Va texnologiyalar universiteti yer osti konchilik ishlari

Echim: Er ostidan ruda zaxiralarini qazib olish koeffitsientini topamiz

bunda, P- shaxtaning balansli zaxiralaridagi foizlarda shaxta bo‘yicha foydali qazilmaning umumiy yo‘qotilishi. Ular yo‘qotilishlardan umumshaxta seliklarida P_o.s. va foydalanish yo‘qotilishlarida P_e omborlarga joylanadi, ya’ni

Bizning misol uchun s=1-0,01*9=0,91

Formula bo‘yicha aniqlaymiz
Z_p =68*0,91= 61,88 mln.t
SHaxta bo‘yicha umumiy yo‘qotilish tashkil etadi
68-61,88=6,12 mln.t.
Formula bo‘yicha
Topamiz yilda
bu texnik loyihalash me’yorlariga mos keladi.
t₁=2,5 yilni va t₂=2,3 yilni qabul qilib
SHaxtaning mavjudligi (aniq) muddatini topamiz:
T_f = 41,2+2,5+2,3=46 yil
Loyihalash qalinligi (quvvati) o‘zlashtirilgandan so‘ng shaxtaning sutkalik qazishi tashkil etadi:
ton
Rudali jismlar yotiqligi 30⁰ dan ortiq konlarni qazishda kondagi unumdorlik kon ishlarining yillik pasayishi – yil davomida rudali jismlarning barcha maydoni bo‘ylab kon ishlari pasayishi bo‘yicha aniqlanadi.
Yillik unumdorlik kon mavjudligining iqtisodiy maqbul bo‘lgan muddati bilan bog‘langan bo‘lishi lozim.


2-Amaliyot ishiga topshiriqlar.
2- jadval.

Variant raqami	A, mln.t/yil	Pсел	Zбал,, mln .t	m1,m	m2, m	m3, m	m4, m	Pe	a, grad
1.	1,8	3%;	80	2.1	1,9	1,8	1,2	9%;	70^0.
2.	1	4%	25	1,5	2,9	2,5	-	9%	72^0
3.	1,2	5%	75	2,1	3,2	-	-	9%	78^0
4.	1,5	3%;	75	2.5	2,9	2,8	2,3	9%;	80^0.
5.	1,7	4%	85	2,2	4,1	3,9	-	9%	84^0
6.	1,9	5%	80	2,5	3,1	3,2	-	9%;	60^0.
7.	2,1	3%;	75	4,1	4,5	3,8	1,3	9%	82^0
8.	1,5	4%	70	2,3	1,9	1,6	-	9%	78^0
9.	1,8	5%	68	2,8	8,9	-	-	9%;	75^0.
10.	2	3%;	90	2,8	3,1	4,2	1,9	9%;	84^0
11.	1,8	4%	80	2,5	3,1	3,2	-	9%;	60^0.
12.	1	5%	75	4,1	4,5	3,8	1,3	9%	82^0
13.	1,2	3%;	70	2,3	1,9	1,6	-	9%	78^0
14.	1,5	4%	68	2,8	8,9	-	-	9%;	75^0.
15.	1,7	5%	90	2,8	3,1	4,2	1,9	9%;	84^0
16.	1,9	3%;	80	2.1	1,9	1,8	1,2	9%;	70^0.
17.	2,1	4%	25	1,5	2,9	2,5	-	9%	72^0
18.	1,5	5%	75	2,1	3,2	-	-	9%	78^0
19.	1,8	3%;	75	2.5	2,9	2,8	2,3	9%;	80^0.
20.	2	5%	85	2,2	4,1	3,9	-	9%	84^0

Amaliyot ishi №3

Mavzu: Konlarni ochish sxemasini tanlash

Mashg‘ulot maqsadi: Berilgan shartlar uchun konlarni ochishning qaysi variantini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘lishi lozimligini talabalarga o‘rgatish.
Berilgan shart uchun konlarni ochishga quyilagi variantlarni qo‘llash tavsiya etiladi; a) jinslar siljishi zonasi tashqarisida joylashgan vertikal stvol bilan ochish sxemasi; b) yotiq yonlarda o‘tkazilgan kvershlaglar bilan qiya stvol yordamida ochish.
Berilgan shart uchun konlarni ochishning qaysi variantini qo‘llash maqbul ekanligini baholashni o‘tkazamiz.
Oldin saqlovchi jinslar siljish burchagini β, α= graduslar uchun formula bo‘yicha aniqlaymiz
bunda: uyumlarning (qatlamlarning) yotiqlik burchagi;
siqilishda jinslarning mustahkamlik chegarasi, MPa;
cho‘zilishdagi mustahkamlik chegarasi, MPa.
Kon, ¦ = 10 jinslar qattiqlik koeffitsientli saqlovchi jinslarning qatlamsiz tuzilishiga kirishi sababli, bizning holatimizda β = .
Rudaning balansli zaxiralarini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: L – cho‘ziqligi bo‘yicha rudali jismlar uzunligi;
- rudali jismlarning gorizontal qalinligi (quvvati);
- ruda zichligi.
Qazilgan rudani formula bo‘yicha topamiz

