X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Tuplanish va naychalash.
Harorat 20-30 °C boiganda tez o„sadi, bu 
davrda mineral o„g„it solish yaxshi natija beradi. Bu sharoitda yon 
poyalar hosil boiadi, natijada tuplanishga olib keladi. Tuplanish 3-4 barg 
hosil boiganda boshlanib 8-9 barg hosil bolganga qadar davom etadi va 
naychalash davri boshlanadi. Tuplanish davri eng muhim davr, sholining 
rivojlanishiga bogiiq
151 

---

bo'ladi. 8-9 barg hosil boiganda naychalash davri boshlanadi. Bu davrda 
ro„vak va uning a‟zolari rivojlanadi.
Gullash.
Sholining gullashi uning ro„vak chiqarish davri bilan 
to„g„ri keladi. Agar ro„vak chiqarish kunning birinchi yarmida boisa, 
unda gullash kunning ikkinchi yarmida, agar bordiyu ro„vak chiqarish 
kunning ikkinchi yarmida boisa unda gullash keyingi kuni keladi. 
Gullash kunning haroratiga b,og1iq. Gullash uchun maqbul harorat 30 °C 
ga yaqin, past 15-20 °C va yuqori harorat 50 °C atrofida boiadi.
Gullash yuqoridan boshlanadi, lekin ro'vakda birinchi boiib birinchi 
boshoqcha gullaydi. Umuman olganda, gullash tartibi tez buzilib turadi. 
Ro„vak 5-8 kun gullaydi. Gullayotgan boshoqcha- laming eng ko„p soni 
2-3 kunlari kuzatiladi.
Maqbul gullash uchun havoning namligi 70-80% boiishi kerak. 
Juda past namlikda (40%) sholi gullamaydi. Gul o„rtacha bir soat 
gullaydi. Bulutli havoda esa bu jarayon cho„zilib ketishi mumkin.
Pishish.
Donning shakllanish va pishish jarayoni bir necha 
bosqichda kechadi, ya‟ni bunda don shakllanadi, endosperm oziq 
moddalari bilan toiishadi, suvning miqdori kamayadi. Bu davr uchta 
pishish davriga bolingan: sut, mum va toliq pishish davrlari.
Sut pishish davrida don eniga va uzunasiga o„sadi. Chang- 
lanishdan sut pishish davrigacha 11-12 kun o„tadi. Don tarkibida 70% 
suv boiadi. Mum pishish davrida don unsimon, zichlik daraja- siga ega 
boiib timoq bilan kesiladi, bu davrda suvning miqdori 35% gacha boiadi, 
bu davr 20 kun davom etadi. Mum pishish davridan toliq pishgunga qadar 
5-7 kun o„tadi, umumiy pishish davri esa 30-40 kun davom etadi, albatta 
atrof-muhitga bogiiq holda.
Sholi navlari o„suv davrining davomiyligiga ko„ra quyidagi 
guruhlarga boiinadi.