World of Science May,Volume-6, Issue-5
Download 0.65 Mb. Pdf ko'rish
|
GLA IQ
|
World of Science May,Volume-6, Issue-5 39 GLITSIRRIZIN KISLOTASI BILAN GOSSIPOLNING SHIFF ASOSI HOSILALARI BILAN SUPRAMOLEKULYAR KOMPLEKSLARINI OLISH Sheraliyeva Dilnoza GulDU magistranti Alimov Alisher Erkinovich GulDU katta o’qituvchisi Rejepov Kuralbay Jadigerovich O’zR FA Bioorganik kimyo instituti katta ilmiy xodimi, k.f.n. Matchanov Alimjon Davlatboyevich O’zR FA Bioorganik kimyo instituti k.f.d., professor Annotatsiya: Ushbu ishda g’o’za o’simligi tarkibida uchraydigan polifenil birikma- gossipolning isoniazid bilan Shiff asosini olish va olingan shiff asosining Shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) ildizining asosiy triterpenoidi glitsirrizin kislotasi va uning monoammoniyli tuzi bilan turli xil nisbatlardagi suvda eruvchan supromolekulyar komplekslarini olish, olingan Shiff asosi va supromolekulyar komplekslarning ayrim fizik- kimyoviy va spektral xususiyatlari o’rganildi va kimyoviy tuzilishi tahlil qilindi. Kalit so’zlar: Gossipol, Glitsirizin kislota, Supramolekulyar kompleks, Shiff asoslari, IQ- spektroskopiya. Polifenollar – tabiiy biologik faol moddalarning keng guruhi bo’lib, yuqori o’simliklarning ajralmas qismi hisoblanadi. Gossipol moddasi triterpen aldegidlar guruhiga mansub bo’lib, Gossypium deb ataluvchi o’simliklar tarkibida uchraydi. Bunday o’simliklar sinfiga shuningdek paxta ham kiradi, uning tarkibida (paxtaning naviga qarab) 0.56-3% gacha gossipol moddasi uchrashi mumkin, u paxtaning barglarida, ildizida, hamda boshqa tana qismlarida keng miqdorda uchraydi. Gossipol polifenol tabiatiga ega bo’lgan tabiiy birikma bo’lib, u o’zining kimyoviy tuzilishi, biologik faolligining betakrorligi bilan bir qatorda turli xil virusli kasalliklar, shamollash, oshkozon-ichak yaralari va shishlarga qarshi dori vositalarni yaratishda asosiy manbalardan biri hisoblanadi. Gossipol asosida sintez qilingan ko’pchilik Shiff asoslari interferon induktorlari, immunomodulyator va immunosupressiv xususiyatlarini namoyon qiladi. So’nggi yillarda olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalariga ko’ra gossipolning turli xil tuzilishga ega bo’lgan birlamchi aminlar bilan olingan xosilalari gossipolga nisbatan yuqori biologik faollikka ega ekanligi aniqlangan [1-2]. Shirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.) ildizining foydali xususiyatlari uzoq vaqtlardan beri ma’lum bo’lib u g’arb mamlakatlarda lazzat beruvchi vosita, shuningdek, tinchlantiruvchi vosita sifatida ishlatilatilib kelinadi. Shirinmiyaning tarkibiy qismidan ajratib olingan moddalar antimikrob faollikni namoyish etishi aniqlangan [3]. Xalq tabobatida keng foydalaniladigan shirinmiya o’simligi ( Glycyrrh za glábra) ildizining asosiy triterpenoidi glitsirrizin kislotasi (GK) va uning tuzlari tibbiyotda keng qo’llaniladi. GK tashqi va mahalliy foydalanish uchun virusga qarshi vosita. Glitsirizin kislota DNK va RNK Download 0.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|