X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Dukkakli-don ekinlarni o„g„itlash. Mineral o„g„itlami me‟yori- ni aniqlab 
berish uchun quyidagilami bilish zarur: 
1. Biologik simbiozni hisobga olish - muhit, tuproqning fosfor, kaliy va 
suv bilan ta‟minlanishi. 
2. Fosfor va kaliy miqdorini muqobil darajaga ko„tarish. 
3. Suv bilan ta‟minlanish sharoiti. Suv yetarli bo„lmasa, fosfor va 
kaliyning ijobiy ta‟siri bo„lmaydi. 
4. Nordon tuproqlarda ham fosfor va kaliyning ahamiyati sezilarli 
bo„lmaydi. 
0„g„it solish muddati va usuli. 0„g„itlash sistemasi tuzilganda o„g„itni 
solish usuli va muddatini aniqlash zarur. 0„g„itlar umuman 3 muddatda 
solinadi. 
1. Asosiy o„g„it - bu shudgorlashdan oldin solinadi. Bu o„g„it ekinni 
butun o„suv davrida ozuqa elementlari bilan ta‟minlash uchun mo„ljallanadi. 
Ayni muddatda organik va ma‟dan o„g„itlar qoTlaniladi. Muayyan o„g„itlami 
ancha chuqur qilib chimqirqar haydagich bilan tuproqqa aralashtirib solish 
zarur. Fosforli o„g„itlarning yuzaki solinishi foydasiz, chunki fosforli 
o„g„itlar tuproqning qaysi chuqurligiga solingan bo„lsa, shu qatlamda 
saqlanadi. Yuza solingan o„g„itni ekin o„zlashtirmaydi, chunki 
30 

---

tuproqning yuqori qismi doim quruq bo„lganligi uchun ildiz bu qatlamda 
rivojlanmagan bo„ladi. Agar fosforli o„g„itlar suyuq shaklda bo„Isa, 
tuproqda 10 sm gacha singishi mumkin. 
Kaliy fosforga nisbatan tuproqning chuqur qatlamigacha kiradi, asosiy 
qismi tuproqning singdimvchi kompleksida singib qoladi, bir qismi suv 
bilan pastga tushadi. Havo issiq bo„lsa, kaliy tuproqqa solingan qatlamda 
qoladi. Kaliyli o„g„itlami yer haydashdan oldin asosiy o„g„it sifatida 
qo„llaniladi. 
Ko„p yillik o„tlar bir yerda 3-4-yil hosil beradi, bu ekinlar uchun o„g„it 
asosiy o„g„it sifatida qo„llaniladi. Agar yuqori hosil olish rejalashtirilgan 
bo„lsa, kaliyni 50-70% yer shudgorlashdan oldin, qolgan qismi esa 
qo„shimcha oziqlantirish sifatida solinadi.