Ximiya tálim baǵdari 2-g kurs studenti Jalg’asbaeva Dildara Fizikaliq ximiya páninen

2.2 Galvanik element termodinamikası.
Ximiyalıq reaksiya energiyasın elektr energiyaǵa aylandırıp beretuǵın ásbap galvanik element dep ataladı. Bul ásbap elektrolit eritpelerine túsirilgen eki elektroddan ibarat boladı. Bul eritpeler gewek tosıq járdeminde yamasa elektrolitik kópir járdeminde jalǵanadı. Elektrodlarin metall ótkizgish arqalı jalǵasaq olardıń birinde oksidleniw, ekinshisinde qaytarılıw reaksiyaları baradı. Termodinamik tárepten qaytar bolǵan processlerde maksimal elektr jumısı atqarıladı. Bunday sharayatlarda ólchangan eki elektrod arasındaǵı potensiallar parqı maksimal mániske iye boladı hám ol galvanik elementtiń elektr júrgiziwshi kúshi dep ataladı. Galvanik elementtiń atqarǵan jumısı elektr jùrgiziwshi kúshtı tasip ótilgen zaryad muǵdarınıń kóbeymesine teń:
A=zFE
Eger reaksiya processinde z zat bir zaryadlı ionlarda qaytarılsa yamasa oksidlense, bul sharayatta Faradey nızamı boyınsha Kulon zaryadı tasip ótiledi, yaǵnıy F=96493 K. Izobarik-izotermik qaytar processda elektr jumısı Gibbs energiyasınıń azayıwı esabına atqarıladı


Elektr júritiwshi kúsh
Elektr júrgiziwshi kúsh — (EJK) ózgeriwshen yamasa ózgermeytuǵın tok energiya dáreklerinde sırtqı (potensial ) kúshler tásirin ańlatatuǵın fizikalıq shama. Ótkizgishten tok ótiwi ushın ol jaǵdayda elektr maydan payda etinip saqlanadı. Onıń ushın tok deregi járdeminde ótkezgish ushlarında potensiallar parqı (φ1-φ2) úzliksiz tiklep turıladı. Bul bolsa tok arqalı aǵıp keliwshi oń zaryadlardı ótkizgishtiń kishi potensial φ2 li ushınan úzliksiz alıp ketiw hám úlken potensial φ, li ushına úzliksiz keltirip turıw zárúr ekenligin ańlatadı. Sonday eken, zaryadlardıń tuyıq jol boylap háreketi payda boladı. Bunda tek elektrostatik (ishki) kúshlerdiń ózi jetkilikli emes, sebebi bul kúshlerdiń zaryadlardı tuyıq kontur boylap kóshiriwde atqarǵan jumısı nolge teń. Sonday eken, tuyıq konturda zaryadlar aǵımın támiyinlew ushın noelektrostatik (sırtqı ) kúshler ámeldegi bolıwı kerek. Sırtqı kúshler Kulon kúshlerinen (qarang Kulon nızamı ) parq etip, túrli belgili zaryadlardı birlestirmaydi, kerisinshe olardıń ajırasıwın júzege keltiredi hám tuwrı sızıq úshlerinde potensiallar parqın birdey saqlap turadı. Sırtqı kúshlerdiń tásiri Elektr júrgiziwshi kúsh benen ańlatıladı. Sırtqı kúshlerdiń birlik oń zaryadtı tuyıq
shınjır boylap kóshiriwde atqarǵan jumısı (ye = $ YE'd. 1 ólshenerlik shama e.j.k., tok deregi E. J. K. deregi dep ataladı, bunda YE'— sırtqı kúshlerdiń noelektrostatik elektr maydanı kúshlengenligi, d1— kontur elementi. Sırtqı kúshlerdiń noelektrostatik elektr maydanın elektr energiya deregi payda etedi. Sonday eken, e.j.k. sırtqı kúshler tásirinde tok shınjırına kiritilgen energiya eken. Mas, galvanik element hám akkumulyatorlar, ózgermeytuǵın tok generatorları, yarım ótkezgishli termoelementlar, fotoelementlar hám basqalar elektr deregi bola aladı. Elektr júrgiziwshi kúsh. voltlarda ólshenedi. Standart elektr júrgiziwshi kúsh formulası : E°= (RT/zF) lnKa