uzum parvarishi

Uzilgan uzumni parvarish qilish bo'yicha tavsiyalar quyidagi fikrlarda umumlashtiriladi:

• 
  Vaktsinatsiya joyi, ilgari aytib o'tilganidek, plyonka bilan o'ralgan bo'lishi kerak, mumi ham mumkin, yozda quruq ob-havoda sumkadan issiqxona ortiqcha bo'lmaydi.
  
• 
  Emlash akkreditatsiyasi bosqichida uzum faol sap oqishini ta'minlash uchun sug'orishga muhtoj.
  
• 
  Bo'limlarning infektsiyasini oldini olish uchun antifungal davolash qabul qilinadi.
  
• 
  Bahor va yoz oylarida qovoq jazirama quyoshdan himoyalangan, kuzgi emlash bo'lsa, u qishga boshpana beradi, ammo boshpana iskala parchalanmasligi uchun.
  
• 
  Yozgi yashil emlashlar ayniqsa mo'rt, ularni tasodifiy buzilishlardan himoya qilish kerak.
  

Uzumni emlash muammoli bo'lishi mumkin, ehtimol tez yoz variantlari bundan mustasno. Yo'lning boshida taslim bo'lmaslik va uzumzoringizda payvandni muvaffaqiyatli qo'llash imkonini beradigan tajribaga ega bo'lmaslik uchun sabr-toqat va ushbu ilm-fanning nozik jihatlarini puxta o'rganish talab etiladi.

3. 
   Oʻzbekistonda yetishtiriladigan uzum navlari
   

Andijon qora uzumi

Qora andijoniy, Qora – xalq seleksiyasida chiqarilgan oʻrtapishar xoʻraki va mayizbop uzum navi. Tupi kuchli oʻsadi. Bargi toʻgarak, besh boʻlmali, kertikli, toʻq yashil, orqa tomoni tuksiz. Guli ikki jinsli. Uzum boshi choʻziq, 250-300 g, shingillari tigʻizligi oʻrtacha. Gʻujumi yirik, dumaloq, rangi tim qora, poʻsti yupqa, tarang, eti shirali, tarkibida 25–27% qand moddasi bor. Hosili faol harorat 2700-2750° boʻlganda 128–140 kunda pishib yetiladi (avgust oxiri). Hosildorligi 150–200 s/ga. Zamburugʻli kasalliklar va zararkunandalarga chidami oʻrtacha, sovuqqa chidamsiz. Fargʻona va Andijon viloyatlarida keng tarqalgan.

Oq Husayni

xalq seleksiyasida yetishtirilgan oʻrtapishar xoʻraki uzum navi. Vatani Oʻrta Osiyo. Sharqiy ekologik-geografik navlar guruhiga kiradi. Oʻzbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Rossiyaning Stavropol oʻlkasi va boshqa joylarda tarqalgan. Gʻujumlarining shakliga qarab bir necha xillarga boʻlinadi. Moʻrchamiyon Husayni, kelinbarmoq Husayni, qizil Husayni, loʻnda Husayni (kadu Husayni) xillari ayniqsa koʻp tarqalgan. Tupi kuchli oʻsadi. Bargi oʻrtacha, toʻgarak, 3—5 boʻlmali. Oʻrtacha kertikli, usti silliq, mayin. Guli ikki jinsli. Uzumi avgust-sentyabrda pishadi. Uzum boshi yirik, konussimon, sershingil, gʻavol, ogʻirligi oʻrtacha 300 — 350 g (ayrimlari 1 kg gacha). Gʻujumi oʻrtacha va yirik, tuxumsimon yoki silindrsimon, poʻsti yupqa, sargʻish-yashil, qarsillaydi, sershira. Tarkibida 18 — 20% qand bor, nordonligi 2—3%. Oʻsuv davri 153 kun. Hosildorligi 170—180 s/ga. Sovuqqa va qurgʻoqchilikka chidamsizroq. Yangiligida yeyiladi, mayiz solinadi. Saqlashga, uzoq joylarga yuborishga chidamli. Oʻzbekistonning barcha viloyatlarida rayonlashtirilgan.

Parkent

Parakati, Pushti Parkati — oʻrtagi mahalliy xoʻraki uzum navi. Xalq seleksiyasi (Toshkent viloyati Parkent tumani)da yaratilgan. Sharqiy ekologik-geografik navlar guruhiga mansub. Barglari oʻrtacha va yirik kattalikda, keng panjasimon yoki yumaloq shaklda, chetlari qirrali, baʼzan qirrasiz. Guli ikki jinsli. Uzum boshi yirik, silindrsimon, zichligi oʻrtacha. Gʻujumi yirik, dumaloq-oval shaklda, toʻq-qizil yoki toʻq pushti rang . Eti sershira, poʻsti yupqa, gʻubor bilan qoplangan. Kurtagi koʻkarganidan keyin Toshkent viloyatida faol harorat yigʻindisi 3000—3200°da 135—140 kunda, sentyabr oʻrtalarida yaxshi pishib yetiladi. Tupi kuchli oʻsadi, novdalari yaxshi pishadi. Hosildorligi 180— 220 s/ga (ishkomlarda 250 s/gacha). Sovuqqa chidamsizligi, kul (oidium) kasalligiga moyilligi bilan ajralib turadi. Yangiligida isteʼmol qilinadi, musallas, desert va shampan vinolari tayyorlanadi. Qisman mayiz solinadi. Toshkent viloyatida koʻp ekiladi.

Charos

erta oʻrtapishar mahalliy, xoʻraki uzum navi. Oʻrta Osiyoda keng tarkalgan. Sharqiy ekologik-geografik navlar guruhiga kiradi. Tupi kuchli oʻsadi. Bargi yirik, toʻgarak, oʻrtacha va kam kertikli, usti toʻq, orqasi och yashil, tuksiz. Guli funksional urgʻochi. Uzum boshi oʻrtacha va yirik, tigʻiz, 300—400 g. Gʻujumi yirik, dumaloq tuxumsimon, koʻkimtir qora, seret, shirin, poʻsti qalin. Tarkibida qand miqdori 21—23%, nordonligi 5,5 — 8%, iyul—avgustda pishadi. Hosildorligi 80—100 s/ga. Asosan, yangiligida yetiladi. Ragʻaga chidamsiz. Toshkent, Fargʻona, Andijon va Namangan viloyatlarida ekiladi.