Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi

11. 1. 2. Ijti moi y resursl arni ng xus usi yatl ari. 
Ijti moi y r esursl ar bar cha r esursl arni ng yadr osi hi sobl anadi, undan 
foydal an may t uri b boshqa resursl ar dan unuml i foydal ani b bo`l maydi. 
Ijti moi y r esursl ar bir qat or o` zi ga xos t omonl ar ga ega. Bu t abii y resursl ar 
bil an t aqqosl anganda yaqqol ko`ri nadi. 
Bi ri nchi dan,  t abii y resursl ar e miril adi, ijtimoi y r esursl ar esa sezil arli dar aj ada 
o` zgar maydi. 
Ikki nchi dan,  bu r esursl ar ishl atil gan sari ka mayi sh e mas, balki ko` payi sh 
xususi yat ga ega.
Uc hi nchi dan,  t abii y r esursl ar ni uzoq saql ash i mkoni yati bo`lsa, ijti moi y 
resursl ar uzoq vaqt foydal anil magandan so`ng qadrsi zl anadi. 
To` rti nchi dan,  ijti moi y r esursl ar ni ng «etarlili k- et ar-si zli k» mezonni ancha 
mur akkab hi sobl anadi va xozircha et arlicha ishl ab chi qil magan.
Bes hi nchi dan, ul ar naf aqat xil ma- xilli k, bal ki o`zar o o`ri nbosarli k 
hususi yati ga ha m ega. 
Ijti moi y resursl ar ni ng o` zi ga xos hususiyatl ari dan biri - bu ul ar dan t o` g’ri 
foydal ani sh va opti mall ashtirish i mkoni ni ber adi. Bugungi kunda boshqarishni ng 
bar cha t abaqal ari da ijti- moi y r esursl ar dan foydal ani sh daraj asi juda past. Ayni qsa, 
ma halli y o` z- o`zi ni boshqarish or ganl ari t omoni dan moti vat si on r esursl ar dan 
foydal ani sh j uda sust a mal ga oshirilmoqda. Tadqi qotl arga ko`ra, mahalli y 
aholi ni ng o` z atrofi da sodir bo`l ayot gan voqeal ar dan xabar dorli k daraj asi j uda past. 
Bos hqa resursl ar ahvoli bundan yaxshi e mas.
Yuqori dagil ar dan ko`ri ni b t uri bdi ki, ijtimoi y r esurs-l ar dan foydal ani shni 
opti mall ashtirish eng dol zar b mua mmo-l ardan biri bo`li b qol moqda.
Bu mua mmol ar ni hal etishda quyi dagi pri ntsi pl ar ga asosl anish maqsadga 
muvofi q: 
a) ko mpl ekslili k pri ntsi pi; 
b) maqsadni a mal ga oshirish pri ntsi pi; 
v) manf aatl ar ni moslashtirish pri ntsi pi; 
g) ko` p daraj ali tahlil pri ntsi pi; 
d) me` yorlili k pri ntsipi; 

---

60 
Ko` p daraj ali t ahlil pri ntsi pi kor xona ko`l a mi ni ani ql ash or qali unga qaysi 
ijti moi y resursdan foydal ani sh ko` pr oq naf keltirishi ni ani ql aydi. 
Ma qsadni a mal ga oshirish pri ntsi pi, ma qsadni ani q bel gilash, muqobi l 
vari antl ar ni bel gil ash va ijti moi y r esursl ardan opti mal f oydalani shni o` z i chi ga 
ol adi. Ko mpl ekslili k pri ntsi pi - barcha ijti moi y r esursl ar dan ko` p t o monl a ma 
foydal ani shni t a` mi nlaydi. Manf aatl ar ni mosl ashtirish pri ntsipi ni ng asosi y sharti 
bir biri ni rad et uvchi t endent si yal ar ni neytrall ashtirish. Me` yorlili k pri nt si pi ni ng 
asosi y maqsadi ijti moi y r esursl ar dan f oydal ani shni boshqa maqsad, vazifal ar va 
qadri yatlar bilan uyg’unli kda a mal ga oshirishni ta` minl ash.
Ijti moi y r esursl ar ni ng har biri ni qo`ll ash uchun ani q ijti moi y t exnol ogi ya 
ishl ab chi qi sh kerak. Masal an, moti vat si on r esursl ar dan f oydalani sh 3 bosqi chda 
a mal ga oshiriladi: qadri yatl ar, qoi dal ar va moti vl ar.