Xitoy tilini o’qitish metodikasi” fanidan kurs ishi mavzu: xitoy tilini o’qitishda dialoglardan foydalanishning afzalliklari bajaruvchi

2 § XITOY TILINI O’QITISHDA DIALOGLARDAN FOYDALANISH
Zamonaviy xitoy tili darslik va o’quv qo’llanmalarning qariyb barchasida biz dialoglarni uchratamiz. Nutq ikki xil ko’rinishda bo’ladi : monologi k va dialogik. Ushbu shakllar nafaqat til xususiyatlari , balki psixologik nuqtai nazardan ham farqlarga ega.
Dialogik nutq - bu ikki kishi o’rtasida to’g'ridan-to 'g'ri so’z almashish mavjud bo’lgan nutqning shakli. Dialogik nutqning rivojlanishi shartlari uning bir qator xususiyatlari bilan belgilanadi , ular: nutqning ravonligi, nutqsiz aloqa vositalari ning keng qo’llanilishi, ya'ni noverbal nutq orqali (yuz ifodalari , imo-ishoralar), intonatsiyaning katta roli, kitob nutqining qat'iy qoidalaridan holi bo’lgan to’liq bo’lmagan kompozitsiyaning turl i xil maxsus jumlalari , nutqning sintaktik bezagi, oddiy jumlalarning qo’llanilishi. Bundan tashqari , dialogik nutqning jumlalari muhim tarkibiy o’ziga xoslik bilan ajralib turadi . Muloqot monologlar, savollar va javoblarning o’zgarishi mumkin. Ikkinchi suhbatdoshning replikasi davom etishi , avvalgisi esa undan nusxa olishi yoki takrorlashi mumkin. Metodologik nuqtai nazardan, dialogik bi rl ik, mikro-dialog va makro-dialog ajralib turadi. Dialogik nutqni o’qitish birligi bu replikastimul , ikkinchisi replika-reaktsiya bo’lgan juft replikalar tomonidan shakllantirilgan diaogik birlikdir. Muloqot nutqining eng katta tarkibiy qismi - bu bitta aloqa hol ati bi lan bi rlashtirilgan bir nechta mi kro-di aloglarni o’z ichiga olgan temati k makro-dialog Dial ogik nutqni bilishning eng yuqori darajasi nisbatan norasmiy va tarkibiy jihatdan turli xii suhbatlar, juftliklar yoki guruhlami o’tkazishni o’z ichiga oladi . Chet tillarini o’qitish metodologiyasida dialogik nutqni o’qitishning ikkita usuli mavjud - deduktiv va induktiv.
Deduktiv yondashuv bilan mashg'ulotlar o’xshashlari qurish uchun tarkibiy intonatsion standart sifatida ko’rib chiqilgan butun dialogik na’munadan boshlanadi . Dialog ·na’muna dialogik majmua bo’lib , u bir necha dialogi k birliklardan iborat.
O’rganish, butun dialogni tinglash, asosini yodlashdan boshlanadi , undan keyin uning so’z boyligi o’zgaradi , elementlar ishlab chiqiladi va nihoyat, talabalar o’quvchi bilan bir xil mavzudagi suhbatlarga olib keladi. Ushbu yondashuv tarafdorlari tabiiy sharoitlarda bola til tizimini «yuqoridan pastga» o’rganayotganligini ta'kidlaydilar: katta intonatsionsin taktik bloklardan ularning elementlarigacha rivojlanish elementlami yaxlit holda ajratib qo’yish orqali amalga oshiriladi, eslab qolish osonlashadi va hokazo.
Ushbu yondoshuvning noqulay tomoni shundaki, u nutqning material tomonini ta'kidlab, nutqda materialdan mustaqil foydalanish qobiliyatini rivojlantirmaydi . Butun dialogdan uning elementlarini assimilyatsiya qilishgacha bo’lgan yo’l, ular butun dialogda ishlatiladigan munosabatlardagi elementlarini vaqtincha avtomatlashti rishga olib keladi . Bu uning mexanik yodlanishiga oli b keladi va yangi sharoitl arda erkin suhbatlashish imkoniyatini cheklaydi.
Ikkinchi yondashuv - induktiv yondashuv - ta'lim-nutqiy vaziyat asosida dialog elementlarini assimilyatsiya qilishdan mustaqil harakatga o’tish yo’lini o’z ichiga oladi. Ushbu yondashuv tobora ko’proq tarafdorlarni jalb qilmoqda, chunki u dastlabki qadamlar­dan boshlab dialogik nutqning asosini tashkil etuvchi o’zaro ta'sirni o’qitishga yo’naltirilgan; shu tarzda nutq qobiliyatlari va ko’nikmalarini shakllantirish aloqa jarayonida yuzaga keladi .
Analogiyaga ishonish ko’nikmalar rivojlanishining pastki darajasida, boshlang'ich ko’nikmalarni shakllantirishda katta rol o’ynaydi va bu yerda mos yozuvlar dialogi yodl ash uchun emas, balki rol modeli sifatida o’ynashi mumki n. Yuqori darajada, o’quvchilarga nutq harakatlarini mustaqil ravishda rejalashti rishga o’rgatish vazi fasi «motivlarni, maqsadlarni va harakatlarning mmki n bo’lgan natijalarini aniqlash orqali», shuningdek «nutq ma'nolarining mazmuni va shaklini mazm unga mos ravi shda joylashtirish”