YER EGALIGI. - Xonlikning asosiy boyligi yer hisoblanardi. Bu yerlar sug’oriladigan (axya) va sug’orilmaydigan (adra) yerlardan iborat edi.
- Egalik shakliga ko’ra, Xiva xonligining yerlari ham uchga bo’lingan.
- 1. Davlat yerlari (podshohi).
- 2. Xususiy mulk (xususiy yerlar).
- 3. Vaqf yerlari.
- Xonning qarindoshlari o’z xususiy yerlaridan davlatga soliq to’lamas edilar. Davlat soliqlaridan ruhoniylar, katta amaldorlar, tarxon yer olganlar ham ozod etilgan edilar.
- Xiva qo’ng’irotlari davrida
- qurilgan sug’orish inshootlari
- XVIII asr 70- yillarida
- Davkor ko’li yonida kanal
- XIX asr boshlarida esa Lavzan kanali,
- Qilich Niyozbiy kanali,
- Katta Xonobod kanali
- Xon va boshqa xususiy mulk yerlarida dehqonchilik qiluvchilar yarimchilar deb atalgan.
- Bunday deb atalishiga ular yetishtirgan hosilning yarmini ijara haqqi uchun berganliklari sabab bo’lgan edi.
- salg ut, ya’ni yer solig’i edi.
- alg’ut (bir yo’la to’lanadigan soliq)
- miltiq puli(qurol sotib olish uchun aholidan yig’iladigan jarima)
- arava oluv (aholining qo’lidagi aravalarini davlat ishlariga safarbar etish).
- uloq tutuv (aholining qo’lidagi otlar va tuyalarni safarbar etish)
- qo’nalg’a (elchilar va amaldorlarga ko’chib o’tish uchun joy berish)
- so’ysun (qo’nalg’a chog’ida amaldorlarni mehmon qilish uchun mol so’yish),
- chopar puli (soliq yig’ish xabarini yetkazuvchilar uchun haq to’lash)
- tarozuyona (tarozibonga toiov haqi), mirobona (mirob uchun yig’im)
- darvozabon puli (yukni o’tkazganlik uchun shahar darvozasi
- qorovuliga to’lanadigan haq) va hkz.soliqlar mavjud edi.
- XIVA XONLIGIDA BEGAR MAJBURIYATLAR.
- Ichki va obxo’ra qazu — har yili kanallarning suv taqsimlagichini
- tozalash majburiyati
- Otlanuv — xon ovida qatnashish uchun lashkarlikka kelish.
- Begar — rasman 12 kunlik davlat majburiyati; unga ko’ra, qishloqning har bir xonadonidan bir kishidan odamlarni to’plashardi. Ular har yili turli qurilish ishlarida, kanal qazishda, yo’llarni tuzatishda, xon saroylari qurilishida ishlar edilar.
- Begarning muddati 12 kun deb belgilangan bo’lsa-da, aslida u bir oy, undan ko’proqqa ham cho’zilar edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |