Xarid qobiliyati

Inflyatsiya sabablari

Haqiqatda inflyatsiya ichki va tashqi sabablar majmuasidan kelib chiqadigan makroiqtisodiy muvozanatning buzilishi natijasidir.
Inflyatsiyaning eng muhim ichki sabablari:

• 
  takror ishlab chiqarish nisbatlarini buzish: ishlab chiqarish va iste'mol, jamg'arish va iste'mol, talab va taklif, muomaladagi pul massasi va tovar narxlari yig'indisi o'rtasidagi;
  
• 
  samarasiz davlat xarajatlari tufayli davlat byudjeti taqchilligi va davlat qarzining sezilarli darajada oshishi;
  
• 
  pul muomalasi qonunlarini buzadigan ortiqcha pul chiqarish;
  
• 
  resurslarning muhim qismini mudofaa sanoatiga yo'naltiradigan iqtisodiyotni harbiylashtirish;
  
• 
  davlat budjetiga og‘ir yuk bo‘lib, uning taqchilligini oshiradi va uning (defitsit) inflyatsion moliyalashtirilishini keltirib chiqaradi;
  
• 
  ishlab chiqaruvchilarga soliq yukining oshishi;
  
• 
  mehnat unumdorligining o'sish sur'ati bilan solishtirganda ish haqining o'sish sur'atlarini ortda qoldirish.
  

Inflyatsiyaning tashqi omillari davlatlar o'rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning kuchayishi bilan bog'liq bo'lib, ular jahon kapital bozorlari, tovar bozorlari, mehnat bozorlaridagi raqobatning kuchayishi, xalqaro valyuta-kredit munosabatlarining keskinlashishiga olib keladi.

Inflyatsiyaning oqibatlari

Ishlab chiqarish sektori uchun:

• 
  bandlikning kamayishi, iqtisodiyotni tartibga solishning butun tizimining buzilishi;
  
• 
  butun jamg'arish fondining amortizatsiyasi;
  
• 
  kreditning qadrsizlanishi;
  
• 
  yuqori foiz stavkalari yordamida rag'batlantirish ishlab chiqarish emas, balki chayqovchilikdir.
  

Daromadni taqsimlashda:

• 
  belgilangan foizli qarzlarni to'lovchilar daromadlarini ko'paytirish va ularning kreditorlari daromadlarini kamaytirish orqali daromadlarni qayta taqsimlash (katta davlat qarzlarini to'plagan hukumatlar ko'pincha qisqa muddatli inflyatsiyani rag'batlantirish siyosatini olib boradilar, bu esa qarzlarning qadrsizlanishiga yordam beradi);
  
• 
  barqaror daromadga ega bo'lgan, qadrsizlanib borayotgan aholiga salbiy ta'sir ko'rsatishi;
  
• 
  aholi daromadlarining qadrsizlanishi, bu esa joriy iste'molning qisqarishiga olib keladi;
  
• 
  real daromadning ta'rifi endi odam daromad sifatida oladigan pul miqdori bilan emas, balki u sotib olishi mumkin bo'lgan tovar va xizmatlar miqdori bilan belgilanadi;
  
• 
  valyutaning xarid qobiliyatining pasayishi.
  

Iqtisodiy munosabatlar uchun:

• 
  biznes egalari o'z mahsulotiga qanday narx qo'yishni bilishmaydi;
  
• 
  iste’molchilar qaysi narx asosli ekanligini va birinchi navbatda qaysi mahsulotlarni sotib olish foydaliroq ekanligini bilishmaydi;
  
• 
  xomashyo yetkazib beruvchilar tez qadrsizlanayotgan puldan ko'ra real tovarlar olishni afzal ko'radilar, barter rivojlana boshlaydi;
  
• 
  kreditorlar kredit berishdan qochadi.
  

Pul taklifi uchun:

• 
  pul o'z qiymatini yo'qotadi va qiymat o'lchovi va muomala vositasi sifatida ishlashni to'xtatadi, bu esa moliyaviy halokatga olib keladi.
  

Inflyatsiya nimaga ta'sir qiladi?

Yuqori inflyatsiya kabi jarayon pulning xarid qobiliyatiga ta'sir qilishi mumkin va jismoniy shaxsning shaxsiy daromadi unga bevosita bog'liq bo'lishi mumkin emas. Daromadlar aniqlanganda turmush darajasi pasayadi. Bu pensionerlar, talabalar va nogironlar uchun amal qiladi. Iqtisodiy inqiroz tufayli ushbu toifadagi odamlar ancha kambag'allashib bormoqda va shuning uchun qo'shimcha daromad izlashga yoki xarajatlarini kamaytirishga majbur bo'lmoqda.