Xalqaro huquq

XVTII BOB. XALQARO XAVFSIZLIK HVQUQI
Xalqaro xavfsizlik huquqi tushunchasi va paydo bo'lishi. Xalqaro xavfsizlik huqu.qining maqsadi va tamoyillari. Yalpi xavfsizlik tushunchasi va ta’minlanishi. Mintaqaviy xavfsizlik. Qurolsizlanish va qurollanishni chcklash
Xalqaro xavfsizlik huquqi tushunchasi va paydo ho‘lishi
Insoniyat tarixida bir davlat ikkinchi bir davlatning xavfsizligi va manfaatlariga zaiar keltirgan holda o‘z xavfsizligini ta’minlash maqsadida qirg’inbarot urushlar va qurolli to‘qnashuvlarning uzluksiz zanjirini keltirib chiqargan. Ammo urush va qon to‘k.ilishi vaziyatida ham hayotning dunyoning tinch rivojlanish yo‘llarini qidirib topish jarayoni rivojlanib bordi.
Urush va tinchlik masalalarini hal qilishga O‘rta asrlar va Uyg'onish davri mutafakkirlari o‘zlarining muhim hissalarini qo'shganlar. XV asrdayoq Chex qiroli Irji Podebrad Yevropa monarxlarining ittifoqini tuzish loyihasini taklif qilgan bo'iib. bu loyiha xalqaro munosabatlarda Rim Papasi hokimiyatini cheklashi, Turkiya tajovuziga qarshi Yevropa davlatlarining kuchini birlashiirishi va Yevropada tinchlikni ta’minlashi kerak edi.
Xalqaro xavfsizlik huquqi - bu xalqaro huquqning tinchlikni ta’minlashga qaratilgan asosiy prinsiplariga mos keluvchi huquqiy va boshqa usullar hamda tinchlikka va xalqaro xavfsizligiga tahdid soluvchi agressiyalar va vaziyatlarga qarshi davlatlar tomonidan ko'rilayotgan kollektiv chora-tadbirlar majmuidir¹.
Xavfsizliknir.g yangi kcnsepsiyasini shakllantirishga Rim klubi, Pal’me, Brandt, Brundtland komissiyalari, shuningdek _: boshqa huquqshunos va siyosatchilar katta hissa qo'shdilar.
Shveysiyaning sobiq Bosh vaziri U. Pal’me tashabbusi bilan tuzilgan qurolsizlanish va xavfsizlik masalalari bo'yicha mustaqil Komissiya BMT
'Xalqaro xavfsizlik huquqi Oliy o'quv yurt eri uchun daralik Mas'ul muhnrrir va’ed'zboshi muaiiifl Y.M:Koioeov; - T : TDYI naslmyoti, 2009. 7 bet.
Ustavida ko'rsatib o'tilgan kollektiv xavfsizlik tizimi etarli darajada samara bermaganligini tahlil qildi^l.
Yalpi tinchlik konsepsiyasi XVII—XIX asr mutafakkirlarining asarlarida rivojlantirildi va keng tarqaldi. Ular mush va tinchlik muammolarini tadqiq qilishda tabiiy huquq va ijtimoiy shartnoma g'oyalariga tayandilar. Ular urushni jamiyatning muqarrar yo'ldoshi deb emas, balki jamiyatning ijtimoiy tartibga solinmaganligi oqibati deb tushungan edilar. Shuning uchun urushlarni davladaming ichki va tashqi munosabatlarini tartibga keltirish yo'li bilan, bunda xalqaro-huquqiy xarakterga ega choralami qo'llab tinchlikni saqlash mumkin degan xulosaga kelgan edilar.

• 
  Xavfsizlikni ta’minlash zarurati yalpi xalqaro xavfsizlik konsepsiyasi vujudga kelishiga sabab bo'ldi.
  
• 
  Ushbu konsepsiya xalqaro munosabatlami urush chiqishi imkoniyatini istisno etadigan tarzda tashkil qilishni nazarda tutadi.
  
• 
  Taklif qilinayotgan tizimning diqqatga sazovor xususiyati I shundan iboratki, u yer yuzida tinchlik va xavfsizlikni barqaror etishga qaratilgan chora-tadbirlami qamrab oladi.
  

BMT Bosh Assambleyasi 1986-yil 5-dekabrda va 1987-yil 7-dekabrda xalqaro tinchlik va xavfsizlik yalpi tizimini tashkil etish to‘g‘risida maxsus rezolyutsiyalar, 1988-yil 7-dekabrda - “BMT Ustaviga muvofiq xalqaro tinchlik va xavfsizlikni mustahkamlashga i I nisbatan yalpi yondashuv’’ rezolutsiyasini qabul qildi.|
Urush va tinchlik muammolarini hal qilishda 1899-yili bo‘lib o‘tgan Gaaga tinchlik konferensiyasi muhim ahamiyatga ega bo'ldi. Bu konferensiyaning o'ziga xos xususiyati shundaki, u, avvalambor, qurollanish poygasini cheklash konferensiyasi edi.
Ikkinchi jahon urushi davrida xavfsizlikni ta’minlashga doir bir qancha loyihalar ishlab chiqilib, ular urushni taqiqlash va qurollanish poygasini cheklash uchun xizmat qildi.
Davlatlar suvereniteti. yaxlitligi va ularning tengligini ta’minlash, agressiya va boshqa tinchlikni buzuvchi harakatlarga qarshi xalqaro huquqning norma va prinsiplari paydo bo'ldi. Ushbu norma va prinsiplarga rioya qilinmagan holatda xalqaro huquq subyektlariga javobgarlik belgilovchi BMT Xavfsizlik Kengashi va BMT Xalqaro sudi tashkil