Ximiya tálim baǵdari 2-g kurs studenti Jalg’asbaeva Dildara Fizikaliq ximiya páninen

Zn₀+Cu₂+= Zn₂++ Cu₀

Bul galvanik elementti tómendegi elektroximyalıq sxema menen jazıw múmkin:

A (-) Zn2++/ Zn// Cu2++/ Cu
Amper-saat – 1 A júzimniń 1 saat dawamında alıp keletuǵın zaryad muǵdarı bolıp tabıladı.
Akkumlyator avtomobillerdiń, samolyotlardıń, suw astı kemeleriniń, poezd jarģıshlarınıń ajıralmaytuǵın bólegi bolıp tabıladı.
Galvanik elementler bolsa radiopryomniklarda hám televizorlarda telefon hám telegraf qurılmalarında keń isletiledi. Olar atmosferanı uglerod oksidi, azot oksidi, uglevodorodlar hám basqa qospalar menen zàhàrleydi. Sol sebepli de házir quyash energiyasınan paydalanıwshı elektromobillerdı óndiriske úlken itibar qaratılıp atır
Kerek bolǵanda elektr energiyasına aylanatuǵın ximiyalıq energiyanı toplaw maqsetinde isletiletuǵın ásbaplar akkumulyatorlar dep ataladı. Hár qanday Teris element akkumulyator wazıypasın atqaradı.

Elektroliz járdeminde elektr energiyası ximiyalıq energiyaǵa aylantırılǵannan keyin ásbaptan galvanik element retinden paydalanılsa sol energiya qaytadan elektr energiyasına aylandırıw múmkin. Tómendegishe dúzilgen akkumulyatorlar kóp qollanıladı. Qórgasınlı yamasa kislotalı hám siltili (temir, kadmiy – nikelli, gúmis cinkli) akkumulyatorlar.
Qorǵasınlı akkumulyatorlar. Qorǵasın (II) oksid PbO pastasi toltırılǵan pánjere formadaǵı qórgasın plastinkalardan dúziledi. Plastinkalar sulfat kislotanıń tıǵızlıǵı
1, 18 - 1, 22 g /sm3 bolǵan 25-30 % li eritpesine batırılǵan boladı. PbO oksidiniń sulfat
kislota menen óz – ara tásiri nátiyjesinde plastinka sırtına qıyın eriwsheń PbSO4 qatlamı payda boladı.
PbO + H2SO4= PbSO4+H2O
Akkumulyatorda ximiyalıq energiyanı toplaw ushın onı zaryadlaw kerek yaǵnıy turaqlı tok deregine teris hám oń polyusqa jalǵaw kerek. Elektroliz nátiyjesinde elektr energiyası ximiyalıq energiyaǵa aylanadı. Elektrodta tómendegi protsess júz boladı.
Katod Pb SO4+ 2e= Pbo+SO4-
+ Anod PbSO4 –2e+2H2O= PbO2+4H++SO411
Anodda hám katodda baratırǵan reakciya teńlemelerin qosıp ulıwma teńelemelerin payda etemiz.
PbSO4+2H2O= Pbo+ PbO2+4H++2SO42-
Akkumulyatordı zaryadlaw nátiyjesinde bir elektrodta metall hám de qórgasın ekinshi elektrodta bolsa oksidleytuǵın qásiyetke iye bolǵan PbO2 payda boladı. Sonday eken, oksidleniw hám qaytarılıw protsessi baradı. Elektrodlar arasında potenciallar ayırması payda boladı yamasa galvanik element payda boladı. Qorǵasın akkumulyatordı zaryadlaǵannan keyingi jaǵdayı yamasa galvanik element payda boladı. Zaryadlanǵan hám zaryadlanbaǵan qorǵasınlı akkumulyatordıń sxeması. Ol jaǵdayda qorǵasın teris elektrod, qorǵasın (1 v) oksid oń elektrod wazıypasın óteydi.
(-)Pb [H2SO4] PbO2(+)
Zaryadlanǵan akkumulyator elektrodlardı ótkizgish arqalı tutastırılsa yaǵnıy ximiyalıq energiya elektr energiyasına aylanadı.
Teris elektrod - Pbo-2 e+SO42-= Pb++SO4
Oń elektrod - PbO2+4+2 e+4 H++SO42-= Pb+2 SO4+2 H2 O
Ulıwma bolsa - Pbo+ PbO2+4 H+2 SO42-=2 PbSO4+2 H2 O
Sonday eken sonday jazıw múmkin