Ximiya tálim baǵdari 2-g kurs studenti Jalg’asbaeva Dildara Fizikaliq ximiya páninen

Elektr júrgiziwshi kúsh – sırtqı kúshler zaryadlardı kóshiriw ushın málim jumıs atqaradı.
Galvanik element elektrodları arasındaǵı potensiallardıń maksimal parqı elektr júrgiziwshi kúsh dep ataladı. Elektr júrgiziwshi kúsh sonday kúsh esaplanadı ol 2 noqatda tásir kórsetedi. Elektr tokın payda bolıwınıń eń zárúrli sebebi elekr júrgiziwshi kúsh esaplanadı. Elektr júrgiziwshi kúsh ólshewi retinde tiyip turǵan deneler potensiallarınıń parqı alınadı. Eger eki bir qıylı metall plastinkaları ózleriniń bir qıylı quramlı, lekin hár túrli konsentraciyaları eritpelerine túsirilgende de elektr júrgiziwshi kúsh júzege keledi. Ózgeriwsheń yamasa ózgermeytuǵın tok energiya dereklerinde sırtqı kúshler tásirin ańlatatuǵın fizikalıq shama esaplanadı. Ótkizgishten tok ótiwi ushın ol jaǵdayda elektr maydan ónim etiledi hám saqlanadı. Bul ushın tok deregi járdeminde ótkizgish ushlarında potensiallar parqı (φ1-φ2) úzilmesten turıladı. Bul bolsa tok arqalı aǵıp keliwshi oń zaryadlardı ótkizgishtiń kishi potensial φ2 li ushınan úzliksiz alıp ketiw hám úlken potensial φ1 li ushına úzliksiz keltirip turıw kerekligin kórsetedi. Zaryadlardıń jabıq joldaǵı háreketi payda boladı. Bunda tek elektrostatik kúshlerdiń ózi jetkilikli bolmaydı, sebebi kúshlerdiń zaryadlardı jabıq kontur boylap kóshiriwde atqarǵan jumısı nolge teń. Jabıq konturda zaryadlar aǵımın támiyinlew ushın noelektrostatik kúshler bolıwı kerek. Sırtqı kúshler túrli belgili zaryadlardı birlestirmeydi, olardıń ajırasıwın júzege keltiredi hám tuwrı sızıq úshlerinde potensiallar parqın birdey saqlap turadı. Sırtqı kúshlerdiń tásiri Elektr júrgiziwshi kúsh menen ańlatıladı. Sırtqı kúshlerdiń noelektrostatik elektr maydanın elektr energiya deregi ónim etedi. Sonday eken, elektr júrgiziwshi kúsh sırtqı kúshler tásirinde tok shınjırına kiritilgen energiya esaplanadı. Elektr júrgiziwshi kúsh voltlarda ólshenedi. Elektr
júrgiziwshi kúsh (EJK- ε ) dep ataladı.
Júzimdiń úzliksiz aǵıp turıwı ushın shınjırdıń málim tarawlarına yamasa pútkil shınjırǵa tásir etiwshi sırtqı kúshler zárúr eken. Olardı ximiyalıq protsesslar, bir jınslı bolmaǵan ortalıqta yamasa hár túrlı túrdegi eki qıylı element shegarasında zaryad tasıwshılarınıń diffuziyasi, ózgeriwsheń magnit maydanları payda etetuǵın elektr maydanları hám t.b. payda etiw múmkin. Sırtqı kúshlerdiń birlik zaryad ústinde atqarǵan jumısına teń bolǵan shama shınjır daǵı yamasa onıń bir bólegindegi elektr júrgiziwshi kúsh (EJK- ε ) dep ataladı.