Xalqaro moliya munosabatlarida mamlakat valyuta siyosatining o’rni va ahamiyati

III BOB O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA VALYUTA SIYOSATINING 
USTIVOR YO‘NALISHLARI 
3.1. O‘zbekiston Respublikasida valyuta siyosatini ustuvor yo‘nalishlari 
Valyuta siyosati — davlatning mamlakat ichida va undan tashqarida 
valyutaga, valyuta kursita, valyuta operatsiyalariga taʼsir koʻrsatish chora-
tadbirlari; davlat iqtisodiy siyosatining va tashqi iqtisodiy faoliyatiningtarkibiy 
qismi. Valyuta siyosatining asosiy dastaklari — valyuta intervensiyasi, valyuta 
cheklashlari, valyuta subsidiyasi, valyuta pariteti, valyuta rezervlari, devalvatsiya, 
revalvatsiya va b.dan tashkil topadi. Mamlakatda Valyuta siyosatini hukumat, 
markaziy bank, markaziy moliya muassasalari amalga oshiradi.
 
Jahon miqyosida V.s.ni xalqaro valyuta — moliya tashkilotlari (Xalqaro 
valyuta fondi, xalqaro banklar) olib boradi. Uni amalga oshirish davriga koʻra, 
joriy V.s. va uzoq muddatli V.s. kabi kurinishlari bor. Joriy Valyuta siyosatida 
valyuta bozori holati oʻzgarishlari (konʼyukturasi), deviz va diskont siyosati, 
valyuta zaxiralari yordamida tartibga solinadi va bu siyosat toʻlov balansi 
tengligini taʼminlashga xizmat qiladi. Uzoq muddatli Valyuta siyosati valyuta 
mexanizmi, valyutalar kursi va pariteti, xalqaro hisob-kitoblar tartibini oʻzgartirish 
maqsadlarini koʻzlaydi. 
Valyuta 
siyosati 
- valyuta muammolarini hal etish bo’yicha qarorlar 
tayyorlash, qabul qilish va tadbik etishdan iboratdir. Valyuta munosabatlarini 
tartibga solish bir necha pogonalardan iborat: 

xususiy firmalar, 
birinchi navbatda
, valyuta munosabatlarida aktiv ishtirok 
etayotgan va yirik valyuta mablag’lariga ega bo’lgan milliy va xalqaro 
banklar hamda korporatsiyalar kiradi; 

xalqaro davlatlar qatoridagi milliy davlatlar (Moliya vazirligi, 
Markaziy 
bank
,valyuta nazorati tashkilotlari). 
Xalqaro tartibga solishda valyuta, kredit va moliya siyosati quyidagi sabablar bilan 
shakllangan: 
1. Milliy iqtisodiyotda valyuta, kredit va moliya munosabatlarining bir-biriga 
o`zaro bog’liqligi. 

---

37 
2. Xo’jalik munosabatlarini erkinlashtirish sharoiti-da bozor va davlat 
boshqaruvining bozor tomon yuz tutishi. 
3. Ikkinchi jahon urushidan so’ng, jahon siyosiy va iqtisodiy maydonida asosiy 
kuch hisoblangan AQSH o’rnida uchta asosiy hamkorlik va qarama-qarshi 
markazlarning tashkil topishi: AQSH, G’arbiy Yevropa va Yaponiya. 
4. 
Jahondagi yetakchi valyutalar
, kredit va moliya bozorlari, ya'ni suzib yuruvchi 
kurslar, 
foiz stavkalari
, birja inqirozlari va boshqalar o’zgarishining barqaror 
emasligi. 
5. Ichki milliy iqtisodiy siyosatning, shuningdek, valyuta, kredit, moliya, 
bir-biriga
 
o`zaro bog’liq bo’lmagan va ularning xalqaro xo’jalikdagi integratsiyalashuvi. 
Mamlakatlararo valyutani boshqarish tashkiloti bo’lib XVF hisoblanadi. 
O’tgan asrning 70-yillaridan boshlab valyuta siyosatini muvofiqlashtirish bo’yicha 
yig’ilishlar bo’lib utdi. Jumladan, 1975 yil Rambuyeda (Frantsiya) oltita yetakchi 
mamlakatlar ishtirokida; 1975 yil Parijda Xalqaro iqtisodiy hamkorlik to’g’risida; 
1976 
yildan 
«Katta 
ettilik»ni 
(AQSH, 
Yaponiya
, 
Frantsiya, 
Buyuk 
Britaniya, 
Germaniya
, Italiya, Kanada) yillik amaliy yig’ilishlarini sanab o’tish 
mumkin. 
Valyuta 
siyosati 
maqsad 
va 
shakliga 
ko’ra tarkibiy