X. S. Xadjayev, sh sh. Fayziyev m. E. Jabbarov. Makroiqtisodiyot

X
 
 
 
alqaro savdo tashqi iqtisodiy aloqalarning asosiy shaklidir. Xalqaro 
savdoning yuzaga kelishi mamlakatlar bo‘yicha tabiiy resurslarning bir 
xil taqsimlanmaganligi va ishlab chiqaruvchi kuchlarning turli mamlakatlarda 
turlicha taraqqiy etganligi sabablidir.
Xalqaro savdo jarayonlari eksport, import, reeksport va reimport kabi tashqi 
savdo operatsiyalari yordamida amalga oshiriladi. Tashqi savdo operatsiyalari bu 
turli mamlakatlardagi sheriklar o‘rtasida amalga oshiriladigan operatsiyalardir. 
Mutloq afzallik nazariyasining mohiyati mamlakat o‘zidagi mavjud sharoitlar 
va resurslar hisobiga boshqa mamlakatlarga nisbatan ma’lum bir tovarni bir xil 
mehnat sarfida ko‘proq miqdorda ishlab chiqarsa yoki unga eng kam xarajatlar 
sarflasa ushbu mamlakat solishtirilayotgan mamlakatlarga nisbatan mutloq 
afzallikka egaligida namayon bo‘ladi. 
D. Rikardo xalqaro ayirboshlashning nisbiy afzallik nazariyasini yaratdi va 
mamlakatlarning xalqaro savdoda ishtirok etishidan foydasi muqobil narx bilan 
belgilanishi isbotladi.
Xeksher-Olin nazariyasining mohiyatiga ko‘ra mamlakat qaysi ishlab 
chiqarish omili bilan nisbatan yaxshiroq ta’minlangan bo‘lsa, shu omilga 
asoslangan mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslahishi va eksport qilishi kerak. 
Leontev paradoksi – Xeksher-Olinning ishlab chiqarish omillari nisbati 
nazariyasi amaliyotda o‘z tasdig’ini topmaganligini izohladi. 
Xalqaro savdo mamlakatlarning yalpi daromadiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi 
bilan birga ayrim omil egalarining turmush farovonligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi 
mumkin. Shu sababli mamlakatning xalqaro savdoda ishtirok etishidan olishi 
 
16-MAVZU. .XALQARO SAVDO NAZARIYASI 

---

53
X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov – MAKROIQTISODIYOT