8 variant 1 savol. Ko‘chirma gapli qo‘shma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi
Ko‘chirma gap qo‘shtirnoq ichiga olinadi, badiiy asarlarda tire bilan ajratib beriladi.
Ko‘chirma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi quyidagicha bo‘ladi:
I. Ko‘chirma gap darak gap bo’lib, muallif gapidan oldin kelsa, undan keyin vergul va tire qo‘yiladi: "Yuring, men o 'sha tomonga boraman", - dedi Komila (badiiy asarlarda tire ishlatiladi). So‘roq va undov belgilari qo‘shtirnoq yopilmasdan oldin qo‘yiladi.
2. Ko’chirma gap muallif gapidan keyin kelsa, muallif gapidan keyin ikki nuqta qo‘yiladi: Bir kun Husayn Mirzo shipga qarab yotib, vazirlariga shunday debdi: - Olib keling!
3. Muallif gapi ko‘chirilgan gap ichida kelsa, tinish belgilari quyidagicha qo‘yiladi: !
1) ko‘chirilgan gapning uzilib qolgan qismida hech qanday tinish belgisi bo’lmasa yoki vergul yoxud ikki nuqta bo‘lsa, bu belgilar tushirilib, muallif gapi har ikki tomondan vergul va tire bilan ajratiladi: "Hazrat, -debdi Xudoyberdi unga qarab, - tandirni qurolmadim".
2) ko‘chirilgan gapning uzilib qolgan qismidan so‘ng nuqta qo‘yish lozim bo’lsa, muallif gapidan oldin vergul va tire, muallif gapidan so‘ng esa nuqta qo‘yiladi: "Noyib to‘raning gaplaridan bilinadi o‘zi, -dedi ko‘chirilgan gapning uzilib qolgan qismidan so‘ng nuqta qo‘yish lozim bo’lsa, muallif gapidan oldin vergul va tire, muallif gapidan so‘ng esa nuqta qo‘yiladi: "Noyib to‘raning gaplaridan bilinadi o‘zi, -dedi Miryoqub. - Siz bo’l gan gaplarni aytib bering".
3) ko‘chirilgan gapning uzilib qolgan qismidan so‘ng so‘roq yoki undov belgisi qo‘yish lozim bo‘lsa, muallif gapidan avval o‘sha belgi va tire qo‘yiladi, muallif gapidan so‘ng nuqta va tire qo‘yilib, ko‘chirma gapning davomi bosh harf bilan boshlanadi: Xadichaxon ko’zlarini ayyorlik bilan o’ynatib turib, kundoshiga qaradi: - Gapni eshitayotirsizmi?- dedi. - Ertaga biznikiga shaharlik mehmonlar kelishar ekan!. (Ch.)
Do'stlaringiz bilan baham: |
