Vazirligi’ samarqand davlat universeteti mirzaxodjayev A. B., Sharifov Sh. S., Boboqulov S. B

Pul-kredit siyosati, davlat tomonidan mamlakatning pul, kredit va bank tizimlari orqali amalga oshiriladigan kredit siyosati. Pul massasini tartibga solish foiz stavkalariga va shu bilan iqtisodiy muhitga ta'sir qiladi. Masalan, qimmat pul siyosati foizlarni oshiradi, iqtisodiy o’sishni pasaytiradi va ishsizlikni oshiradi. Aksincha, arzon pul siyosati iqtisodiy o’sishni va ishsizlikning pasayishini keltirib chiqaradi.
Daromadlar siyosati - bu hukum tomonidan inflyatsiyani siyosiy choralari bilan ushlab turish istagi: ish haqi va narxlar ustidan
6
to’g’ridan-to’g’ri nazorat qilish yoki ish haqi va narxlarni oshirishni ixtiyoriy rejalashtirish.
G’arbiy iqtisodiy adabiyotda daromadlar siyosati eng ziddiyatli hisoblanadi. O’ttiz-qirq yil oldin ushbu siyosat inflyatsiyaga qarshi kurashda samarali deb hisoblangan. Hozirgi kunda ko’plab iqtisodchilar buni nafaqat samarasiz, balki zararli deb hisoblashadi, chunki bu inflyatsiyani pasaytirmaydi. Shuning uchun aksariyat rivojlangan davlatlar favqulodda vaziyatlarda undan foydalanadilar.
Tashqi iqtisodiy siyosat. Xalqaro savdo samaradorlik va iqtisodiy o’sishni, aholi turmush darajasini oshiradi. Tashqi savdoning muhim ko’rsatkichi sof eksport hisoblanadi, bu eksport qiymati va import qiymati o’rtasidagi farqdir. Agar eksport importdan oshsa, ortiqcha, agar import eksportdan oshsa, savdo defitsiti mavjud.
Savdo siyosati eksport va importni rag’batlantiradigan yoki cheklaydigan tariflar, kvotalar va boshqa tartibga solish vositalarini o’z ichiga oladi. Tashqi sohani tartibga solish turli xil iqtisodiy rayonlarda makroiqtisodiy siyosatni muvofiqlashtirish orqali amalga oshiriladi, lekin asosan valyuta bozorini boshqarish orqali amalga oshiriladi, chunki tashqi savdoga mamlakat valyuta kursi ta'sir qiladi.
Asosiy makroiqtisodiy masalalar:

• iqtisodiy sikllarni tahlil qilish;

  
  

• inflyatsiya va ishsizlikning o’zaro ta'siri;

  
  

• barqaror iqtisodiy o’sishga erishish;

  
  

• iqtisodiyotning real va pul sohalarining o’zaro ta'siri;

  
  

• mamlakat savdo balansini tahlil qilish;

  
  

• milliy bozorlarning mamlakat ichkarisida va iqtisodiyotning tashqi sektori bilan aloqasi;

  
  

• davlatning samarali makroiqtisodiy siyosatiga erishish.

  
  

Makroiqtisodiyot umumiy iqtisodiy nazariyaning bo’limi hisoblanib, unda milliy xo’jalik darajasida iqtisodiyotning fundamental muammolari tadqiq qilinadi.

Makroiqtisodiy nazariyaning ikki ko’rinishi o’zaro farqlanadi:

1. pozitiv Makroiqtisodiyot;

   
   

2. normativ Makroiqtisoiyot.

   
   

7
Pozitiv Makroiqtisodiyot real iqtisodiy xodisalarni va ularning aloqadorliklarini o’rganadi.

Normativ Makroiqtisodiyot esa qaysi sharoitlar yoki jihatlar maqbul yoki nomaqbul ekanligini belgilaydi, harakatning aniq yo’nalishlarini taklif etadi.
Shu joyda Iqtisodiy nazariyaning ikki mustaqil bo’limi sifatida Makroiqtisodiyot va Mikroiqtisodiyot fanlarining predmetlarini o’zaro farqlab olishimiz zarur.
Mikroiqtisodiyot predmeti bo’lib ―belgilangangan‖ iqtisodiy shart- sharoitlarda uy xo’jaliklari va firmalar darajasida iqtisodiy karor kabul qilish mexanizmi xisoblanadi. Mikroiqtisodiy tahlil obyekti bo’lib alohia tovarlar bozorlari, resurslar bozorlari, ulardagi talab va taklif hisoblansa makroiqtisodiyotda milliy iqtisodiyot darajasida Mehnat, pul, tovarlar va xizmatlar bozorlarining o’zaro munosabatlari va o’zaro ta‘sirini tahlil qilinadi.