X. G‘ulomova, T. G‘afforova ona tili darslari 1-sinf o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma To‘ldirilgan va qayta ishlangan ikkinchi nashr

Kitobxon.Com

---

4
ONA TILI DARSLARINING MAQSAD VA VAZIFALARI
Birinchi sinfda ona tilini o‘qitish o‘quvchilarning lug‘at boyligini 
oshirish, og‘zaki va yozma nutqini rivojlantirish (ya’ni to‘g‘ri o‘qish va 
yozish) ga, fonetika, leksika, so‘z yasalishi va grammatikaga oid bilimlarni 
o‘rganish uchun zamin yaratishga xizmat qilmog‘i lozim.
Ona tili darslarida o‘quvchilar “Tovushlar va harflar”, “Bo‘g‘in”, 
“So‘z ma’nosi”, (“Shaxs va narsani bildirgan so‘zlar”, “Belgini bildirgan 
so‘zlar”, “Harakatni bildirgan so‘zlar”, “Sanoq va tartibni bildirgan 
so‘zlar”), “Nutq va gap” kabi bo‘limlar asosida tilga oid elementar 
bilimlarni egallaydilar. Bunda asosan grammatik tushunchalarni amaliy 
o‘rgatishga e’tibor qaratilgan. O‘quvchi mashq matnini o‘qish va yozish 
jarayonida grammatik tushuncha va qoidalarni amaliy bajarib boradi va 
keyingi sinflarda bu qoida va tushunchalarni nazariy o‘rganishga zamin 
yaratadi.
Asosiy diqqat bolaning nutqi va lug‘at boyligini o‘stirish, imlo 
savodxonligini tarkib toptirish, ya’ni to‘g‘ri o‘qish va yozish ko‘nikmasini 
shakllantirishga qaratiladi. Shuningdek, ona tili darslarida o‘quvchilarning 
chiroyli yozuviga e’tibor qaratish muhim ahamiyatga ega. Chunki birinchi 
sinfdan boshlaboq o‘quvchilarning chiroyli yozuviga e’tibor qilinsa, yuqori 
sinflarda va hayoti davomida inson did bilan chiroyli yozish malakasiga 
ega bo‘ladi.
Bundan tashqari, o‘quvchilarni ijodiy fikrlashga o‘rgatishga alohida 
e’tibor qaratildi. So‘z tuzish, uning ma’nosini izohlash, yozilishini bilib 
olish, test topshiriqlarini bajarish shular jumlasidandir.
Darslikda o‘quvchilarning til materiallarini oson o‘zlashtirishlarini, 
grammatik tahlilni sodda, aniq yo‘llar bilan amalga oshirishlari uchun turli 
jadvallardan foydalanildi.
Mashq shartlarida o‘quvchini fikrlashga, mulohaza yuritishga 
undovchi, taqqoslash va kuzatishga asoslangan holda xulosa chiqarishga 
yo‘llovchi, tahlilni muayyan izchillikda amalga oshirishni ta’minlovchi 
topshiriqlar berildi.
Darslikning o‘ziga xos tomoni yana shundaki, har bir yirik mavzudan 
so‘ng bilimlarni umumlashtiruvchi dars kiritildi. Bu dars uchun savol va 
topshiriqlar tizimi ishlab chiqildi. Bular o‘quvchilar egallashi lozim bo‘lgan 
bilimlar hajmini belgilashga, o‘quvchilarning o‘z bilimlarini o‘zlashtirish 
darajalarini aniqlash va tekshirishga yordam beradi.