YAngi er egaligi munosabatlarining tarkib topa boshlashi bilan sug‘oriladigan er maydonlarining ma’lum bir qismi mulkdor zodagon tabaqa vakillari – “dehqonlar” qo‘lida to‘plana boshlagan. Buning natijasida qishloq jamoasining erkin qo‘shchilari ma’lum darajada zodagon dehqonlar asoratiga tushib, ularga qaram kadivar-larga aylana borganlar. Obikor erlarning ibodatxonalarga tegishli qismi “vag‘nze” deb yuritilgan. YAylovlarning asosiy qismi oqsoqol zodagonlar qo‘lida bo‘lgan. - YAngi er egaligi munosabatlarining tarkib topa boshlashi bilan sug‘oriladigan er maydonlarining ma’lum bir qismi mulkdor zodagon tabaqa vakillari – “dehqonlar” qo‘lida to‘plana boshlagan. Buning natijasida qishloq jamoasining erkin qo‘shchilari ma’lum darajada zodagon dehqonlar asoratiga tushib, ularga qaram kadivar-larga aylana borganlar. Obikor erlarning ibodatxonalarga tegishli qismi “vag‘nze” deb yuritilgan. YAylovlarning asosiy qismi oqsoqol zodagonlar qo‘lida bo‘lgan.
- V-VI asrlarda dehqonchilik vohalarida eftaliylarning o‘troq-lashuvi kuchayadi. Buning oqibatida sug‘oriladigan erlarga bo‘lgan talab ortadi. Mazkur ehtiyojni qondirish maqsadida kichik-kichik zovur va anhorlar qazilib, ko‘plab yangi erlar o‘zlashtiriladi. Hozir-ga qadar saqlanib qolgan Zaxariq, Bo‘zsuv, Darg‘om kanallari V asrda barpo etilgan yirik sug‘orish tarmoqlarining namunalaridir.
Ashin urug’iga mansub Asan va Tuu 460-545 yillarda boshqa urug’larni o’zlariga bo’ysundiradilar va Oltoyda turkiy qabilalar ittifoqiga asos soladilar. Tuuning o’g’li Bumin Telye qabilasini ham bo’ysundiradi. Bumin Jujan xonligiga tobelikdan chiqish uchun kurashadi va 551 yilda Jujan xonining qo’shinlarini yengib, ularni o’ziga bo’ysundiradi. Bumin 552 yilda Xoqon deb ye’lon qilinadi va yangi davlat – Turk hoqonligiga asos soladi. Uning poytaxti Oltoydagi O’tukan shahri yedi. Xoqonlik tez orada kuchayib, uning dovrug’i ortib borgan. U ko’p bor Xitoyga yurishlar qilib, uning bir qancha hududlarini bosib olgan. Xitoy podsholigi Turk xoqonligiga har yili o’lpon tariqasida yuz bo’lakdan iborat ipak mato berib turishga majbur bo’lgan. - Ashin urug’iga mansub Asan va Tuu 460-545 yillarda boshqa urug’larni o’zlariga bo’ysundiradilar va Oltoyda turkiy qabilalar ittifoqiga asos soladilar. Tuuning o’g’li Bumin Telye qabilasini ham bo’ysundiradi. Bumin Jujan xonligiga tobelikdan chiqish uchun kurashadi va 551 yilda Jujan xonining qo’shinlarini yengib, ularni o’ziga bo’ysundiradi. Bumin 552 yilda Xoqon deb ye’lon qilinadi va yangi davlat – Turk hoqonligiga asos soladi. Uning poytaxti Oltoydagi O’tukan shahri yedi. Xoqonlik tez orada kuchayib, uning dovrug’i ortib borgan. U ko’p bor Xitoyga yurishlar qilib, uning bir qancha hududlarini bosib olgan. Xitoy podsholigi Turk xoqonligiga har yili o’lpon tariqasida yuz bo’lakdan iborat ipak mato berib turishga majbur bo’lgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
