Variant №1 Ekologiyani mustakil fan sifatida shaklllanishi,maqsadi va vazifalari

Filtrlash - bu(lоtincha filtrum, inglizcha, frantsuzcha- filtration) maхsus uskunalar, g‘оvakli filtrlash to‘siqlari jоylashgan filtrlarda turli suyuqliklarni - qattiq zarracha (suspenziya) va gaz qattiq zarracha sistemalarini bir-biridan ajratish jarayonidir. Filtrlar suyuqlik yoki gazni o‘tkazib, qattiq fazani ushlab qоladigan, g‘оvakli filtrlоvchi to‘siqlar bilan jihоzlangan bo‘ladi

“HFX” kafedrasi mudiri: G’. Mirzaqulov

Variant № 11
1. Biologik resurslar, ulardan oqilona foydalanish va muxofaza qilish chora tadbirlari. (o‘simlik, xayvon, mikroorganizm, tuproq, suv, o‘rmon, fotosintez, gummus, iqlim, antropogen omil, kislorod, organik modda, karbonad angidrid, qo‘riqxona, milliy bog‘, buyurtmaxona, qizil kitob.)

Biologik resurslar – o‘simliklar va hayvonat dunyosisiz insoniyat o‘z hayotini tasavvur qilishi qiyin. Planetamizda yirik organizmlarning hozirgi holatiga yetib kelishiga o‘simlik resurslari dastlabki manbaa bo‘lganligi ham ilmiy jihatdan isbotlangan. Tabiiy resurslar orasida biologik resurslar muhim ahamiyatga ega. Bu resurslar tugamaydigan resurslar bo‘lib ulardan oqilona foydalansa cheksiz mahsulotlar olish mumkin. O‘simliklar Yerdagi hayot manbaidir. Insoniyatning yashashi Yerni atmosfera kislorodi bilan ta’minlaydigan o‘simliklar karbonat angidrid yutib atmosferani tozalab turadi. Quruqlikda o‘simliklar tuzilishiga qarab 6 guruhga ajratiladi: 1 – Daraxtlar; 2 – butalar; 3 – yarim butalar; 4 – o‘t o‘simliklar; 5 – lishayniklar; 6 – Moxlar. Yer yuzida o‘rmonlarning umumiy maydoni 410 mln. ga atrofda, ya’ni quruqlikning 31 % ini tashkil qiladi. Yog‘och miqdori -140 mlrd. m 3 o‘rmonlar aholi jon boshigaHayvonoat olami boyliklari biologik resurslarning ikkinchi muhim qismi hisoblanadi. Yer yuzida yashovchi hayvonlar o‘simliklar turiga qaraganda 5 baravar ko‘p bo‘lib, 1,5 mln. dan oshadi. Butun jonivorlarning 75 % i hashoratlarga to‘g‘ri keladi, hashoratlardan keyin malyuskalar (8,8 %), ulardan keyin hamma umurtqalilar (baliqlar, qushlar, quruqlik va suvda yashovchilar, sut emizuvchilar) turadi. Umurtqalilar 35600 tur bo‘lib, ularning yarmi baliqlardir. Sut emizuvchilar umurtqalilarning 0,1 qismini, quruqlikka yashovchi hayvonlar ja’mi turning 93 % ini, suv hayvonlari esa 7 % ini tashkil qiladi.

Keyingi 100 ming yil ichida 2/3 o‘rmonzorlar yo‘q qilingan. Oxirgi 200 yil ichida 0,5 mlrd.ga o‘rnida cho‘llar hosil bo‘lgan. Keyingi o‘rinda cho‘llar hosil bo‘lgan, keyingi 100 yil ichida Amerakada -540 ming ga o‘rmonzor kesilgan, jahon bo‘yicha 67 mln.ga o‘rmon yo‘q qilingan. O‘zbekistonning quyidagi o‘simliklari harqaro «Qizil Kitob»ga kiritilgan va qattiq muhofaza qilinadi. Ular quyidagilar; toq piyoz, omonqora, balquray, kovrik, sumbul, tovsag‘iz, taxmoq kovar, yetmak, xurmo, qizil lola, targ‘il lola, chinor, anor.