Vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi termiz

Zardob bilan davolash va kasallikning oldini olish. Normal va immun 
zardoblar tafovutlanadi. Normal zardoblar sogiom donor qonidan ajratib olinib, 
juda og‘ir kechadigan yuqumli kasalliklarni davolash va oldini olishda ishlatiladi. 
Tarkibida, asosan, ma’lum bir patogen mikroorganizmga qarshi antitelolar 
tutuvchi zardoblar immun zardoblar deb ataladi. Immun zardoblar yuqumli 
kasallikdan tuzalgan odamlar qoni yoki shu kasallik qo‘zg‘atuvchisining o ‘zi 
yoki antigenlari bilan bir necha marta immunizatsiya (giperimmunizatsiya) 
qilingan hayvonlar (ko'pincha otlar) qonidan olinadi. Bunday zardob oqsilining 
tarkibi odam zardobidagi oqsillarga yaqin, shu sababli odamlarga yuborilganda 
allergik reaksiyalar kam kuzatiladi. Bundan tashqari, otdan ko‘p, olishda 10 
litrgacha qon olish mumkin. Antigenni qancha miqdorda va necha bor yuborish, 
uning toksigenligi va immunogenligiga bogiiq. Dastlab hayvonlarga antigenning 
kichik miqdori teri ostiga yuboriladi, so‘ng asta-sekin miqdori oshirib boriladi. 
Hayvonlarni immunizatsiya qilish tugagach, oradan 3-4 kun o'tgach sinash uchun 
oz miqdorda qon olinib, unda immunoglobulinlar miqdori, ya’ni antiteloning titri 
aniqlanadi. Agar titr yetarli miqdorda boisa, u holda hayvondan kerakli hajmdagi 
qon olinadi, agar antiteloning titri kamroq boTsa, unda hayvonga yana 1-2 marta 
antigen yuborib, so‘ng kerakli miqdordagi qon olinadi. Uning sterilligi, 
xavfsizligi, oqsil miqdori, rangi, titri tekshiriladi va keyingi bosqichda ortiqcha 
oqsillardan tozalanadi. Davolash va profilaktika uchun ishlatiladigan immun 
zardoblar tozalangan, konsentratsiyalangan holda chiqariladi. Ulami aminoniy 
sulfat, ultratsentrifuga, elektroforez, gidrolitik fermentlar yordamida ajratib 
olinib, keraksiz oqsillardan tozalanadi. Immun zardoblar ikki guruhga boiinadi: 
toksinga qarshi - antitoksik va bakteriyaga qarshi - antibakterial. Bo‘g‘ma, 
botulizm, qoqshol, anaerob infeksiya, chayon va ilon zaharlariga qarshi antitoksik 
zardoblar tayyorlanadi. Stafilokokk, streptokokk va ko‘k yiring tayoqchasiga 
qarshi antibakterial zardoblar hozir keng qoilaniladi. Immun zardoblar maxsus 
qoilanm aga qat’iy rioya qilgan holda ishlatiladi. Immun zardob miqdori xalqaro 
birlikda (XB) oichanadi. Normal immunoglobulinlami zardobdan etil spirti 

---

13 
yordamida past haroratda fraksiyalarga ajratib olinadi. Globulinlami fraksiyalarga 
ajratish etil spirti konsentratsiyasining o‘zgarishiga, РН va tarkibidagi 
elektrolitlar miqdoriga bog’iq. Odam qonidan tayyorlangan immunoglobulinlar 
qizamiq, shol, ko'kyo'tal, gepatit A, tepki, suvchechak, skarlatina, chinchechak, 
qoqsholga qarshi, yuqori nafas yo‘li va murtak bezlari tez-tez yalligianadigan 
bolalarga profilaktika maqsadida qo'llaniladi. Zardoblami keragidan ortiqcha 
qo'llash mumkin emas, chunki ma’lum bir hollarda odamlarda allergik zardob 
kasalligi rivojlanishi mumkin. Hozir olimlar oldida yuqumli kasalliklarni maxsus 
profilaktikasini yanada takomillashtirish, qo'llanilayotgan vaksinalar sifatini 
yaxshilash va ytinada samaraliroq turlarini topish vazifasi turibdi.