Xalqaro valyuta-kredit va moliya bozorlari

VIII BO'LIM. OCHIQ IQTISODIYOT

Shuni inobatga olib, 1992-yilda 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining

633-XP sonli « 0 ‘zbekiston Respublikasini Xalqaro Valyuta fondi, Xalqaro tiklanish

va taraqqiyot banki, Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi, Xalqaro moliya korporatsiyasi,

Investitsiyalarni kafolatlash bo‘yicha ko‘p tomonlama agentlikka a’zo

boiishi to‘g ‘risida»gi qarori qabul qilindi.

XVF va Jahon banki kabi tashkilotlar bilan ham korlikning y o ig a qo‘yilishi

nafaqat respublikaning jahon bozoriga integratsiyasini tezlashtirdi, balki amalga

oshirilayotgan tarkibiy islohotlar va makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash samarasini

oshirdi.

Xalqaro moliya institutlari bilan aloqalarning salmoqli qismi xalqaro kreditlar

va qarzlar m asalasi bilan bogiiq. Ushbu m unosabatlarni amalga oshirishning

huquqiy asoslari sifatida 0 ‘zbekiston Respublikasining «Byudjet tizim i to‘g ‘risida

»gi, «Tashqi qarzdorlik to‘g ‘risida»gi qonunlari va boshqa m e’yoriy aktlar ishlab

chiqildi.

M ustaqillikning dastlabki yillarida olingan kreditlar va qarzlar, asosan, qisqa

muddatli boiib, ichki bozorni iste’mol tovarlar bilan toidirishga qaratilgan boisa,

keyingi yillarda hukum at m azkur qarzlarni jalb qilish sohasini tarkibiy jihatdan

qayta o‘zgartirish bo‘yicha m aiu m ishlarni olib bormoqda.

O linadigan qarzlar va jalb qilinadigan uzoq m uddatli kreditlarning asosiy

yo‘nalishlari sifatida eksport salohiyatini kengaytirish, im port o‘rnini bosuvchi

m ahsulotlar ishlab chiqarish sohalari tanlandi. M ineral xomashyo resurslarini,

shu jum ladan neft va gazni ishlab chiqarish va qayta ishlash, qishloq xo‘jaligi

m ahsulotlarini qayta ishlash, m ashinasozlikni rivojlantirish, telekom m unikatsiya

sohasini zam onaviylashtirish ham da kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni

rivojlantirish — xorijiy investitsiyalar jalb qilinadigan ustuvor yo‘nalishlar

sifatida qaralm oqda.

Xorijiy investitsiyalar miqyosining keskin ortishi va sifat darajasi amalga oshirilayotgan

davlat investitsiya dasturi haqida m aium ot beradi. Uning maqsadi —

m illiy va xorijiy investorlarning investitsion faoliyatini optimal darajada huquqiy

tartibga solishdan iborat.

Xorijiy kapital oqim ini rag ‘batlantirish, xorijiy kapital ishtirokidagi korxonalarga

xizm at ko‘rsatuvchi m oliya-valyuta in fratuzilm asini tash k il etishga

b o g iiq .

Moliya-valyuta infratuzilmasi xo‘jalik subyektlari bilan jahon pul-kapital bozori

o‘rtasidagi aloqalarni ta’minlashga xizm at qiladi. Ushbu infratuzilm alarni tashkil

etish, quyidagi yo‘nalishlarni qamrab oldi:

• bank tizim ini takomillashtirish;

• ichki sug‘urta xizmatlari sohasini rivojlantirish;

• ichki valyuta bozori faoliyatini yaxshilash;

• lizing xizmatlari bozorini rivojlantirish;

• audit va maslahat xizmatlari bozorini rivojlantirish;

• milliy tovarlarni xalqaro bozorlar tomon harakatini tashkil etish va h. k.

0 ‘zbekiston Respublikasining xalqaro hamkorligi va iqtisodiy siyosatining ustuvor

yo‘nalishlari belgilandi, u m am lakatni xalqaro bozorga qo‘shilishining asosini

tashkil etadi.

0 ‘zbekiston Respublikasi tabiiy resurslarga boy, sanoat va qishloq xo‘jaligida

yetarli darajada rivojlangan ayrim ishlab chiqarish tarmoqlariga ega. Misol uchun,

0 ‘zbekiston tabiiy gaz qazib olishda dunyoda 9-o‘rinda, oltin qazish chiqarishda

7-o‘rinda, oltingugurt kislotasi va mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarishda va pilla yetishtirishda

7-o‘rinda turadi.