bunda: - ruda qazib olish koeffitsienti
r – sifatsizlanish koeffitsienti
SHaxta maydonidagi qavatlar sonini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: o‘tirindilar (qoplama jinslarni) hisobga olmasdan konni qazish chuqurligi; qavat balandligi, taxminan 60 m.
30 – 90 gradus yotiq burchakli konlarni ishlab chiquvchi konning yillik unumdorligini formula bo‘yicha aniqlaymiz

bunda: - o‘rtacha yillik qazish darajasi pasayishi, m;
rudali qavatlarning o‘rtacha maydoni,



bir o‘qli siqilishga jinslar mustahkamligi chegarasi bo‘yicha taxminan aniqlaymiz, agar


Yillik unumdorlikni qabul qilamiz
Berilgan yillik unumdorlikda texnik-iqtisodiy taqqoslash uchun ochishning variantlarini qabul qilamiz: 1- vertikal va 2- qiya stvollar bilan rudani skipli ko‘tarishli tashish bilan.
Konni ishlash davomiyligini formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Konni ishlashning olingan muddati qiyin sharoitlar uchun konning eng maqbul muddati bilan 2-jadval bo‘yicha mos keladi.
Taqqoslangan variantlar bo‘yicha asosiy sarflarni aniqlaymiz. Ochiladigan lahimlar ko‘ndalang kesimlari va stvol oldi qo‘ralari hajmini konning yillik unumdorligiga va rudani tashishning qabul qilingan usullariga muvofiq namunaviy bilan qabul qilamiz.
Vertikal stvol kesim maydonini formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Kvershlaglarning ko‘ndalang kesim maydonini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Skipli ko‘tarilishdagi stvol oldi qo‘ralari hajmini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Vertikal stvol bilan ochishda kvershlaglar gorizonti uzunligini formula bo‘yicha aniqlaymiz






g - o‘tirindilar (qoplama jinslar) siljish burchagini deb qabul qilamiz
Skiplarda rudani berishdagi qiya stvol kesimini formula bo‘yicha aniqlaymiz

Qiya stvol uzunligini (2-variant) formla bo‘yicha topamiz

Qiya stvol bilan ochishda kvershlaglar gorizonti uzunligini ham formula bo‘yicha aniqlaymiz

2-variantda ham stvol oldi qo‘ralari hajmi 495 ni tashkil etadi. Asosiy lahimlarni o‘tkazishdagi sarflar 3-jadvalda keltirilgan
3-jadval.

Lahim	Ko‘ndalang kesim maydoni xomaki, m^2	Uzunlik m	Hajmi,	1 lahimni o‘tkazish qiymati	Lahim o‘tkazishdagi sarflar
1- variant
Vertikal stvol	23,8	360	8568	650	5,5692
Stvol oldi qo‘rasi	-	-	495	500	0,2475
Kvershlag 1	4,7	172	808	300	0,2424
Kvershlag 2	4,7	188	884	300	0,2652
Kvershlag 3	4,7	204	959	300	0,2877
Kvershlag 4	4,7	220	1034	300	0,3102
Kvershlag 5	4,7	236	1109	300	0,3327
Kvershlag 6	4,7	252	1185	300	0,3553
Itogo					7,6102
2- variant
Qiya stvol	28,5	373	106305	400	4,2522
Stvol oldi qo‘rasi	-	-	495	500	0,2475
Kvershlagi 1 - 6	4,7	1032	4850	300	1,4551
Jami					5,9595

Ko‘tarish jihoziga ketgan asosiy sarflarni hisobga olgan holda (2,5 mln. rub.) variantlar bo‘yicha umuiy asosiy sarflar tashkil etadi: 1-var. 10,1102; 2-var. 8,4595 mln.