Anglo-amerika modeli Buyuk Britaniya, Amerika qo‘shma shtatlari, Kanada, Avstraliya mamlakatlarida keng qo‘llaniladi. Mazkur modelda korporativ boshqaruv ishtirokchilari direktorlar, boshqaruvchilar, aksiyadorlar, hukumat tuzilmalari, birjalar, konsalting tashkilotlari hisoblanadi. Bu model qo‘llaniladigan mamlakatlarda korporativ tuzilmalar kapitalining tarqoq ekanligi, ya’ni markazlashmaganligiga guvoh bo‘lish mumkin. Aksiyadorlik kompaniyalarida o‘nminglab, yuzminglab aksiyadorlarning ishtiroki, aksiyalarning yirik paketlari bor-yo‘g‘I bir necha foizni tashkil etishi kuzatiladi.
Anglo-amerika modeli xususiyatlari - O‘n foizdan ortiq aksiyalar paketiga egalik qiluvchi egalik qiluvchi insayderlar korporatsiyalar faoliyatida kamdan-kam uchraydi. Ya’ni aksiyadorlardan biri real holatda nazoratni qo‘lga olishi deyarli mavjud emas. Shuning uchun ham mazkur model korporativ boshqaruvning autsayderlik modeli, deb ham yuritiladi.
- Anglo-sakson modelida aksiyadorlar tomonidan ma’qullanishi shart-bo‘lgan jihatlar bu direktorlar kengashini saylash, auditorni tayinlash, ustavga o‘zgartirishlar kiritish, aktivlardagi o‘zgarishlar va boshqa masalalardir.
- O‘z tarkibida yirik institutsional yoki individual investorlarga ega bo‘lmagan aksariyat korporatsiyalar biznesni moliyalashtirish uchun fondbozorlaridan foydalanadilar.
Anglo-amerika modeli xususiyatlari - Mazkur modelda korporativ boshqaruv jarayoni unitar (bitta darajali) direktorlar kengashi tomonidan amalga oshiriladi. Kengash o‘rtacha 12 ta a’zo va bitta ham kengash a’zosi hisoblangan bosh boshqaruvchi (prezident) dan tashkil topadi. Ular tomonidan barcha asosiy qarorlar qabul qilinadi.
- Amerika qo‘shma shtatlari qonunchiligi direktorlarning boshqaruv va kuzatuv funktsiyalari alohida ajratilmaydi, lekin korporatsiya yaxlit faoliyati bo‘yicha javobgarlik aynan direktorlar kengashiga yuklatilgan. Funktsiyalarning bo‘linishi bo‘yicha masala aksiyadorlar tomonidan hal qilinadi va mustaqil boshqaruvga yo‘l qo‘yilmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
