X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

2. 0„simliknmg shakllanishi 
- ko'chat o„tqazilganidan 10-12 kun 
o„tgach, o„simlikning yer usti organlari shakllana boshlaydi. 
K.o„chatning uchki barglari to„q yashil tusga kiradi va bu o'simlikning 
shakllanish davriga kirganini bildiradigan belgidir. Bu davrda o„simlik 
bo„yiga tez o'sib, yangi-yangi barglar hosil qiladi, g„unchalaydi - bu 
paytda sekin o„sadi, keyin yana tezlashadi. 0„simlikning shakllanish 
davri 40-50 kun davom etadi.
3. Gullash davri 
- g„uncha hosil boiganidan 8-10 kun keyin gul 
to„plamining markaziy guli ochiladi. Shundan so„ng har 1-3 kunda 
uning atrofida gullar ochila boshlaydi. Gullash boshlan- gandan to 
oxirgi g„unchalar gullab boigunicha 30-35 kun va undan ko„p vaqt 
o„tadi. Gul to„plainida markaziy gullar ochilgan paytda o„simlik juda 
tez o„sadi. Shundan 8-10 kun o„tgach, o„simlikni o„sishi birdan 
to„xtaydi.
4. Urug„ning 
shakllanishi va pishishi 
- 
gullab 
boigan 
ko„sakchaning to„liq yetilishigacha 20-22 kun vaqt o„tadi. Urug„- likka 
ajratilgan maydonlarda gul to„plamiga shakl berish tavsiya qilinadi: gul 
to„plamining markazidan eng uzoqda joylashgan g„unchalar uzib 
tashlanadi yoki kimyoviy usulda (etrelning 0,2% eritmasi bilan) 
to„ktiriladi. Bu tadbir urug
1
vaznini hamda uning unuvchanligini 
oshishini ta‟minlaydi.
383 

---

5. Barglarning shakllanishi va pishishi 
- tamakida ko„chat barglari 
va chinbarglari ajratiladi. Chinbarglarning shakllanishi ko„chat davrida 
boshlanadi va dalaga ko„chirib o„tqazilganidan so„ng o„sishni davom 
ettiradi. 0„simlikda gul g„unchalari hosil boiganiga qadar har 1-2 kunda 
navbatdagi barglar hosil boiib turadi. G„unchalashga 5-10 kun qolganida 
3-5 ta barg bir vaqtda o„sish nuqtasidan tup boiib o'sib chiqadi. Bu 
o„simlikni toia yorugiik davriga oiganini bildiradi. Barg hosil 
boiganidan to toiiq shakllanishigacha 25-30 kun vaqt o„tadi.
Barg o„sish jarayonida unda zaxira oziq moddalar ham to„pla- nib 
boradi. 0„sish sekinlashganidan so„ng oraliq moddalaming to„pianishi 
yanada ortadi, barg qalinlashadi. Bu davr bargning pishish davri 
deyiladi. Shundan so„ng bargda to„plangan zaxira moddalar kamaya 
boshlaydi. Bu davrga o„tmasdan oldin barg poyadan uzib olinadi. 
Tamaki bargi undan olinadigan asosiy xom- ashyo hisoblanadi.