X. N. Atabayeva, J. B. Xudayqulov

Ahamiyati.
Sabzi oziq-ovqatdan tashqari, qizil sabzi navlaridan 
ko„pchilik chorva mollari va parrandalar uchun karotin moddasiga boy, 
qimmatli yem-xashak ekini sifatida ham foydalaniladi. 1 kg 
303

---

yangi yig„ishtirib olingan sabzi ildizmevasi tarkibida 12-15% quruq modda, 
9% atrofida uglevodlar, 25 dan 150 mg gacha karotin, 0,14 - 
0, 
16 oziq birligi bor. Maydalanmagan 1 kg sabzi ildizmevasi va barg 
silosida 0,16 oziq birligi, 6 g hazmlanuvchi protein, 0,74 g kalsiy, 0,39 g 
fosfor va 70 mg karotin mavjud. 
Tarixi.
Sabzi ko'pgina mamlakatlarda bundan 2000 yil oldin ma‟lum 
boiib, oldin dorivor o'simlik, so'ngra yangi va qayta ishlangan holda oziq -
ovqat, qimmatli yem-xashak o'simligi sifatida foydalanilgan. Madaniy 
sabzining kelib chiqish markazi Janubi- G'arbiy Osiyo boiib, shu yerdan 
Yevropaning boshqa qit‟alariga ham kirib borgan. Ikkinchi vatani 
Afg'oniston, O'zbekiston, Tojikiston va Hindistonning bir qismi hisoblanadi.
Butun dunyo mamlakatlarida sabzi, asosan oziq-ovqat o'simligi 
sifatida ekiladi. Uni yetishtirish qiyin bo'lganligi sababli yem- xashak uchun 
kam maydonlarda ekiladi. O'zbekistonning ko'pchilik xo'jaliklarida sabzi 
ekiladigan maydon 5-10 gektar boiib, ildizmeva hosili gektariga 200-300 
s/ga ni tashkil etadi. Sabzavot ekinlarining 
9- 
10% ni sabzi tashkil etadi. 
Sistematikasi.
Sabzi soyabonguldoshlar ~ 
Apiceae
- oilasiga mansub, 
ikki yillik chetdan changlanuvchi o'simlik, avlodi va turi — 
Daucus carota 
L.
Birinchi yili o'sish hayotining oxirida yo'g'onlashgan ildiz vujudga keladi. 
Urug' unib chiqishida tuproq yuzasida juda ham ensiz, nozik urug' palla 
bargchalari o'sib chiqadi, bargchalar o'simlikning chinbargchalari va boshqa 
ildizmeva nihollaridan tubdan farq qiladi. Ildiz o'zak. 
Biologiyasi