X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

“INSERT”
jadvali - mustaqil o„qish vaqtida olgan ma‟lumot- lami, 
eshitgan ma‟ruzalarni tizimlashtirishni ta‟minlaydi; olingan ma‟lumotni 
tasdiqlash, aniqlash, chetga chiqish, kuzatish. Avval o'zlashtirgan 
ma‟lumotlami bog'lash qobiliyatini shakllantirishga yordam beradi. 
Insert jadvalini toUdirish qoidasi:
O'qish jarayonida olingan 
ma‟lumotlami alohida o'zlari tizimlashtiradilar-jadval ustunlariga 
“kiritadilar” matnda belgilangan quyidagi belgilarga muvofiq: 
“V” - men bilgan maiumotlarga mos; 
- 
men bilgan ma‟lumotlarga zid; 
“+” - men uchun yangi ma‟lumot; 
“?” - men uchun tushunarsiz yoki ma‟lumotni aniqlash, to„l- dirish 
talab etiladi. 
V 
+ 
- 
6.2. Xashaki lavlagi
Ahamiyati.
Xashaki lavlagi shirali, yengil hazm boiadigan va to'yimli 
yem-xashak xususiyatiga ega. Uning to„yimlilik qiymati chorva mollari 
organizmi uchun zarur bo'lgan moddalar: uglevodlar, azotsiz ekstraktiv 
moddlar, mineral tuzlar va vitaminlarni saqlaydi. Xashaki lavlagi navlariga 
qarab, o'z tarkibida fermentlarga boy bo'lgan 85 - 90% suvni saqlaydi. 
Xashaki lavlagi chorva mollar organizmida dag'al xashakning yaxshi hazm 
bo'lishiga yordam 
297 

---

beradi. 1 kg xashaki lavlagi ildizmevasida 0,11-0,12 oziq birligiga, nim 
shirin tuplarida esa 0,14-0,16 oziq birligiga ega, bargida esa 
0, 
10-0,12 oziq birligi bor. Xashaki lavlagi ildizmevasi parhezlik 
nisbati qand lavlagiga qaraganda yuqori hisoblanadi. 
Tarixi.
Xashaki lavlagining kelib chiqishi qand lavlagidek bo„lib, 
XV1II-X1X asrlarda lavlagi ildizmevalari xo„raki, qand va yem-xashak 
yo„nalishlari uchun yetishtiriladigan bo'ladi. 
Xashaki lavlagi Yevropa mamlakatlarida - Buyuk Britaniya, Fransiya, 
Belgiya, Germaniya, Daniya va boshqa sutchilik qoramol- chiligi 
rivojlangan mamlakatlarda ko'p tarqalgan. Og'ir mehnat talab qilinganligi 
uchun keyingi yillarda xashaki lavlagining ekin maydoni ancha qisqardi. 
Shu bilan birga ildiz mevali hosil yetishtirish oldingiga qaraganda ancha 
o„sdi. Bu mamlakatlarda ildiz- mevalilar hosili gektariga 600-900 s ni 
tashkil etadi. 
Hamdo'stlik mamlakatlarida hozirgi vaqtda xashaki lavlagi 1,8 million 
gektar atrofida maydonni egallaydi. Ildizmeva hosili o'rtacha 204 -215 s/ga 
teng. O'zbekistonda xashaki lavlagi ekilgan maydon 
0
„rtacha 14,7 ming 
gektar bo'lib, ildizmeva hosili 198,9 s/ga ni tashkil etgan, ayrim ilg'or 
xo'jaliklar gektaridan 800-1000 s va undan ortiq hosil olmoqda. 
0„zbekiston sharoitida urug„ hosili gektariga 15-20 s ni tashkil etadi.