X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Tashqi muhit omillariga talabi.
Qand lavlagi urug'i 
2-5 °C 
issiqlikda 
una boshlaydi, maysalari bahorgi 
-4 -5 °C 
sovuqqa chidashi mumkin. 
Lavlagida fotosintez va rivojlanish issiqlik 
20-22 
°C bo'lganda jadal 
kechadi. Kuzda o'simlikning o'sishi 
2-4 
°C bo'lganda to'xtaydi. Onalik 
ildizmeva 
3-4 
°C da yaxshi saqlanadi,
290

---

urugiik lavlagi 2-3 °C o„sa boshlaydi. Gullash davrida harorat -1 -2 °C 
boisa o'simlik nobud boiadi.
Qand lavlagi hayotining birinchi kunidan boshlab namga talabchan, 
qurg„oqchilikka chidamli. Urug
4
bo
4
rtishi va unishi uchun yuqori 
miqdorda suv talab qiladi. Urug'ning ogirligiga nisbatan 150-170% suv 
sarflanadi, Transpiratsiya koeffitsiyenti 240- 400, shuning uchun bu ekin 
suvni tejab sarflaydi. Eng ko
4
p miqdordagi suvni tez o„sish davrida iyul-
avgust oylarida talab qiladi. Bizning sharoitimizda eng qulay tuproq 
namligi 75-80% DNS. Namlik yetarli bo'lganda lavlagi yaxshi o„sadi, 
hosil yuqori bo'ladi, ammo qand chiqishi kamayadi, o'sish davri boshida 
suvni kam, o'rtasida ko'p, oxirida o'rtacha talab qiladi. Urugiik lavlagi 
suvni gulto'plamining shakllanishidan boshlab gullash davrigacha (20 -40 
kun) ko'p talab qiladi.
32- 
rasm: 1-qand lavlagi 2-qand 
lavlagi-amal davri.
ildizmevasi;
Qand lavlagi uzun kunda yaxshi rivojlanadi. Bahor sovuq kelsa va 
kun uzun boisa, lavlagi o'simliklarida yarovizatsiya bosqichi va 
yorugiikning ko'p boiishi hisobiga, lavlagi ekilgan yili gullovchi ildizlar 
hosil boiadi, bu qand moddasining kamayishiga va to'qima- laming 
yo'g'onlashishiga olib keladi. Ildizmevalami yig'ishtirish paytida yoki 
qishda yuqori haroratda saqlansa, ildizmevalar ekiiganda ulardan 
tupbargchalar gulpoya unib chiqib, urug' shoxchalari
291 

---

o'sib chiqmaydi. Qand lavlagi ildizmevasi tarkibida qand kon- sentratsiyasi 
yuqori boigani uchun sho'rga chidamli. 
Qand lavlagidan 1 tonna ildizmeva va tegishli barg hosili olish uchun 
ko'p miqdorda, ya‟ni 6 kg azot, 2 kg fosfor va 7 kg kaliy elementlarini talab 
qiladi. Bundan tashqari, o'simliklaming normal hayot faoliyati uchun lavlagi 
o'simligi ga rn ikroelementlardan: magniy, bor, temir, oltingugurt, 
marganes, mis va boshqalar kerak. 
Qand lavlagini tarkibida gumus miqdori ko'p, mexanik tarkibi soz 
boigan tuproqlarda ekish yaxshi natijalar beradi. Tarkibi og'ir, loy va yengil 
qumloq tuproqlarda lavlagi yomon o'sadi. 
Tarqalgan 
nav 
va 
duragaylari: 
«Yaltushkovskiy» duragay, 
«Yaltushkovskiy odnosemyanniy», «Lvovskiy» duragaylari, «Ra- monskaya 
odnosemyannaya 32», «Veselopolyanskaya odnosem- yannaya», «Astro», 
«Gina», «Klavdiya», «Eldona», «Sado» va boshqalar. 
Yetishtirish texnologiyasi
O'tmishdosh.
Qand lavlagi almashlab ekishda kuzgi don ekinlari, 
yem-xashak o'tlar, beda, silos va don uchun makkajo'xori va boshqa 
ekinlardan bo'shagan maydonlarga ekiladi. Paxtachilik xo'jaliklarida 
g'o'zadan keyin, bir maydonga ketma-ket qand lavlagi ekish man etiladi, 3-
4-yildan keyin qaytarish mumkin, chunki bunda ekinlar ildiz chirish 
kasalligi bilan kasallanib, hosil 30-40% kamayib ketishi mumkin.